MAHALLİ İDARELER - Deneme Sınavı - 20

D seçeneğinin doğrusu şöyle olmalıdır: Kendi bütçelerini yapma yetkileri vardır.

Bu yaklaşımlar;

• Geleneksel ve Tarihsel Yaklaşım,

• Hukuki Yaklaşım,

• Siyasi Yaklaşım,

• Ekonomik Yaklaşım.

Yerinden yönetimler, sahip oldukları yetkilerin derecesine göre siyasal yerinden yönetim ve idari yerinden yönetim şeklinde ikiye ayrılır.

Günümüzde üniter devletlere örnek olarak Türkiye, Fransa, İngiltere, Yunanistan gibi ülkeleri gösterebiliriz. Almanya federe devlete örnektir.

Bir Güney Amerika ülkesi olan Uruguay’ın başkenti Montevideo’da 1933 tarihli Montevideo Deklarasyonu devleti; daimi bir nüfusu, belirli bir ülkesi, hükümeti ve diğer devletlerle ilişkiye girmeye yetkisi olmalıdır, şeklinde tanımlamıştır.

Ülkenin belli bir bölgesinde oturan bireylerin, o yerde yerleşmelerinden dolayı doğan ortak ihtiyaçlarını kendi organları aracılığı ile saptamak ve gereğini yapmak konusunda özerklik verilerek, yetkilendirilmesidir. Bu durumda, mahalli yerinden yönetim söz konusudur. Türkiye’deki örnekleri belediyeler ve köylerdir. İdari yerinden yönetimin bir sonucu olarak ortaya çıkan yerel yönetimlerin ayrı bir tüzel kişiliği ve bunun sonucu olarak da idari özerkliği söz konusudur.

Belirli amaçların yerine getirilebilmesi için kanunla kurulan, tabipler odası, ticaret odası, baro, sanayi odası gibi meslek odaları ile üniversiteler ve yüksek teknoloji enstitüleri hizmet yerinden yönetim kuruluşlarıdır.

Yetki genişliği; merkezi yönetimin bazı belirlenmiş yetkilerini, merkezi yönetimin uzantısı olan taşradaki kendi memurlarına devretmesidir. Bu devirin yapılmasının amacı, her işin merkezden yürütülmesinin bazı önemli ve acil işlerin gecikmesine neden olmasını önlemektir. Bunun için merkezi yönetim, kendi yerel memuruna yürütmeye ilişkin olarak bazı konularda merkezi yönetime danışmadan veya sormadan karar alma konusunda yetki verir. Bu şekilde verilen yetki ile, merkezden uzak çalışan memurun yetkisi genişletilmiş olur. Bu durumdaki memur, genişletilen bu yetkisini merkezi yönetim adına kullanmaktadır. Bu nedenle, yetki genişliğini, merkezden yönetimin yumuşamış şekli diye niteleyenler de bulunmaktadır. Kararlar, merkez adına alınır. Yetki genişliği tanınan yönetici atama ile gelir. Kararları beğenilmediği takdirde hemen değiştirilir. Seçilmiş organlara haiz birimler yoktur.

Merkezi yönetim; adil gelir dağılımını sağlamak, fiyat istikrarı ile iktisadi dengenin oluşması için çaba göstermek, kaynak tahsisinde ve kullanımında etkinliği aramak ve bu yolla ekonomik kalkınma ve büyümenin sağlanması görevlerini yerine getirmeye çalışır. Bu politikaları, kullanabilme yetkisine sahip olduğu para politikası, faiz politikası, vergi ve harcama politikası ile borç politikası gibi iktisadi ve mali araçlarla yürütür. Yerel yönetimlerin ise, belirttiğimiz araçları kullanabilme yetkisi yoktur. Bu nedenle de yukarıdaki görevlerden sadece, kaynak tahsisinde etkinliğin sağlanması ve kullanılması ile ilişkilendirilebilir.

Yerelleşme; yerelleşen yetkinin türüne göre; politik, idari ve mali yerelleşme olarak üçe ayrılabilir. Merkezi yönetimce yapılan eğitim hizmetinde eğitim işinin tümünün veya bir kısmının yerel yönetimlere aktarılması ,derslerin ve içeriklerinin belirlenmesi merkezi yönetimce, kitapların üretimi ve dağıtımı yerel yönetimce yapılması ve öğretmenlerin maaşlarının ödenmesi idari yerelleşmeye örnek olabilir. Doğru cevap B'dir.

Yerelleşmenin dar tanımında ise; merkezi yönetimin yukarıda belirtiğimiz her türlü yönetim sorumluluklarını, kendi taşra birimlerine, sivil toplum örgütlerine veya özel kuruluşlara vermesi, özelleştirme yapması yerelleşme değildir. Yerelleşme; yasayla kurulmuş ve tüzel kişiliğe sahip, organları seçimle oluşturulmuş özerk birimlere bazı sorumlulukların verilmesidir. Doğru cevap E'dir.

Sanayi devrimini izleyen dönemlerde, göçler şeklinde ortaya çıkan 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren hızlanarak artan kentleşme hareketi inanılamayacak boyut ve etkilere sahip olmuştur. Doğru cevap D'dir.

Büyük kentlere metropol adının yanı sıra, daha büyük bir coğrafi alanı, daha yoğun bir nüfus birimini ifade etmek için megapol veya megapolis ismi kullanılmaktadır. Doğru cevap C'dir.

İnsan ihtiyaçları iki bölümden oluşur. Özel ihtiyaçlar ve kamusal ihtiyaçlar. Özel ihtiyaçlar insanların fizyolojik varlıklarından doğan ihtiyaçlardır. Acıkmak, üşümek gibi. Kamusal ihtiyaçlar ise toplu halde yaşamalarından doğar. Bu topluluk örneğin bir devlet ise, milli savunma ve diplomasi gibi bazı hizmetlere ihtiyaç duyar. Kent türü bir topluluk ise; kent içi ulaştırma, kanalizasyon, mezbaha, itfaiye, park vb. hizmetlere ihtiyacı vardır. Doğru cevap D'dir.

İnsanlar başta güvenlik olmak üzere birçok nedenle toplu halde yaşamak zorunda kalmışlar ve kendilerine elverişli gelen bir alanda yerleşip, ortak çıkarlarını korumak ve ihtiyaçlarını gidermek üzere örgütlenmişlerdir. Adeta kendiliğinden oluştuğu için doğal bir özelliğe sahip olan bu tür topluluklara komün adı verilir. Komün şu şekilde tanımlanabilir; “Belli bir toprak parçası üzerinde toplu bir halde ve komşuca ilişkiler içinde yaşayan insanlardan oluşan, doğal yerleşme birimi niteliğindeki topluluklardır.” Doğru cevap E'dir.

Günümüzde, yerel yönetimlerin belli niteliklere sahip bulunmaları zorunlu ön koşul olarak kabul edilmektedir. Bu nitelikler şunlardır:
•Merkezi yönetimden ayrı bir tüzel kişiliğe sahiptirler.
• Ayrı bir mal varlığına sahiptirler.
• Kendi bütçelerini yapma yetkileri vardır.
• Seçimle işbaşına gelenlerden oluşan karar organlarına sahiptirler.
• Kendilerine özgü gelirleri vardır.
• Sınırlı da olsa, belli bir özerkliğe sahiptirler. Doğru cevap B'dir.

Yerel yönetimlerin merkezi yönetimden ayrı olarak mal ve hizmet
sunmasının değişik yaklaşımlarla açıklaması yapılmaktadır. Bu yaklaşımlar; Geleneksel ve Tarihsel Yaklaşım, Hukuki Yaklaşım, Siyasi Yaklaşım, Ekonomik Yaklaşım. olarak ifade edilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Tarihsel gelişme sürecinde dikkate alınıdığında; ilk çağlarda merkeziyetçiliğin çok daha hâkim olduğu görülür ve bu durum ilk çağlardaki devlet anlayışının doğal bir sonucudur. Orta çağda durum değişmiş ve hükümdarlar çeşitli siyasal gerekçeler ve nedenlerle yetkilerini derebeyleriyle paylaşmak zorunda
kalmışlardır. Doğru cevap A'dır.

Yerinden yönetim ise; merkezden yönetimin tam karşıtıdır. Yerinden yönetimde, yürütmeye ilişkin bazı yetkiler, merkezi yönetime ait olmayıp, karar organları seçimle işbaşına gelen yerel organlara aittir. Yerel yönetim organları, merkezi yönetimden kendilerine devredilmiş olan yetkilerin tümünü, kendilerini seçerek işbaşına getirmiş seçmenlere dayanarak, kendi adlarına kullanırlar. Doğru cevap B'dir.

Devlet; adına ülke denilen belli bir toprak parçası üzerinde yaşayan insanların ortak nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamayı amaçlayan siyasal bir organizasyondur.