MALİ ANALİZ

İşletmenin sermaye yapısı, işletme tarafından kullanılan uzun vadeli fonların karması olarak tanımlanmaktadır. Her işletme, piyasa değerini maksimum, sermaye maliyetini minimum yapacak olan optimal sermaye yapısını bulmaya çalışır.

Borçluluk Oranı (Kaldıraç Oranı)

Borçluluk oranı, işletmenin uzun vadeli borç ödeme gücünü gösteren bir orandır. Borçluluk oranı, işletmenin toplam yükümlülüklerini toplam varlıkları ile karşılaştırmaktadır. Kaldıraç oranı adı da verilen bu oran, varlıkların ne oranda yabancı kaynakla finanse edildiğini ifade etmektedir.

Borçluluk Oranı (Kaldıraç Oranı)

Borçluluk oranı, işletmenin uzun vadeli borç ödeme gücünü gösteren bir orandır. Borçluluk oranı, işletmenin toplam yükümlülüklerini toplam varlıkları ile karşılaştırmaktadır. Kaldıraç oranı adı da verilen bu oran, varlıkların ne oranda yabancı kaynakla finanse edildiğini ifade etmektedir.

Borçluluk Oranı = Toplam Borçlar (Toplam Yabancı Kaynaklar) / Toplam Varlıklar

Faiz giderlerini karşılama oranı, uzun vadeli borç ödeme gücünü gelir tablosu açısından ele almaktadır. İşletmenin faiz giderlerini karşılama oranı ne kadar yüksekse, faiz yükümlülüklerinin yerine getirilmemesi riski o kadar düşüktür. Bu riskin düşük olması, vadeleri dolduğunda borcun anaparasının tekrar finanse edilmesini de kolaylaştırmaktadır. İşletme anapara borcunu kolayca yenileyebildiğinde, anaparayı uzun süre çevirecek ve geri ödemek zorunda kalmayacaktır.

Firmanın aktiflerinin (varlıklarının) içerisinde maddi duran varlıkların payının, firmaların sermaye yapısını belirlemede etkili olduğu düşünülmektedir. Temsilcilik maliyetleri yaklaşımına göre yüksek kaldıraç düzeyine sahip firmalar optimal düzeyin altında yatırım yapma eğiliminde olup, firma alacaklılarından hissedarlara servet transferine neden olmaktadırlar. Bu durum da alacaklıların bu problemin etkilerini hafifletmek için maddi teminat talep etmesine yol açmaktadır. Ayrıca, bir firmanın tasfiye değeri, maddi duran varlıklarının payı ile birlikte yükselmekte ve aktif içerisinde maddi duran varlıkların payının yüksek olması iflas halinde firmanın yanlış fiyatlandırılmasını önlemektedir.

Borçla finansmanın en önemli avantajlarından birisi, ödenen faizin kurumlar vergisinden düşülmesi olup bu durum literatürde vergi kalkanı olarak adlandırılmaktadır. Daha çok vergi ödemek zorunda kalan firmalar, vergi kalkanından faydalanabilmek üzere daha çok borçlanmaya gitmektedir. Bu durumda ödenen vergi düzeyi ile borçlanma düzeyi arasında pozitif yönde bir ilişki öngörülmekte olup yapılan çeşitli ampirik çalışmalarda bu ilişkinin varlığı saptanmıştır.

Borç dışı vergi kalkanları, borçla finansmanın sağladığı vergi avantajlarının ikamesi olarak kullanılan araçlardır. Firmalar daha az kurumlar vergisi ödemek için amortisman, emeklilik fonları, yatırım kredileri ve yatırım indirimleri gibi araçları borç dışı vergi kalkanları olarak kullanabilmektedir. Bu nedenle, yüksek düzeyde borç dışı vergi kalkanına sahip işletmelerin daha düşük düzeylerde borçlanmaya gitmesi beklenmektedir. Borç dışı vergi kalkanları ile borçlanma düzeyi arasında olması beklenen negatif ilişki, yapılan ampirik araştırmalarda da ortaya konmuştur.

Faiz Giderlerini Karşılama Oranı = Faaliyet Kârı (Faiz ve Vergi Öncesi Kârlar)/Faiz Giderleri

Analize dahil edilmeyen diğer önemli unsurlar da şunlardır:

Faiz giderleri

Faiz giderlerini karşılama oranı hesaplanırken faiz giderlerinin net kâra eklenmesi gerekir, aksi takdirde faiz karşılama gücü olduğundan daha düşük görünür. Gelir tablosunda faiz giderleri, faaliyet kârından (faiz ve vergi öncesi kâr) sonra gelmektedir. Dolayısıyla, faiz giderleri faaliyet kârı tarafından karşılanacağından faiz giderlerinden önceki kâr dikkate alınmalıdır.

Gelir vergisi

Vergiler faiz giderleri düşüldükten sonra hesaplanmaktadır ve bu yüzden faiz ödemelerinin riskini etkilememektedir.

Uygulamada belirlenmesi zor olmakla birlikte, işletmeler oprtimal bir sermaye yapısına sahiptir. İşletmenin optimal sermaye yapısı, işletmenin hisse senedi değerini maksimize etmektedir.

Optimal sermaye yapısı, sermaye piyasalarında değişen koşullara, ekonomide gelişmelere ve işletmenin hissedarları ve yöneticilerinin tutumlarına bağlı olarak bozulabilir.

Optimal sermaye yapısının bozulmasına neden olan faktörler temelde şunlardır:

İşletmelerin finansal yapısı konusundaki tartışmaların temelini Modigliani-Miller’in (MM) önermeleri oluşturur. MM, piyasaların tam etkin olduğu, vergilerin olmadığı bir dünyada, işletmelerin yatırım ve finansman kararlarının ilintisizliğini; finansal yapının, sermaye maliyeti ve piyasa değerinden bağımsız olduğunu ifade etmektedirler. MM’in önermelerindeki varsayımların bazılarının esnetilmesi ve piyasa etkinliğini bozan koşulların ortaya konulmasıyla, bir işletmenin finansal yapısı değiştirilerek optimal finansman  yapısının  elde edilebileceğini  ve işletme  değerinin  artırılabileceğini  gösteren  görüş ve yaklaşımlar geliştirilmiştir.

Myers tarafından ifade edilen iflas ve finansal sıkıntı maliyetleri ile Jensen ve Meckin tarafından belirtilen temsil maliyetleri kavramları, dengeleme teorisinin temellerini oluşturmuştur. Bu yaklaşıma göre borçlanma düzeyindeki artış, söz konusu maliyetleri artırmakta, işletme değerini azaltmaktadır. Bu nedenle optimal finansal yapı, borçla finansmanın faydası ile maliyetlerinin dengelenmesiyle oluşturulabilir. Myers ve Majluf, yöneticiler ve yatırımcılar arasında bir bilgi asimetrisi olduğunu, yatırımcıların işletmenin değeri hakkında içerideki kişilerden daha az bilgiye sahip olması nedeniyle hisse senetlerinin piyasa tarafından yanlış değerlenebileceğini belirtmişlerdir.