MALİYE POLİTİKASI I - Deneme Sınavı - 7

Net ithalat

Sabit döviz kuru sistemi

Esnek döviz kuru sistemi

Sterilizasyon

Ülkeler arasındaki ticari ilişkilerin gelişmesi ve mal ve sermaye dolaşımının artmasıyla birlikte, belli bir ülkede ya da bölgede meydana gelen bir ekonomi sorunu, giderek daha fazla ülkeyi etkilemeye başlamıştır. Ekonomideki krizin etkilerinin bir global kamusal zarar olarak görülmeye başlamasıyla birlikte, tartışma maliye ya da para politikalarının nispi etkilerinin sadece belli bir ülkedeki etkilerinden (kapalı ekonomiden), ülkeler arası etkilerine (açık ekonomiye) kaymıştır.

İradi maliye politikası

Tepki gecikmesi

Tanıma gecikmesi

Uygulama gecikmesi

Tepki gecikmesi

Kamu harcamaları ve vergi gelirlerinde yapılması gereken değişiklikler.

Marjinal tüketim eğilimi (c) 0.8 ve vergi oranı (t) 0.2 ise, vergi oranını içeren çarpan değeri 3 iken, vergi oranını içermeyen çarpan değeri 5 olacaktır. Bu durumda  otomatik istikrar gücü OG = 0.40 olacaktır.

Bir vergi sisteminin esnek olduğunu söyleyebilmek için e >1 olması gerekir. Örneğin, e=1.5 olsun. Buna göre gelirde meydana gelen %1’lik bir artış, vergi gelirlerini %1.5 oranında arttırmış olacaktır. Vergi gelirlerindeki böylesi bir artışla ekonomik yapıdaki genişlemenin bir kısmı dengelenmiş olacaktır. Daralma döneminde ise tersi bir durum ortaya çıkar. Buna göre gelirdeki %1’lik bir azalmaya karşılık vergi gelirleri %1.5 azalacak ve daralmanın bir kısmı dengelenmiş olacaktır. Harcamalar veri iken ilk durumda bütçe fazlası, ikinci durumda ise bütçe açığı ortaya çıkar. Bilindiği gibi dönemsel dalgalanmalara karşı iradi maliye politikaları ile de yapılmak istenen budur.

İradi maliye politikalarında ortaya çıkan gecikmeler sorunu ve otomatik istikrar sağlayıcı yöntemlerde kimi zaman görülen yetersizlikler söz konusu yöntemlerin etkinliğini azaltmaktadır. Formül esnekliği yöntemi bu yöntemlerin sakıncalarını gidererek, bir bakıma iradi maliye politikaları ile otomatik istikrar sağlayıcılar arasında bir köprü işlevi görmek üzere geliştirilmiş bir yöntemdir. Doğru yanıt E şıkkıdır.

IS eğrisi, mal piyasasında dengeyi sağlayan faiz oranı ve gelir düzeyi alternatiflerini gösterir. Para piyasası ise ekonomideki sabit para arzını (Ms), spekülasyon ve işlem amaçlarıyla para talebine (Md) eşitleyen faiz oranı ve gelir düzeyinde dengededir. IS eğrisi, negatif eğimlidir. IS eğrisi üzerinde, kamu harcamaları ve vergilerden oluşan maliye politikası araçları etkilidir.

LM eğrisi, pozitif eğimlidir. LM eğrisi üzerinde, para arzından oluşan para politikası aracı etkilidir. Hükümet, kamu harcamalarını ve vergileri değiştirerek maliye politikasını yürütür. Nominal para arzını ise Merkez Bankası vasıtasıyla kontrol eder. Fiyat düzeyi sabit iken, nominal para arzındaki değişiklik, reel para arzındaki değişikliğe denktir. Merkez Bankası, tahvil satın alarak piyasadaki para miktarını arttırır veya tahvil satarak piyasadaki para miktarını azaltır. Merkez Bankası’nın tahvil satın alması, piyasadaki tahvil miktarını azaltır. Bu durum, tahvil fiyatının yükselmesine ya da tahvil getirisinin düşmesine neden olur. Merkez Bankası’nın tahvil satması ise yukarıdaki durumun tersi etki yaratır.

Yatırım talebinin faiz oranındaki değişmelere tamamiyle duyarsız, yani, yatırımın faiz esnekliğinin sıfır olduğu durumda IS eğrisi dik konumdadır.  Spekülasyon amacıyla para talebi faize duyarlı (LM eğrisi pozitif eğimli) ve IS
eğrisi dik iken genişletici bir maliye politikası, örneğin, kamu harcamalarındaki bir artış, IS eğrisini sağa doğru (IS0 ’dan IS1 ’e) kaydırır. Kamu harcamalarındaki artış, faiz oranının yükselmesine (i1) neden olur.

Yatırım talebinin faiz oranındaki değişmelere tamamiyle duyarsız, yani, IS eğrisinin dik olduğu durumda para politikası etkin değildir. Para arzındaki bir artış LM eğrisini sağa doğru, (LM0 ’dan LM1 ’e) kaydırır. Para arzı artışının faiz oranını düşürmesi, yatırım harcamalarını arttırması ve geliri (Y*) düzeyine yükseltmesi beklenirken yatırımın faize duyarsız olması nedeniyle gelir düzeyi değişmez(Y0 = Y1). Bu durumda para piyasasında dengenin sağlanması için faiz oranının düşmesi gerekir. Faiz oranı, para talebi artışı para piyasasını tekrar dengeye getiren düzeye gelene kadar düşer (i1).

Spekülasyon amacıyla para talebinin faize tamamen duyarsız olduğu durumda LM eğrisi diktir. LM eğrisinin dik olduğu durumda, maliye politikası etkin değildir. Kamu harcamalarındaki bir artış IS eğrisini, IS0 ’dan IS1 ’e kaydırır. Kamu harcamalarındaki artışın neden olduğu toplam talep artışı, işlem amacıyla para talebini arttırır. Para arzı sabit olduğu için bu da faiz oranının yükselmesine neden olur.
Yatırımlar azalır, toplam talep düşer. Gelir düzeyinin (Y*)’a kadar artması beklenirken gelir düzeyi değişmez, (Y0 )’da kalır.

Sabit döviz kuru sisteminde sermaye dolaşımı serbest olduğunda, genişletici maliye politikası oldukça etkindir. Genişletici maliye politikası, örneğin, kamu harcamalarındaki artış, IS eğrisini sağa doğru (IS0 ’dan IS1’e) kaydırır. Kamu harcamalarındaki artış, yerli faiz oranını yabancı faiz oranının üzerine çıkarır (i1) ve ülkeye sermaye girişine neden olur. Sabit döviz kuru sistemini korumak için Merkez Bankası müdahale eder, döviz satın alır, yerli para bollaşır, para arzı yükselir. Merkez Bankasının piyasadan döviz satın alımı, yerli faiz oranının yabancı faiz oranına eşit olduğu noktaya gelinceye kadar devam eder. Para arzı artışı, LM eğrisini LM0 ’dan LM1’e kaydırarak, maliye politikasının genişletici etkisini pekiştirir.