MALİYE POLİTİKASI I

IS ve LM eğrilerinin kesiştiği noktada mal, para ve tahvil piyasaları dengededir.

Merkez Bankası, tahvil satın alarak piyasadaki para miktarını arttırır. Ayrıca piyasadaki tahvil miktarını azaltır. Bu durum, tahvil fiyatının yükselmesine ya da tahvil getirisinin düşmesine neden olur.

Kamu harcamalarındaki artış, vergilerdeki düşüş veya yatırımlardaki otonom bir artış, IS eğrisini sağa kaydırır.

Monetaristlere göre dışlama etkisi nedeniyle gelir düzeyini arttırma bakımından maliye politikası Keynes’in öngördüğü kadar etkin değildir.

Gelir düzeyi artarken para piyasasını dengede tutmak için faiz oranının yükselmesi gerekir.

Yatırım talebinin faiz oranındaki değişmelere tamamıyla duyarsız, yani, IS eğrisinin dik olduğu durumda para politikası etkin değildir.

Parasal taban üzerinde yabancı para girişinden kaynaklanan etkilerin nötr hale getirilmesine sterilizasyon adı verilir.

Likidite tuzağının geçerli olduğu faiz oranında, yatırımın faiz esnekliği sıfır ve spekülasyon amacıyla para talebinin faiz esnekliği sonsuzdur. Bu durumda uygulanması gereken maliye politikası kamu harcamalarının arttırılmasıdır.

Kapalı bir ekonomide spekülasyon güdüsüyle para talebi faiz esnekliğinin sonsuz olduğu durumda, gelir düzeyi arttırılır.

Kapalı ekonomiye sahip ülke, diğer ülkeler ile ihracat ve ithalat yapmaz, ekonomisinin dengede olması için para ve mal piyasalarının da dengede olması gerekir Kapalı ekonomilerde para piyasalarının dengede olması demek, tahvil piyasalarının da dengede olması demektir Dolayısıyla para ve tahvil piyasaları arasında bir ilişki kurulmaktadır.

IS eğrisi, negatif eğimlidir. Kamu harcamalarındaki ve vergilerdeki artış eğriyi sağa; yatırımlardaki artış ise sola kaydırır. Yatırımın faiz esnekliğinin sıfır olduğu noktada eğri diktir.

IS eğrisi dik olduğunda gelir düzeyini yükseltme bakımından genişletici maliye politikasının etkinliği tamdır. IS eğrisi daha yatık olduğunda gelir düzeyini yükseltme bakımından genişletici maliye politikasının etkinliği azalır. IS eğrisi, yatırımın faize duyarlılığı arttıkça dikliğini kaybederek yatıklaşır.

LM eğrisi dik olduğunda gelir düzeyini yükseltme bakımından genişletici maliye politikası etkin değildir, kamu harcamalarındaki artış, para talebini artırır, para arzı sabit olduğu için faiz oranları yükselir  Para talebinin faize duyarlılığı arttıkça, genişletici maliye politikasının gelir düzeyini yükseltmede etkinliği artar.

Net ihracat, toplam talebe ticaret yapılan ülkelerin katkısıdır.

Net ithalat, ticaret yapılan ülkelerin toplam talebine yapılan katkıdır.

Merkez Bankası’nın belirlenmiş bir kur üzerinden döviz alım satımı yapması sabit döviz kuru sistemi olarak adlandırılır.

Parasal taban üzerinden yabancı para girişinden kaynaklanan etkilerin nötr hale getirilmesi sterilizasyon olarak adlandırılır.

Döviz kuru ayarlaması yoluyla paranın değerinin düşürülmesine Devalüasyon adı verilir.

Döviz kurunun döviz arz ve talebini eşitleyecek şekilde piyasada belirlenmesine Esnek döviz kuru sistemi adı verilir.

1929’dan sonra ağırlıklı olarak uygulanan maliye politikasının, dışa açıklık arttıkça Keynes’in önerdiği kadar etkili olmadığı görülmüştür. Monetarist politikalar 1960’lı yıllarda kısmen uygulanırken 1980 sonrasında Yeni Klasik teori etkisini hissettirmiştir. Ülkeler arasındaki ticari ilişkilerin gelişmesi ve mal ve sermaye dolaşımının artmasıyla birlikte, belli bir ülkede ya da bölgede meydana gelen bir ekonomi sorunu, giderek daha fazla ülkeyi etkilemeye başlamıştır. Ekonomideki krizin etkilerinin bir global kamusal zarar olarak görülmeye başlamasıyla birlikte, tartışma maliye ya da para politikalarının nispi etkilerinin sadece belli bir ülkedeki etkilerinden (kapalı ekonomiden), ülkeler arası etkilerine (açık ekonomiye) kaymıştır. Bunun en güncel örneği, Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaya çıkan ve hızla diğer ülkelere yayılan 2007 Ekonomi Krizi’nin etkileridir. Maliye ve para politikalarının nispi etkinliği tartışması güncelliğini korusa da tartışmalar daha çok ortaya çıkan ekonomi sorununun doğasına uygun maliye ve para politikaları bileşiminin ne olması gerektiği hususuna kaymıştır. Uygun maliye ve para politikaları bileşiminin tespit edilebilmesi için zaman içerisinde ülkeler arasında artan ekonomi ilişkilerindeki gelişmeleri göz önünde bulundurmakta yarar vardır. Ekonomilerin dışa açılma süreci hâlâ devam etmektedir.