MALİYE POLİTİKASI I - Deneme Sınavı - 15

Denk bütçe çarpanının, eşit miktarda vergi artışı ile finanse edilen kamu harcamalarının, gelir düzeyinde, artan kamu harcamalarına eşit miktarda bir artış yaratması durumunu ifade eder.

Marjinal tüketim eğilimi (c); kullanılabilir kişisel gelirdeki değişikliğin tüketim miktarında meydana getirdiği değişikliktir. Kamu harcamaları çarpanı; kamu harcamalarında meydana gelen artışın gelirde meydana getireceği etkiyi gösteren katsayıdır ve marjinal tüketim eğilimi aracılığı ile hesaplanır. Kamu harcamaları çarpanı=1/(1-c) ‘dır. c=0,60 ise kamu harcamaları çarpanı =1/(1-0,60) = 1/0,40 olarak hesaplanır. Artan kamu harcamalarının milli gelirde meydana getirdiği değişiklik ise ∆Y=1/(1-c) * ∆G formülü ile hesaplanır. Cevabımız ∆Y=1/0,40 * 500= 1250br olur.

Basit keynesyen modele ihracat (X0) ve ithalat (M) dahil edildiğinde gayri safi yurtiçi hasılanın parasal değeri şu şekilde olacaktır; Y = C + I + G + (X0 – M)

­Enflasyon ile işsizlik arasındaki negatif ilişkiyi açıklayan eğri Phillips eğrisidir. Para arzı i­le para talebi­ni­n eşi­t olduğu denge noktalarında geli­r i­le fai­z oranı arasındaki­ i­lişki­yi­ gösteren eğri­ LM eğrisidir. Vergi oranları ile vergi hasılatı arasındaki ilişkiyi açıklayan eğri Laffer eğrisidir. IS eğrisini planlanan harcamalarla üretim düzeyi­ni­n eşi­t olduğu denge noktalarında geli­r i­le fai­z oranı arasındaki­ i­lişki­yi­ gösteren eğri­ şeklinde tanımlanır.

Toplam arz (AS) eğrisi üç kısıma ayrılmıştır. Yatay alan keynesyen alan olarak isimlendirilir, ortada bulunan alan; ekonomi­ tam i­sit­hdama yaklaşırken fiyatlarla üreti­len mal mi­ktarı arasında pozi­ti­f bi­r i­lişk­i olduğunu gösteren toplam arz eğri­si­di­r. Dikey alan klasik alan olarak nitelendirilir ve tam istihdamı temsil eder.

LM eğrisi üzerindeki her noktada para arzı ile para talebi birbirine eşittir.

LM eğrisi; genişlemeci para politikası uygulanması sonucunda sağa doğru, daraltıcı para politikası sonucu sola doğru kayar. IS eğrisi; genişlemeci maliye politikası sonucunda sağa doğru, daraltıcı maliye politikası sonucunda sola doğru kayar.

Keynesyen alanda; daraltıcı politikalar uygulanması sonucunda toplam talep daralır ve gelir azalır ancak fiyatlar genel seviyesi değişmez. Genişlemeci politikalar uygulanması sonucunda ise toplam talep artar ve gelir artar ancak fiyatlar genel seviyesi değişmez.

Klasik alanda; daraltıcı politikalar uygulanması sonucunda toplam talep daralır ve gelir değişmez ancak fiyatlar genel seviyesi azalır. Genişlemeci politikalar uygulanması sonucunda ise toplam talep artar ve gelir değişmez ancak fiyatlar genel seviyesi artar.

IS ve LM eğrilerinin kesiştiği noktada mal, para ve tahvil piyasaları dengededir.

Merkez Bankası, tahvil satın alarak piyasadaki para miktarını arttırır. Ayrıca piyasadaki tahvil miktarını azaltır. Bu durum, tahvil fiyatının yükselmesine ya da tahvil getirisinin düşmesine neden olur.

Kamu harcamalarındaki artış, vergilerdeki düşüş veya yatırımlardaki otonom bir artış, IS eğrisini sağa kaydırır.

Monetaristlere göre dışlama etkisi nedeniyle gelir düzeyini arttırma bakımından maliye politikası Keynes’in öngördüğü kadar etkin değildir.

Gelir düzeyi artarken para piyasasını dengede tutmak için faiz oranının yükselmesi gerekir.

Yatırım talebinin faiz oranındaki değişmelere tamamıyla duyarsız, yani, IS eğrisinin dik olduğu durumda para politikası etkin değildir.

Parasal taban üzerinde yabancı para girişinden kaynaklanan etkilerin nötr hale getirilmesine sterilizasyon adı verilir.

Likidite tuzağının geçerli olduğu faiz oranında, yatırımın faiz esnekliği sıfır ve spekülasyon amacıyla para talebinin faiz esnekliği sonsuzdur. Bu durumda uygulanması gereken maliye politikası kamu harcamalarının arttırılmasıdır.

Kapalı bir ekonomide spekülasyon güdüsüyle para talebi faiz esnekliğinin sonsuz olduğu durumda, gelir düzeyi arttırılır.

Kapalı ekonomiye sahip ülke, diğer ülkeler ile ihracat ve ithalat yapmaz, ekonomisinin dengede olması için para ve mal piyasalarının da dengede olması gerekir Kapalı ekonomilerde para piyasalarının dengede olması demek, tahvil piyasalarının da dengede olması demektir Dolayısıyla para ve tahvil piyasaları arasında bir ilişki kurulmaktadır.

IS eğrisi, negatif eğimlidir. Kamu harcamalarındaki ve vergilerdeki artış eğriyi sağa; yatırımlardaki artış ise sola kaydırır. Yatırımın faiz esnekliğinin sıfır olduğu noktada eğri diktir.