MALİYE POLİTİKASI I - Deneme Sınavı - 6

1000 doların altında olan ülkeler düşük gelir grubu,

1000-3700 dolar arası orta altı gelir grubu,

3700-11500 arası orta üstü gelir grubu,

11500 dolar üstü ise yüksek gelir grubu,

ülkeleri olarak tanımlanır.

Kalkınma sürecini 1950’li yıllarda anlamaya çalışan ekonomistlerden birisi A. Lewis’tir. Lewis’in ikili yapı modeli, ekonomik gelişme sürecini genel olarak geleneksel tarım toplumu ile modern sanayi toplumu ayrımını yaparak açıklamaya çalışır.

Arz-yönlü politikalar açısından iki farklı görüş ortaya çıkmaktadır. Bir görüş, kamu müdahalesi ile yapısal uyumun gerçekleştirilebileceğini savunurken, diğer görüş yapısal uyumun ancak kamu müdahalesi azaltılarak gerçekleşebileceğini savunur.

Devletin hangi hizmetleri ne kadar sunacağı, bu hizmetler için ne kadar harcama yapacağı ve bu harcamalar için ne kadar ve hangi kaynaklardan vergi alacağı, vergi gelirlerinin yetersiz kalması hâlinde ne kadar ve hangi kaynaklardan borçlanacağı bütçe sürecinde belirlenir. Bütçe süreci ise siyasal bir karardır. Bu karar süreci seçmenin oyu ile şekillenen yasama ve yürütme gücünü elinde bulunduran kurumlar eliyle işler.

Organize sanayi bölgeleri, küçük sanayi siteleri, bazı ara malların devlet tarafından üretilmesi ve özellikle enerji alanındaki yatırımlar ya da teşvik politikaları, kalkınmanın hızlandırılması açısından önem arz etmektedir.

Kalkınmayı hızlandıracak bir harcama bileşiminde, yüksek miktarda genel kamu ve güvenlik harcamalarından çok altyapı, eğitim ve sağlık hizmetlerine ağırlık verilmesi gerekmektedir.

Güney Kore, devletin teknoloji transferi ve yatırımları hızlandırması ile ihracat ve ithal ikamesine verilen teşvikler yoluyla yüksek gelişmeler kaydetmiştir. Dolayısıyla devlet, doğrudan kaynak yaratarak ya da uyguladığı politikalarla kaynak dağılımını etkileyerek, ülkenin gelişmesini olumlu yönde etkileyebilir.

Sektörel maliye politikalarında önemli bir yere sahip olan teşvik politikaları, devlet tarafından desteklenmesi öngörülen faaliyetlerin kısmen ya da tamamen kamu kaynaklarıyla finanse edilmesi biçiminde tanımlanabilir. Ekonomik kalkınma sürecinde desteklenecek sektörlerin doğru belirlenmesi ve öncelikli olarak teşvik edilmesi önem taşımaktadır.

Ekonomik temelde küreselleşme olgusu, genel olarak, ülkeler arasında mal ve hizmet ile sermaye hareketliliğindeki artış olarak tanımlanabilir. Küreselleşme sürecinde ülkeler arasında emek, mal, hizmet ve sermayenin yoğun ve hızlı dolaşımı söz konusu olurken uluslararası ticaret hacminde ve doğrudan yabancı sermaye hareketlerinde önemli artışlar yaşanmıştır.

Ekonomi politikalarının nihai hedefi toplumsal refahın arttırılması olarak tanımlanırsa yeni dönemde öncelikli hedefin bir bütün olarak küresel refahın arttırılması olarak tanımlanması gerekir. Bu durumda, iç pazarda daha yüksek maliyetle mal üretiminin terk edilerek, bunun yerine daha düşük maliyetle üretim yapan ülkelerden ithalat yapılmasını öngören ticaret yaratılması kavramı yeni dönemin hedeflerine uygun bir araçtır.

Bir ülkede bölgeler arasındaki ekonomik ve sosyal gelişmişlik farkları, bölgesel dengesizlik olarak tanımlanabilir. Hemen hemen tüm ülkelerde farklı yoğunlulukta da olsa, bölgeler arasında bir takım dengesizlikler bulunmaktadır. Ancak gelişmekte olan ülkelerde, gelişmiş ülkelere oranla bölgesel dengesizliklerin çok daha yoğun olarak yaşandığı açıktır

Piyasa ekonomisinin işleyişi ve kâr amaçlı doğası, sosyal yönleri de bulunan bölgesel dengesizlik sorununu çözmek bir yana daha da kötüleştiren bir etkiye sahip bulunmaktadır. Bu nedenle bölgesel dengesizliklerle mücadelede kamu müdahalelerinin gerekliliği konusunda genel bir kabuldur.

Genel bir tanımla yatırım indirimi, yapılan yatırımın, yatırımın ve bölgenin niteliğine göre tamamının ya da belirli bir kısmının vergilendirilebilir gelirden indirilmesidir. Yatırım indirimi, yatırımın maliyetine doğrudan etkide bulunarak kârlılığını artıran önemli bir vergisel teşviktir. Devlet, yatırım indirimi ile vergi alacağından kısmen veya tamamen vazgeçerek özel kesim yatırımlarına destek vermekte, büyüme ve kalkınma sürecine katkıda bulunmaktadır.

Belirli ekonomik alanlarda yatırım maliyetlerini düşürerek, yatırımların getirilerini arttırmanın bir diğer yolu amortisman uygulamalarıdır. Duran varlıkların aşınma, yıpranma ve eskime payını ifade eden amortisman uygulamaları ile üretim sürecinde kullanılan ilgili makine ve cihazların, demirbaşların, taşıtların ve diğer sermaye mallarının değerlerinde meydana gelen azalma, işletmenin muhasebe kayıtlarında gider olarak yazılabilmektedir. Bu durumda, amortisman miktarı arttıkça, işletmenin hesaplanan kârı azalacağından vergi matrahı düşecek ve vergi yükü azalacaktır

Vergi istisnasında, vergi yasalarına göre vergilendirilmesi gereken vergi konuları, aynı veya diğer vergi yasalarıyla kısmen ya da tamamen vergi dışı bırakılmaktadır.

Vergi muafiyetinde vergi yasalarına göre vergilendirilmesi gereken birey veya gruplar, aynı veya diğer vergi yasalarıyla kısmen ya da tamamen vergi dışı bırakılmaktadır.

Sosyal Fayda: Toplumsal bakımdan ihtiyaç duyulan fakat kâr getirmeyen bazı sektörlerde devlet tarafından yapılan yatırımlarla ortaya çıkan ve tüm topluma yayılan faydadır.Bu noktada kamu iktisadi kuruluşlarının piyasa işleyişi içinde ekonomik rasyonaliteye uygun hareket etmelerini beklemek doğru değildir. Çünkü bölgesel dengesizliklerle mücadelede ölçüt, işletme kârından daha çok sosyal faydadır. Kamu iktisadi kuruluşlarının bir işletmeden çok kamu ekonomi politikalarının bir aracı olarak örgütlenmeleri de bu doğrultuda gerçekleşmiştir. Burada toplumsal beklentiler doğrultusunda, sosyal fayda arttığı ölçüde bölgesel farklılıkların azalacağı beklenmektedir.

Ekonomik kalkınma, bir ülkenin zenginleşmesi ile beraber, o ülkede yaşayan insanların yaşam standardının da artmasıdır. Buradaki ayrım, gelir düzeyinin refaha dönüşüp dönüşmediğine göre yapılmaktadır.

Nüfus artış hızı yüksektir ve bu nüfusun önemli bir bölümü kırsal bölgelerde yaşamaktadır. Dolayısıyla kentleşme oranı düşüktür.

Kalkınma sürecini 1950’li yıllarda anlamaya çalışan ekonomistlerden birisi A. Lewis’tir. Lewis’in ikili yapı modeli, ekonomik gelişme sürecini genel olarak geleneksel tarım toplumu ile modern sanayi toplumu ayrımını yaparak açıklamaya çalışır. Bu modelde tarım sektöründe fazla nüfus olduğundan, iş gücünün üretime marjinal katkısı sıfıra yakındır