MAHALLİ İDARELER - Deneme Sınavı - 21

Özellikle, düşük gelir düzeyine sahip gelişmekte olan ülkelerde, kamu kesimlerinin mali açıkları ve halkın temel kamu hizmetlerine olan ihtiyacı yüksektir. Bu durum karşısında merkezi yönetimler, toplumun talepleri karşısında zorlanınca, uluslararası kuruluşların da teşvikiyle iyi tasarlanmamış mali yerelleşme reformlarını uygulamaya koyabilmişlerdir. Yerel yönetimler de bu tip ülkelerde yetersiz kaynaklarla temel altyapı faaliyetlerini gerçekleştirme amacıyla bütçelerini zorlamış ve borç almaktan çekinmemişlerdir. Ödenemeyen borçları ise merkezi yönetim tarafından üstlenilerek kamu açıklarını artırmış, enflasyonu da tetiklemiştir. Doğru cevap B'dir.

Merkezi yönetimin yasayla kurulmuş ve tüzel kişiliğe sahip, organları seçimle oluşturulmuş özerk birimlere bazı sorumlulukları vermesi dar tanımıyla yerelleşmedir. Geniş tanımıyla yerelleşme ise: gelir ve giderler dolayısıyla görevler dahil her türlü yönetim sorumluluklarının, merkezi yönetimden, merkezi yönetimin taşra birimlerine, merkezin kontrolü altındaki diğer birimlere, merkezi yönetimin dışındaki özel birimlere aktarılmasıdır. Doğru cevap C'dir.

Günümüz toplum yaşamının en önemli özelliklerinden birisi, toplum halindeki yerleşme birimlerinden olan kentlerin giderek büyümesidir. Kentleşmenin bu boyutu yerel yönetimlerin de önemini artırmıştır. Çünkü kentleşmenin ulaştığı boyutlar tahminleri alt-üst etmiştir. Toplum yaşantısı açısından ürkütücü yönleri de bulunmaktadır. İvedi bir şekilde çözülmesi gereken, iktisadi, sosyal, teknik ve mali nitelikteki birçok problemi de barındırmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Kentleşmeye ilişkin literatürde, büyük kentlere verilen metropol adının yanı sıra, daha büyük bir coğrafi alanı, daha yoğun bir nüfus birikimini ifade etmek için megapol veya megapolis deyimleri kullanılmaktadır. Bu deyim çok büyük bir kentin yanısıra, bir metropolü çevreleyen yoğun nüfuslu alan olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap D'dir.

İnsanlar başta güvenlik olmak üzere birçok nedenle toplu halde yaşamak zorunda kalmışlar ve kendilerine elverişli gelen bir alanda yerleşip, ortak çıkarlarını korumak ve ihtiyaçlarını gidermek üzere örgütlenmişlerdir. Adeta kendiliğinden oluştuğu için doğal bir özelliğe sahip olan bu tür topluluklara komün adı verilir. Yerleşme alanlarının büyüklüğüne ve yerleşenlerin sayısına göre köy ve kasaba olarak adlandırılırlar. Doğru cevap A'dır.

Adem-i merkeziyet Osmanlıca bir ifade olup yerinden yönetim anlamına gelmektedir. Doğru cevap B'dir.

Günümüzde siyasal yerinden yönetim denildiğinde akla federasyon gelmektedir. Federasyon uluslararası kişiliğe sahip olmayan federe devletlerin oluşturdukları bir devlet şeklidir. Federasyonda, federal devlet üstün yetkilere ve tek bir hükümete sahiptir. Uluslararası kişiliğe sahip olan federal devlettir. Ancak, federal anayasa ile federal devlete bırakılmış olanların dışında kalmak koşuluyla, federe devletler de yasama ve yargı bağımsızlığına sahiptir. Buna örnek olarak Almanya ve ABD devletleri gösterilebilir. Almanya’da 16 eyalet veya land diye adlandırılan federe devletçikler bulunmaktadır. Örneğin, Bremen, Bavyera, Hessen, Kuzey Ren Westfalya gibi. Doğru cevap E'dir.

Hizmet yerinden yönetimde belli bazı kamu hizmetlerinin merkezi yönetimin hiyerarşisi dışında, bağımsız örgütlere bırakılmasından söz edilmektedir. Bu örgütlere, hizmet alanları ile sınırlı özerklik verilerek, hizmetleri ile ilgili konularda yürütme ile ilgili kararlar almak yetkisi verilmektedir. Örneğin; belirli amaçların yerine getirilebilmesi için kanunla kurulan, tabipler odası, ticaret odası, baro, sanayi odası gibi meslek odaları ile üniversiteler ve yüksek teknoloji enstitüleri hizmet yerinden yönetim kuruluşlarıdır. Doğru cevap A'dır.

Belirli bir bölgeyi ilgilendiren kamusal hizmetlerin yerel yönetimler tarafından sunulmasının ekonomik gerekçesi, kaynakların optimum etkinlikte kullanılmasını gerçekleştirmek, bu yolla kaynaklardan mümkün olan en çok faydayı sağlamaktır. Kaynak kullanımında etkinliği gerçekleştirmek için, kamu ekonomisinde üretilecek mal ve hizmetler, onu en etkin şekilde sunacak idari birimin görev alanı içine ve sorumluluğuna bırakılmalıdır. Bu şekilde belirlenmiş idari örgütlenme, kıt kaynakların etkin kullanımına yardımcı olacaktır. Doğru cevap D'dir.

Devlet; adına ülke denilen belli bir toprak parçası üzerinde yaşayan insanların ortak nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamayı amaçlayan siyasal bir organizasyondur.

Yerelleşmenin en geniş tanımını şu şekilde yapabiliriz; yerelleşme; gelir ve giderler dolayısıyla görevler dahil her türlü yönetim sorumluluklarının, merkezi yönetimden, merkezi yönetimin taşra birimlerine, merkezin kontrolü altındaki diğer birimlere, merkezi yönetimin dışındaki özel birimlere aktarılmasıdır.

Yerelleşme; yerelleşen yetkinin türüne göre; politik, idari ve mali yerelleşme olarak üçe ayrılabilir.

İnsanlar başta güvenlik olmak üzere birçok nedenle toplu halde yaşamak zorunda kalmışlar ve kendilerine elverişli gelen bir alanda yerleşip, ortak çıkarlarını korumak ve ihtiyaçlarını gidermek üzere örgütlenmişlerdir.

Yerelleşme; yasayla kurulmuş ve tüzel kişiliğe sahip, organları seçimle oluşturulmuş özerk birimlere bazı sorumlulukların verilmesidir.

İdari yerelleşme ise; kamu hizmetlerinden bazılarının yönetim düzeyleri arasında aktarımıdır. Örneğin, merkezi yönetimce yapılan eğitim hizmetinde eğitim işinin tümünün veya bir kısmının yerel yönetimlere aktarılmasıdır. Derslerin ve içeriklerinin belirlenmesi merkezi yönetimce, kitapların üretimi ve dağıtımı yerel yönetimce yapılabilir. Öğretmenlerin maaşlarının ödenmesi ve okul binalarının yapımı merkezi yönetimce, öğretmenlerin alımı ve terfileri ile okul binalarının onarımı, bakımı yerel yönetimlerce yapılabilir.

Büyük kentler deyince; nüfusu 30 milyonun üstündeki Tokyo, 20 milyonun üstündeki Mexico City, Shanghai, Seul, Sau Paulo, 15 milyonu geçen Mumbai, Yeni Delhi, Osaka, Cakarta, Moskova, Los Angeles, Tahran, Kahire ve bu şehirlerin nüfus yoğunluğuna yaklaşan Paris, Londra ve İstanbul gibi kentler anlaşılmaktadır. Kentleşmeye ilişkin literatürde, büyük kentlere verilen metropol adının yanı sıra, daha büyük bir coğrafi alanı, daha yoğun bir nüfus birikimini ifade etmek için megapol veya megapolis deyimleri kullanılmaktadır. Bu deyim çok büyük bir kentin yanısıra, bir metropolü çevreleyen yoğun nüfuslu alan olarak tanımlanmaktadır. Örnek olarak yukarıdaki kentler verilebilir.

Komün; “Belli bir toprak parçası üzerinde toplu bir halde ve komşuca ilişkiler içinde yaşayan insanlardan oluşan, doğal yerleşme birimi niteliğindeki topluluklardır.” Yerleşme alanlarının büyüklüğüne ve yerleşenlerin sayısına göre köy ve kasaba olarak adlandırılırlar. Yerel yönetimler, söz konusu yerleşme birimlerinin yanısıra kentlerin yönetim açısından örgütlenmeleri ve bazı hukuki yetkilerle donatılmaları sonunda ortaya çıkmışlardır.

Günümüzde, yerel yönetimlerin belli niteliklere sahip bulunmaları zorunlu ön koşul olarak kabul edilmektedir. Bu nitelikler şunlardır:
• Merkezi yönetimden ayrı bir tüzel kişiliğe sahiptirler.
• Ayrı bir malvarlığına sahiptirler.
• Kendi bütçelerini yapma yetkileri vardır.
• Seçimle işbaşına gelenlerden oluşan karar organlarına sahiptirler.
• Kendilerine özgü gelirleri vardır.
• Sınırlı da olsa, belli bir özerkliğe sahiptirler.

İnsan topluluklarının en gelişmiş şekli olan bir diğer kuruluş da devlet olarak anılır.

Komün şu şekilde tanımlanabilir; “Belli bir toprak parçası üzerinde toplu bir halde ve komşuca ilişkiler içinde yaşayan insanlardan oluşan, doğal yerleşme birimi niteliğindeki topluluklardır.”