MALİYE POLİTİKASI I - Deneme Sınavı - 3

Marjinal Tüketim Eğilimi: Kullanılabilir kişisel gelirdeki değişikliğin tüketim miktarında meydana getirdiği değişikliktir

Kamu Harcamaları Çarpanı: Kamu harcamalarında meydana gelen değişikliğin gelir düzeyinde meydana getirdiği değişikliği ölçmek için kullanılan katsayıdır

Transfer Harcamaları Çarpanı: Transfer harcamalarındaki bir değişikliğin gelir düzeyinde yarattığı değişmeyi gösteren katsayıdır.

Mal ve para piyasasındaki dengeleri eş anlı olarak çözen ve J. Hicks ve A. Hansen tarafından geliştirilen model IS-LM Modelidir.

Gelir düzeyinde meydana gelen değişikliğin ithalat miktarında meydana getirdiği değişikliğe Marjinal ithalat eğilimi denilmektedir.

Planlanan harcamalarla üretim düzeyinin eşit olduğu denge noktalarında gelir ile faiz oranı arasındaki ilişkiyi gösteren eğriye IS eğrisi denir.

ir ekonomide mal ve para piyasalarının eş anlı olarak dengede olduğu fiyat düzeyi ve çıktı miktarı bileşimlerini gösteren eğriye toplam talep eğrisi adı verilmektedir.

Ekonomi ciddi bir durgunluk içerisinde iken mevcut fiyat düzeyinde talep edilen bütün malların firmalar tarafından arz edileceğini gösteren yatay toplam arz eğrisine Keynesyen Toplam Arz Eğrisi denir.

Ekonomik dengesizlik işsizlik veya enflasyon anlamına gelmektedir.

Makroekonomi toplam milli hasılayı belirleyen faktörleri inceler. Makroekonomi toplam arz, toplam talep, fiyatlar genel düzeyi, toplam istihdam gibi toplulaştırılmış araçları kullanarak bir ekonomideki daralma ve genişleme dönemlerini konu edinir. Mikroekonomi ise hane halkı ve firmaların davranışlarını incelemektedir. Doğru cevap E’dir.

Piyasa dinamiklerinin dengeyi kendiliğinden sağlayacağı düşüncesini savunan klasik yaklaşım, 1930’larda etkili olan ekonomik bunalıma kadar genel kabul görmüştür. Doğru cevap A’dır.

Basit Keynesyen milli gelir modelinde gayri safi milli hasılanın parasal değeri (Y), bir ekonomideki toplam mal ve hizmet talebinin parasal değerine eşittir. Harcama cinsinden gayri safi milli hasılaya denk düşer. Bir ekonomide üretilen mal ve hizmetler, ya hane halkı tarafından tüketim amacıyla satın alınır (C) ya da firmalar tarafından yatırım amacıyla satın alınır (I). Bunların dışında kamu sektörü de bu mal ve hizmetleri kamu hizmeti vermek veya kamu yatırımı yapmak amacıyla satın alır (G). Buradan hareketle, dışa kapalı bir ekonomide Y cebirsel olarak Y = C + I + G şekilde ifade edilir. Doğru cevap D’dir.

Kamu harcamaları mal ve hizmet alımına yönelen harcamalar olup gerçek (reel) harcamalar olarak adlandırılır. Kamu harcamalarının tamamı transfer niteliğinde olmayıp bir kısım kamu harcamaları transfer niteliğindedir. Diğer ifadeler doğrudur. Doğru cevap E’dir.

Transfer harcamaları çarpanı, mal ve hizmet alımına yönelen kamu harcamaları çarpanından daha küçüktür. Bunun nedeni, transfer harcamalarının mal ve hizmet karşılığı olmaması nedeniyle doğrudan talep yaratmaması, kullanılabilir geliri arttırarak dolaylı olarak talep yaratmasıdır. Çünkü, bireyler gelirlerinin bir kısmını (1 – c) tasarruf ederek geriye kalanı ile mal ve hizmet satın almaktadırlar. Doğru cevap B'dir.

Vergi çarpanı; (–c / 1 – c) olarak adlandırılır. Vergi Çarpanı; vergilerde meydana gelen değişikliğin gelir düzeyinde yarattığı değişmeyi ölçen katsayıdır. Doğru cevap D’dir.

Kamu harcamaları toplam talebi arttırırken vergiler hanehalkının kullanılabilir gelirini azaltarak taleplerini düşürür. Buna ek olarak vergi çarpanı mutlak değer olarak kamu harcamaları çarpanından daha düşüktür. Çünkü, kamu harcamaları doğrudan toplam talebin bir unsuru olduğu hâlde, vergiler kullanılabilir geliri etkileyerek tüketim harcamaları yoluyla milli hasılayı dolaylı olarak etkiler. Diğer bir deyişle, kamu harcamaları gelir akımını doğrudan etkilediği hâlde, vergiler bireylerin kullanılabilir gelirini doğrudan etkileyip ikinci aşamada bu kullanılabilir gelir ile yapılan tüketimi etkiler. Transfer harcamaları çarpanı ise mal ve hizmet alımına yönelen kamu harcamaları çarpanından daha küçüktür. Bunun nedeni, transfer harcamalarının mal ve hizmet karşılığı olmaması nedeniyle doğrudan talep yaratmaması, kullanılabilir geliri arttırarak dolaylı olarak talep yaratmasıdır. Çünkü, bireyler gelirlerinin bir kısmını (1 – c) tasarruf ederek geriye kalanı ile mal ve hizmet satın almaktadırlar. Vergi çarpanı ile transfer harcamaları çarpanını karşılaştırmadan sonuç almak mümkün değildir. Doğru cevap B’dir.

Günümüzde ekonomiler genellikle dışa açıktır. Yani, ülkeler başka ülkelere mal satarlar (ihracat) ve başka ülkelerden mal satın alırlar (ithalat). Bu durumda uygulanan maliye politikaları milli hasılanın parasal değerini etkilerken, bunun sonucunda dış ticaret açığı da etkilenmektedir. Dolayısıyla dışa açık bir ekonomide yukarıda tartışılan çarpan değeri de farklı olacaktır. Keynesyen modele ihracat (X0) ve ithalat (M) dahil edildiğinde gayri safi yurtiçi hasılanın parasal değeri; Y = C + I + G + (X0 – M) şekilde olacaktır. Bu modelde başka ülkelerin milli gelirine bağlı olan ihracatın otonom olduğu, ithalatın ise ülke gelirine bağlı olduğu varsayılmaktadır. Doğru cevap D’dir.

IS Eğrisi; planlanan harcamalarla üretim düzeyinin eşit olduğu denge noktalarında gelir ile faiz oranı arasındaki ilişkiyi gösteren eğridir. Bu eğri planlanan toplam talep düzeyi ile üretim (çıktı) düzeyinin eşit olduğu denge noktalarında gelir ile faiz oranı arasındaki ilişkiyi göstermektedir. Faiz oranı arttığı zaman toplam talebin bir unsuru olan yatırım talebi azalmakta, toplam yatırımın azalması ile gelir düzeyi düşmektedir. Doğru cevap D’dir.

Negatif eğimli olan toplam talep eğrisinin neden böyle olduğuna dair üç açıklama yapılabilmektedir. Bunlar; refah etkisi, uluslararası etki ve faiz etkisidir. Refah etkisi, fiyat düzeyinin düşmesiyle para ve diğer varlıkları elinde tutan bireylerin kendilerini daha zengin hissederek daha fazla harcama yapacaklarını ifade etmektedir. Uluslararası etki, yurtiçi fiyatlarla diğer ülke fiyatlarının nispi değişimlerine ilişkindir. Döviz kuru sabit iken fiyat düzeyinin düşmesi hâlinde yurtiçi malların fiyatları diğer ülke mallarının fiyatlarına göre ucuzlamış olacaktır. Tersine yabancı ülke malları da nispi olarak daha pahalı hâle gelmektedir. Bu durumda, fiyat düzeyi düşen ülkenin ihracatı artmaktadır ve ithalatı azalmaktadır. Faiz etkisi ise para arzının değişmediği varsayımı altında fiyat düzeyinin düşmesi hâlinde reel para arzının artmasıyla ilgilidir. Reel para arzının artması sonucu faiz oranları düşeceğinden, yatırım harcamaları ve dolayısıyla toplam talep artacaktır. Doğru cevap E’dir.