MAHALLİ İDARELER MALİYESİ

Türkiye’de yerel yönetimler deyiminin kapsamına giren kuruluşlar, il özel idareleri, belediyeler ve köylerdir. Yukarıda aynen yer verdiğimiz madde de görüleceği gibi il özel idareleri deyimi yoktur. Ancak, Anayasa’da belirtilen ilke doğrultusunda “il halkının müşterek mahalli ihtiyaçlarını karşılayacak kamu tüzel kişiliğinin” il özel idaresi olduğu bir başka kanunda açıkça belli edilmiştir

Anayasa’nın yerel yönetimlerle ilgili maddesinin incelenmesinden çıkan sonuçlar şunlardır:

Kovuşturma Açma: Suç işlediği bildirilen kişi hakkında adli takip yapılması

Anayasamıza göre merkezî idare aşağıdaki amaçlardan hangisi kanunlarla belirlenen esas ve usullerle idari vesayet yetkisine sahiptir. olmuştur. Banka kendi özel kanunu ile 5411 sayılı Bankacılık Kanununa tabidir. İLBANK’ın amacı; il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşları ile münhasıran bunların üye oldukları mahalli idare birliklerinin finansman ihtiyacını karşılamak, bu idarelerin sınırları içinde yaşayan halkın mahalli müşterek hizmetlerine ilişkin projeler geliştirmek, bu idarelere danışmanlık hizmeti vermek ve teknik mahiyetteki kentsel projeler ile alt ve üstyapı işlerinin yapılmasına yardımcı olmak, merkezi yönetimin mahalli idarelere her türlü kaynak transferine aracılık etmek ve her türlü kalkınma ve yatırım bankacılığı işlevlerini yerine getirmektir.

Banka amaçları gerçekleştirmek üzere;

Bankanın Yönetim Kurulu, Genel Müdür dâhil yedi üyeden oluşur. Dört üye Bakanlık tarafından atanır. İki üye ise belediyeleri ve özel idarelerini temsil etmek üzere Genel Kurula katılan belediye başkanları ve il özel idare temsilcileri arasından İçişleri Bakanlığı tarafından önerilen iki kat aday arasından Genel Kurul tarafından seçilir. Genel Müdür Yönetim Kurulunun doğal üyesidir. Yönetim Kurulu ilk toplantıda, aralarından birer üyeyi başkan ve başkanvekili olarak seçer.

İller Bankası’nın güçlü yanları;

İller Bankası’nın zayıf yanları;

Geri çağırma: Yurttaşların, seçilmiş kamu yetkililerinin, görev süreleri dolmadan bu görevlerine son verebilmeleri hakkına sahip olmaları anlamındadır. Geri çağırma, Dünya’nın belirli demokratik uygulamalarında karşılaşılan ve kamuoyuna duyarlılığı ve hesap vermeyi sürekli ve etkin kılıcı bir yöntem olarak geliştirilmiştir.

Mali kuralın tanımını şu şekilde yapmak mümkündür. Mali kural; bütçe dengesi, borçlanma, harcama ya da vergilendirme gibi mali göstergeler üzerinde belirli bir sınırlama tesis edilerek maliye politikası üzerinde yasal ya da anayasal çerçevede kısıtlayıcı kuralların getirilmesidir.

Mahalli idarelerin seçimleri, Anayasa’nın 67. maddesindeki esaslara göre beş yılda bir yapılır. Kanun, büyük yerleşim merkezleri için özel yönetim biçimleri getirebilir.

Anayasa’nın yerel yönetimlerle ilgili maddesinin incelenmesinden çıkan sonuçlar şunlardır:

• Türkiye’de yerel yönetimler deyiminin kapsamına giren kuruluşlar, il özel idareleri, belediyeler ve köylerdir. Yukarıda aynen yer verdiğimiz madde de görüleceği gibi il özel idareleri deyimi yoktur. Ancak, Anayasa’da belirtilen ilke doğrultusunda “il halkının müşterek mahalli ihtiyaçlarını karşılayacak kamu tüzel kişiliğinin” il özel idaresi olduğu bir başka kanunda açıkça belli edilmiştir.

• Yerel yönetimler kamu tüzel kişiliğine sahip anayasal kuruluşlardır.

• Yerel yönetimlerin karar organları seçimle oluşturulacaktır.

• Yerel yönetimlerin kuruluşu, görevleri ve yetkileri ile ilgili çıkarılacak kanunlar, yerinden yönetim ilkesine uygun düzenlenmek zorundadır.

• Büyük yerleşim merkezleri için özel yönetim biçimleri getirilebilir.

• Yerel yönetim seçilmiş organlarının, organlık sıfatını kazanma ve kaybetmeleri konusundaki denetim yargı yolu ile yapılabilir.

• Seçilmiş yerel yönetim organlarını veya bu organların üyelerini, geçici bir önlem olarak içişleri bakanı görevden alabilir. Ancak bu işlem, görevleri ile ilgili bir suç sebebi ile hakkında soruşturma veya kovuşturma açılan üyeler hakkında, yargının vereceği kesin hükme kadar uygulanabilir.

• Merkezî yönetim, Anayasa’da belirtilen amaçlar doğrultusunda kanunda belirtilen esaslar çerçevesinde yerel yönetimler üzerinde idari vesayet yetkisine sahiptir.

• Yerel yönetimlere görevleri ile orantılı gelir kaynakları sağlanır.

Belediye başkanının mazeretsiz ve kesintisiz olarak yirmi günden fazla görevini terk etmesi ve bu durumun mülki idare amiri tarafından belirlenmesi halinde İçişleri Bakanlığının başvurusu üzerine Danıştay kararıyla başkanlık sıfatı sona erer.

Belediye başkanlığının herhangi bir nedenle boşalması durumunda vali tarafından belediye meclisinin on gün içinde toplanması sağlanır.

Belediye Bankalarının ilkleri olarak, 1401 yılında kurulan Barselona Bankası ile 1408 yılında kurulan Cenova Bankası gösterilmektedir. Bu bankaları Venedik Bankası (1584), Amsterdam Bankası (1630) ve Hamburg Bankası izlemiştir.

Ülkemizde ise İller Bankası 1933 yılında çıkarılan bir kanunla kurulan Belediyeler Bankasının bir devamı olarak 1945 yılında 4759 sayılı Kanun’la kurulmuştur

Bankanın Yönetim Kurulu

Bankanın Yönetim Kurulu, Genel Müdür dâhil yedi üyeden oluşur. Dört üye Bakanlık tarafından atanır. İki üye ise belediyeleri ve özel idarelerini temsil etmek üzere Genel Kurula katılan belediye başkanları ve il özel idare temsilcileri arasından İçişleri Bakanlığı tarafından önerilen iki kat aday arasından Genel Kurul tarafından seçilir. Genel Müdür Yönetim Kurulunun doğal üyesidir. Yönetim Kurulu ilk toplantıda, aralarından birer üyeyi başkan ve başkanvekili olarak seçer.

Güçlü Yönler

1. Köklü bir kurum kimliğinin olması.

2. Bankanın geniş bir bilgi ve deneyim ile arşive sahip olması.

3. Hizmetlerin yerine getirilmesinde örgütlenmenin Türkiye’nin coğrafi durumunun baz alınarak yapılmış olması.

4. Belediyelerin istihdam edemediği teknik personele sahip olması.

5. Genel bütçeden yerel yönetimlere ayrılan payların dağıtımı ve kontrolünün banka aracılığıyla yapılması.

6. Bankada otomasyona geçilmesi ile karar destek sürecinin daha sağlıklı, hızlı ve güvenilir hâle gelmesi.

7. Farklı meslek gruplarından bilgi ve becerisi yüksek teknik personelin istihdam edilmesi.

8. Hizmet sunumunda kullanılacak kuruma ait teknik standartların ve yayınların bulunması.

9. Kurumun görevlerini yerine getirirken farklı finans kaynaklarını kullanabilmesi.

Zayıf Yönler

1. Özel uzmanlık gerektiren ve yeni gelişen teknolojiye hızlı uyum sağlayamaması.

2. Ar-Ge çalışmalarının olmaması.

3. Belediyelere kapasite geliştirme yönünde yeterli eğitim, teknik destek ve danışmanlık hizmetinin verilmemesi.

4. Banka Kanununda izin verilmesine rağmen Bankacılık fonksiyonunun yeterince yapılamaması.

5. Yerel yönetimlerin Banka sistemine katılımlarının yeterince sağlanamaması.

6. Yerel yönetimlerin İller Bankasının hizmet kalitesinden yeterince memnun olmaması.

7. Bankacılık ve finansman işlemlerinin yürütülebilmesi için yeterli sayıda uzman personelin bulunmaması.

8. Personel ücretlerinin yetersiz olması.

9. Ödüllendirici bir iç denetim mekanizmasının olmaması.

Günümüzde birçok ülkede görülen ombudsman uygulaması, ilk olarak 1809 yılında İsveç’te başlatılmıştır. Ombudsman kurumunun, tek kişiden ya da bir kuruldan oluşan değişik yapıları vardır.