MALİ ANALİZ

Cari oran, işletmenin kısa vadeli borçlarını ödeme gücünü gösterir. Cari oran, işletmenin her bir liralık kısa vadeli borcuna karşılık kaç liralık dönen varlığı olduğunu gösterir. Cari oranın hesaplanmasındaki amaç, işletmenin kısa vadeli borçlarını ödeme gücünü ölçmek ve genel likidite durumunu yansıtarak işletmenin net çalışma sermayesinin yeterli olup olmadığını ortaya koymaktır. Bu nedenle aynı zamanda bu orana çalışma sermayesi oranı da denmektedir. Her sektörde farklı olmakla birlikte, bu oranın 2 olması genellikle yeterli kabul edilir. Cari oran, dönen varlıkların kısa vadeli yabancı kaynaklara bölünmesi suretiyle hesaplanmaktadır. Cari oranın birden büyük olması beklenir. Cari oranın yüksek olması işletmenin borç ödeme gücünün de yüksek olduğunun göstergesi olarak kabul edilir.

Likidite Oranı=Dönen Varlıklar-Stoklar/Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

Cari Oran=Dönen Varlıklar/Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

Cari Oran=15.000/12.000 ise Cari Oran=1,25

Nakit Oran=Hazır Değerler+Menkul Kıymetler/Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar'dır.

Nakit Oran=400+600/4000 ise Nakit Oran=0,25

Nakit Oran=Hazır Değerler+Menkul Kıymetler/Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

Nakit Oran=1.500+2.000/3000 ise Nakit Oran=1,16

Likidite Oranı=Dönen Varlıklar-Stoklar/Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

Likidite Oranı=1.200-200/1000 ise Likidite Oranı=1'dir.

Nakit Oran=Hazır Değerler+Menkul Kıymetler/Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

Nakit Dönüş Süresi (NDS) = Alacakların Ortalama Tahsil Süresi (ATS) + Stok Ortalama Elde Tutma
Süresi (STS) - Borçların Ortalama Ödeme Veya Ertelenme Süresi (BES)

Formülden de görülebileceği gibi, nakit dönüş süresi, işletmenin stok dönüş süresi ile alacak tahsil
süresinin toplamından tedarikçilere yapılan ödeme süresinin çıkartılması ile bulunur.

dinamik bir ölçüm yöntemi olarak nakit dönüş süresinin kullanılmasının daha uygun olacağı tartışılmış ve çalışma sermayesi yönetiminde nakit dönüş süresinin önemli bir yeri olduğu ortaya çıkmıştır. Nakit dönüş süresi, kısa vadeli borçlar ve dönen varlıklar üzerinde odaklanarak, işletme likiditesinin önemini gösterir. Nakit dönüş süresi uzadıkça, işletmenin likidite durumu kötüleşir; kısaldıkça likidite durumu iyileşir. Nakit dönüş süresinin artması işletmenin daha fazla finansmana ihtiyaç duyduğunu göstermekte olup, erken uyarı ölçüsü olarak da görülür.Bir işletme nakit dönüş süresini kısaltmak isterse stokların dönüş süresi ile alacakların tahsil süresini azaltmalıdır.

Kısa vadeli borç ödeme gücünün analiz edilmesinde dönen varlıklar ile kısa vadeli borçlar arasında yakın bir ilişki bulunduğu görülmüştür. Bir işletmenin kısa vadeli borçlarının ödenmesini sağlayan dönen varlıklar, bilindiği gibi en fazla bir yıl içinde tahsil edilebilecek, satılabilecek, kullanılabilecek, tüketilebilecek varlıklar ile eldeki nakit ve bankadaki mevduattan oluşmaktadır. Analiz açısından dönen varlıklar toplamına Brüt Çalışma (İşletme) Sermayesi adı verilmektedir. Brüt çalışma sermayesi, bir işletmenin;

Dönen varlıklarla kısa vadeli yabancı kaynaklar arasındaki ilişkileri gösteren üç temel oran vardır. Bunlar cari oran, likidite oranı (asit-test oranı) ve nakit oranıdır. Likidite oranlarını yorumlarken likiditeyle ilgili diğer bazı oranlardan da yararlanmak gerekir. Likidite oranlarını destekleyici nitelikteki bu oranlar, alacakların ortalama tahsil süresi, alacak devir hızı, stok devir hızı, işletme sermayesi devir hızı vb. oranlardır.

Likidite (Asit-Test) oranı kaba bir oran olan cari oranı tamamlayan ve cari oranı daha anlamlı hale sokan bir orandır. Özellikle stoklar gibi likiditesi göreli olarak daha düşük olan dönen varlık kalemlerinin dönen varlık toplamına dahil edilmemesi durumunda kısa vadeli yabancı kaynakların ödenebilirliğini gösterir. Likidite oranı işletmenin kısa vadeli borçlarını ödeme gücünü gösterir. Stokları dönen varlıklardan
ayırdığı için daha keskin bir orandır. Ödeme gücünün belirlenmesinde stokların paraya çevrilmeme riskini ortadan kaldırmaktadır. Oranın hesaplamasında indirim olarak genelde sadece stoklar alınmaktadır.

Likidite oranının genelde 1 olması yeterli kabul edilmektedir. Oranın 1 olması işletmenin kısa vadeli yabancı kaynaklarının tamamını nakit ve kısa sürede nakde dönüştürülmesi mümkün olan iktisadi kıymetlerle ödeyebileceğini gösterir. Oran 1 olsa dahi işletmenin borç ödeme gücünün yeterli olup olmadığını tespit ederken cari oranın değerlemesinde olduğu gibi diğer faktörlerin de dikkate alınması gerekir. Oran 1’in altına düştüğü takdirde borç ödeme gücü açısından bir zayıflamanın söz konusu
olduğunu söylemek mümkündür. Ülkemizde genelde işletmeler faaliyetlerini kısa vadeli kredilerle finanse ettikleri için likidite oranı 1’in altındadır. Likidite oranı 1’in üzerinde olsa dahi işletme alacaklarını tahsil etmede güçlüklerle karşılaşıyorsa orana bakarak borç ödeme gücünün yeterliliğinden bahsetmek mümkün değildir. Buna karşılık oran 1’den küçük fakat stoklar kolaylıkla paraya çevrilebiliyorsa borç ödeme gücünün yetersizliği söz konusu olmaz. Likidite oranı birden küçük olan bir işletmede eğer stok devir hızı yüksekse, oranın birden küçük olmasını da olumsuz değerlendirmemek gerekir.

Borçların ertelenme ve refinansman olanakları: Bir işletme gerektiğinde borçlarını uzun vadeli borç haline dönüştürebiliyorsa, likiditesinin düşük olması borç ödeme açısından sorun yaratmayabilir.

Cari oran: Dönen Varlıklar/Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 

3.12: 5.000/1.600

Dönen varlıkların kısa vadeli yabancı kaynakları aşan kısmı Net Çalışma (İşletme) Sermayesi: 3000 TL-1900 TL: 1.100 TL

Stokların Çalışma (İşletme) Sermayesine Oranı: Çalışma (işletme) sermayesinin ne kadarlık kısmının stoklara bağlandığını gösteren bu oran stokların çalışma sermayesine (dönen varlıklara) bölünmesi suretiyle hesaplanır. Sonuç yüzde olarak çıkar. Oranın yüksek veya düşük olması sonucun hemen iyi ya da kötü olarak yorumlanmasına imkân vermez.

Karşılaştırmalı tablolar analiz tekniğinde bilanço kendi içerisinde, gelir tablosu da kendi içerisinde yıllar itibariyle karşılaştırılır. Bu yönüyle teknik, dinamik bir analiz tekniğidir.