MAHALLİ İDARELER MALİYESİ

Köy Kanununda, köyün görevleri ve gelirleri ayrıntılı olarak belirlenmesine rağmen, köy bütçelerine ilişkin hükümlere yer verilmemiştir. Köy bütçeleri, İçişleri Bakanlığının 1942 yılında yayınladığı “Köy İdareleri Hesap Talimatı”na göre düzenlenmekte ve uygulanmaktadır. Bu talimata göre, “Köy bütçesi, köy idarelerinin bir yıllık gelir ve giderlerini gösteren ve bunların senesi içinde toplanıp, kanunlarla belirlenen işlere ve hizmetlere harcanmasına izin veren bir kararnamedir.” Köy bütçelerinin hazırlanışında, önce gelir tahminleri yapılıp, sonuçlara göre bütçenin gider kısmı hazırlanır. Böylece, bütçenin denk olarak hazırlanması sağlanır. Köy bütçesi, muhtarın başkanlığında ihtiyar meclisi tarafından hazırlanır. Cevap D seçeneğidir.

Merkezî yönetimin taşra örgütü olan ilin en büyük mülki amiri, merkez tarafından atanan validir.

 

6 Aralık 2012 tarihinde yayımlanan 6360 sayılı Kanun, büyükşehir belediyelerinde il özel idarelerinin tüzel kişiliğini kaldırmıştır. 6360 sayılı Kanunun 30.03.2014 tarihinde yapılan mahalli idareler genel seçi­minden itibaren yürürlüğe giren hükmü, büyükşehir olan belediyelerin sınırlarını il mülki sınırları olarak belirlemiştir. Ayrıca, büyükşehir belediyesi olan illerimiz­de yukarıdaki tarihten sonra, il özel idarelerinin tüzel kişiliği de kaldırılmıştır. Bugün için 51 ilimizde il özel idaresi bulunmaktadır.

İl özel idaresinin organları il genel meclisi, il encümeni ve validir.

İl genel meclisi tarafından alınan kararların tam metni, en geç beş gün içinde va­liye gönderilir. Vali, hukuka aykırı gördüğü kararları, yedi gün içinde gerekçesini de belirterek yeniden görüşülmek üzere il genel meclisine iade edebilir. Valiye gönderilmeyen meclis kararları yürürlüğe girmez. Yeniden görüşülmesi istenil­meyen kararlar kesinleşir. Kesinleşen il genel meclisi karar özetleri toplantıyı izle­yen en geç yedi gün içinde çeşitli yollarla halka duyurulur.

İl çevre düzeni planı; valinin koordinasyonunda, büyükşehirlerde büyükşehir belediyeleri, diğer illerde il belediyesi ve il özel idaresi ile birlikte yapılır. İl çevre düzeni planı belediye meclisi ile il genel meclisi tarafından onaylanır. Belediye sınırları il sınırı olan Büyükşehir belediyelerinde il çevre düzeni planı, ilgili bü­yükşehir belediyeleri tarafından yapılır veya yaptırılır ve doğrudan belediye mec­lisi tarafından onaylanır.

Köylere ait ayrıntılı hükümler ilk olarak 1864 tarihli Teşkilatı Vilayet Nizam­namesinde yer almıştı. Burada, köy organlarından bahsedilmiş ve organların ku­ruluşlarına ilişkin esaslar ile görevleri saptanmıştır.

Her köyün bir başından öbür başına kadar olan yolları taş kaldırım ile döşemek Köy Kanununda isteğe bağlı işlerden sayılmıştır. Diğer şıklarda belirtilenler Köy Kanununda zorunlu işlerden sayılmıştır.

Yukarıda sayılanların tamamı köyün gelirlerindendir.

Köy bütçesi, muhtarın başkanlığında ihtiyar meclisi tarafından hazırlanır.

İl genel meclisinin görev ve yetkileri arasında bütçe ve kesin hesabı kabul etmek, borçlanmaya karar vermek, şartlı bağışları kabul etmek yer almaktadır.

İl genel meclisi, seçim sonuçlarının ilanını izleyen beşinci gün kendiliğinden toplanır.
Bu toplantıda meclise en yaşlı üye başkanlık eder. Meclis, bu toplantıda, üyeleri
arasından ve gizli oyla meclis başkanını, meclis birinci ve ikinci başkan vekillerini,
ikisi yedek olmak üzere dört kâtip üyeyi ilk iki yıl için görev yapmak üzere
seçer. İlk iki yıldan sonra seçilecek başkanlık divanı, yapılacak ilk mahalli idareler
seçimlerine kadar görev yapar. Meclis başkanlık divanı seçimi üç gün içinde tamamlanır. Meclis başkanlığı ve başkanlık divanında boşalma olması durumunda,
kalan süreyi tamamlamak üzere, yenisi seçilir. İl genel meclisine meclis başkanı,
bulunmaması durumunda meclis birinci başkan vekili, onun da bulunmaması
durumunda ikinci başkan vekili başkanlık eder. Meclis başkanı, meclis çalışmalarında
düzeni sağlamakla yükümlüdür. İl genel meclisinin çalışmalarına ilişkin esas ve usuller İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

İl genel meclisi, üye tam sayısının salt çoğunluğuyla toplanır ve katılanların salt
çoğunluğuyla karar verir. Ancak, karar yeter sayısı, üye tam sayısının dörtte birinden az olamaz.

İl genel meclisi;
• Kendisine kanunla verilen görevleri süresi içinde yapmayı ihmal eder ve bu
durum il özel idaresine ait işleri aksatırsa,
• İl özel idaresine verilen görevlerle ilgisi olmayan siyasi konularda karar alırsa
İçişleri Bakanlığının bildirisi üzerine Danıştay’ın kararı ile feshedilir.

İl encümeni valinin başkanlığında, genel sekreter ile il genel meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından seçeceği üç üye ve valinin her yıl birim amirleri arasından seçeceği iki üyeden oluşur. Valinin katılamadığı encümen toplantısına genel sekreter başkanlık eder.

Valinin görev ve yetkileri arasında il encümenine başkanlık etmek, bütçeyi uygulamak, il özel idaresi personelini atamak, şartsız bağışları kabul etmek yer almaktadır.

İl özel idaresinin gelirleri şunlardır:
• Kanunlarla gösterilen il özel idaresi vergi, resim, harç ve katılma payları.
• Genel bütçe vergi gelirlerinden ayrılan paylar.
5779 sayılı İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden
Pay Verilmesi Hakkında Kanun ile il özel idarelerine % 0.5 pay verilmesi esası
getirilmiştir. Pay, genel bütçe vergi gelirleri tahsilatı toplamından, vergi iadeleri
düşüldükten sonra kalan net tutar üzerinden hesaplanır. Cumhurbaşkanı, bu
oranı iki katına kadar artırmaya veya kanuni haddine kadar indirmeye yetkilidir.

Bütçe tasarısı vali tarafından hazırlanır ve Eylül ayı başında il encümenine sunulur.

İdari vesayet uygulaması şu şekildedir:
• Vali veya kaymakam, köy muhtarlarının, köyün yararına olmayan kararlarını
bozabilir. Ancak, muhtar yerine, kendiliklerinden karar veremezler.
• Köy derneğinin, köyün isteğe bağlı olan görevlerini zorunlu olanlar arasına
alma kararı ancak kaymakamın ya da valinin onayı ile kesinleşir.
• Köy bütçelerinin, kaymakam veya valilerce onaylanması gerekir.
• Vali veya kaymakam, köy işlerini ve kanunlarla verilen öteki görevlerini
yapmayan muhtarlara yazılı olarak ihtarda bulunur. Muhtar, buna rağmen
iş görmemeye devam ederse yetkili idare kurulu kararı ile görevinden
uzaklaştırılır.
• Köyde birden fazla imamın bulunması hâlinde, ihtiyar meclisine üye olarak
girecek olanını seçmek yetkisi, kaymakama aittir.
• Zorunlu işleri gördürmeyen ve toplanması isteğe bağlı olmayan paraları
toplamayan ve toplattırmayan köy muhtarı ve ihtiyar meclisi üyelerine köyün
bağlı olduğu idare kurulunca 10 liradan 50 liraya kadar para cezasına
hükmolunur.