MALİYE POLİTİKASI I - Deneme Sınavı - 14

IS eğrisi dik olduğunda gelir düzeyini yükseltme bakımından genişletici maliye politikasının etkinliği tamdır. IS eğrisi daha yatık olduğunda gelir düzeyini yükseltme bakımından genişletici maliye politikasının etkinliği azalır. IS eğrisi, yatırımın faize duyarlılığı arttıkça dikliğini kaybederek yatıklaşır.

LM eğrisi dik olduğunda gelir düzeyini yükseltme bakımından genişletici maliye politikası etkin değildir, kamu harcamalarındaki artış, para talebini artırır, para arzı sabit olduğu için faiz oranları yükselir  Para talebinin faize duyarlılığı arttıkça, genişletici maliye politikasının gelir düzeyini yükseltmede etkinliği artar.

Net ihracat, toplam talebe ticaret yapılan ülkelerin katkısıdır.

Net ithalat, ticaret yapılan ülkelerin toplam talebine yapılan katkıdır.

Merkez Bankası’nın belirlenmiş bir kur üzerinden döviz alım satımı yapması sabit döviz kuru sistemi olarak adlandırılır.

Parasal taban üzerinden yabancı para girişinden kaynaklanan etkilerin nötr hale getirilmesi sterilizasyon olarak adlandırılır.

Döviz kuru ayarlaması yoluyla paranın değerinin düşürülmesine Devalüasyon adı verilir.

1929’dan sonra ağırlıklı olarak uygulanan maliye politikasının, dışa açıklık arttıkça Keynes’in önerdiği kadar etkili olmadığı görülmüştür. Monetarist politikalar 1960’lı yıllarda kısmen uygulanırken 1980 sonrasında Yeni Klasik teori etkisini hissettirmiştir. Ülkeler arasındaki ticari ilişkilerin gelişmesi ve mal ve sermaye dolaşımının artmasıyla birlikte, belli bir ülkede ya da bölgede meydana gelen bir ekonomi sorunu, giderek daha fazla ülkeyi etkilemeye başlamıştır. Ekonomideki krizin etkilerinin bir global kamusal zarar olarak görülmeye başlamasıyla birlikte, tartışma maliye ya da para politikalarının nispi etkilerinin sadece belli bir ülkedeki etkilerinden (kapalı ekonomiden), ülkeler arası etkilerine (açık ekonomiye) kaymıştır. Bunun en güncel örneği, Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaya çıkan ve hızla diğer ülkelere yayılan 2007 Ekonomi Krizi’nin etkileridir. Maliye ve para politikalarının nispi etkinliği tartışması güncelliğini korusa da tartışmalar daha çok ortaya çıkan ekonomi sorununun doğasına uygun maliye ve para politikaları bileşiminin ne olması gerektiği hususuna kaymıştır. Uygun maliye ve para politikaları bileşiminin tespit edilebilmesi için zaman içerisinde ülkeler arasında artan ekonomi ilişkilerindeki gelişmeleri göz önünde bulundurmakta yarar vardır. Ekonomilerin dışa açılma süreci hâlâ devam etmektedir.

IS eğrisi, mal piyasasında dengeyi sağlayan faiz oranı ve gelir düzeyi alternatiflerini gösterir. Para piyasası ise ekonomideki sabit para arzını (Ms), spekülasyon ve işlem amaçlarıyla para talebine (Md) eşitleyen faiz oranı ve gelir düzeyinde dengededir. LM eğrisi, para piyasasını dengeye getiren faiz oranı ve gelir düzeyi alternatiflerini gösterir. Fiyat düzeyi sabit iken, Hicks-Hansen Modeli olarak bilinen, IS ve LM eşitliklerinin eşanlı çözümü, mal ve para piyasalarını aynı anda dengeye getiren faiz oranı ve gelir düzeyini verir. Nispeten gelişmiş ülkelerde, hükümet para politikasını tahvil alımı/satımı yaparak yürütür. Bu bağlamda, para piyasasının dengede olması demek, tahvil piyasasının da dengede olması demektir. Dolayısıyla IS ve LM eğrilerinin kesiştiği noktada mal, para ve tahvil piyasaları dengededir.

Keynesyenlere göre, monetaristlerin savunduğu gibi para arzını arttırmak suretiyle faiz oranını düşürerek yatırımları ve dolayısıyla gelir düzeyini arttırmak, faiz oranı yatırım yapmayı cazip olmaktan çıkaran belli bir düzeye indikten sonra, mümkün değildir. Likidite tuzağının geçerli olduğu bu faiz oranında, yatırımın faiz esnekliği sıfır (IS eğrisi dik) ve spekülasyon amacıyla para talebinin faiz esnekliği sonsuzdur (LM eğrisi yatay).

Yatırım talebinin faiz oranındaki değişmelere tamamıyla duyarsız, yani, yatırımın faiz esnekliğinin sıfır olduğu durumda IS eğrisi dik konumdadır.

Spekülasyon amacıyla para talebinin faize tamamen duyarsız olduğu durumda LM eğrisi diktir. LM eğrisinin dik olduğu durumda, maliye politikası etkin değildir.

Net ihracat: Toplam talebe ticaret yapılan ülkelerin katkısıdır.

Net ithalat: Ticaret yapılan ülkelerin toplam talebine yapılan katkıdır.

Sabit döviz kuru sistemi: Merkez Bankası’nın belirlenmiş bir kur üzerinden döviz alım satımı yapmasıdır. Sabit döviz kuru sisteminde, ülke parasının değeri, belli bir ülkenin para birimine ya da birden fazla ülkenin para birimlerinden oluşan bir döviz demetinin değerine sabitlenir. Merkez Bankası (Para Kurulu) döviz alım/satımı yaparak para değerinin belirlenen değerde kalmasını sağlar. Sabit döviz kuru sisteminde, Merkez Bankası belirlenen döviz kuru değeri üzerinden döviz almakla/ satmakla yükümlüdür.

Esnek döviz kuru sistemi: Döviz kurunun döviz arz ve talebini eşitleyecek şekilde piyasada belirlenmesidir. Esnek döviz kuru sisteminde ise döviz kuru, Merkez Bankasının bu tür müdahalesine gerek kalmadan döviz piyasasında serbestçe belirlenir.

Sterilizasyon: Parasal taban üzerinde yabancı para girişinden kaynaklanan etkilerin nötr hale getirilmesidir.

Hızla yayılım gösteren finansal krizlerden dolayı ortaya çıkan kamusal etkiyi gösteren kavram, global kamusal zarardır.

Yatırım harcamalarının azlamasıyla sonuçlanır.

Söz konusu durumda Is eğrisi sağa kayar.