MAHALLİ İDARELER MALİYESİ

Merkezî ve Mahalli idarenin gelir bölüşümünde dört yöntemden söz etmemiz mümkündür:

Bağımsız vergilendirme sisteminin avantajı yerel yönetimin vergi kaynağına fiziki olarak yakın olmasıdır. Bu yakınlık sayesinde yerel idarenin sunduğu hizmetlerden faydalanan halkın tercihlerine daha uygun sonuçlar elde edilmektedir. Ekonomik etkinliğin sağlanması açısından da kaynakların optimal dağılımı söz konusudur.

Yerel yönetimlerin sunduğu hizmetlerin başlıca finansman kaynağı vergi türleri;

Meslek vergisi yerel bir vergi olarak kabul edilir çünkü herhangi bir meslek faaliyetinde bulunan, bulunduğu yerin yerel hizmetlerinden de faydalanmaktadır. O zaman faydalanma ilkesi meslek vergisinde de karşımıza çıkmaktadır. Meslek vergisinin yükümlüsü işyeri sahibi ve/veya meslek sahipleridir

Vergi benzeri gelirler;

Kamu tüzel kişilerinin gerçekleştirdikleri bayındırlık ve altyapı hizmeti, imar faaliyetleri sonucu kişilerin sahip oldukları bina, arsa, arazinin değerlerinde meydana gelen artışlar sonucu kişi ve kurumlardan alınan vergiye şerefiye denir.

Ulusoy-Akdemir’e göre yerel yönetimlerin şirket kurma, var olan şirkete ortak olma ya da ortak girişimde bulunmalarının nedenlerini şöyle sıralamak mümkündür:

Yerel yönetimlere yapılan bu bağış ve yardımlar Falay’a göre şu amaçları taşır:

Dünyada metropol niteliğine sahip 44 bölge saptanmıştır. Bunlar arasında Avrupa’dan Londra, Paris, Madrid, Budapeşte, Moskova, Atina ve İstanbul seçilen kentler arasındadır. Aynı şekilde Asya’dan Bangkok, Calcutta, Karachi, Tokyo; Afrika’dan Kahire, Johannesburg, İbadan; Amerika’dan New York, Mexico City, Rio de Jenario, Buenos Aires; Avusturalya’dan Sidney; Kanada’dan Toronto, Montreal seçilen kentler arasında yer almaktadır

Özel bölgeler, ABD’de gerçekleştirilmiş tek bir hizmeti gerçekleştirme amacına yönelik bir mahalli idare birimidir. Bir tanıma göre özel bölge üye devletin sınırlı bir coğrafi bölgede sulama, su temini, taşkın kontrolü, sağlık veya okul sistemi gibi belirli bir kamu hizmetini sağlamak üzere kurulmuş bulunan siyasal bir alt bölümüdür.

Gelir Bölüşümü idareler arasında, hizmetin gerektirdiği harcamayı yapabilecek gelirlerin belirli kurallara uygun olarak dağıtılması ve bölüşülmesidir.

Merkezî ve Mahalli idarenin gelir bölüşümünde dört yöntemden söz etmemiz mümkündür:

• Bağımsız Vergileme Yetkisi Sistemi
• Bağımlılık Sistemi
• Ayırma Sistemi
• Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Sistemi

Bağımlılık Sisteminde vergi gelirlerinin büyük bir kısmı merkezî yönetimde toplanmakta yerel yönetimlere sadece küçük bazı yerel vergiler ve harçlar bırakılmaktadır.

Harç: Bazı kamu hizmetlerinden yararlanan kimselerin belli bir ölçüde bu hizmetlerin maliyetine katılmaları amacıyla ya da kişilerin bazı işlemleri yapmaları sırasında konulan ve zor unsuruna dayanan mali yükümlülüklerdir.

Resim: Karşılıksız olarak ya da yerel yönetimlerin hizmetlerinden faydalanma karşılığında ya da bir hakkın elde edilmesinin bedeli olarak tahsil edilebilen kamu gelirleridir.

Şerefiye: Kamu tüzel kişilerinin gerçekleştirdikleri bayındırlık ve altyapı hizmeti, imar faaliyetleri sonucu kişilerin sahip oldukları bina, arsa, arazinin değerlerinde meydana gelen artışlar sonucu kişi ve kurumlardan alınan bir tür vergidir.

Emlak gelirleri, yerel yönetimlerin sahip olduğu gayrimenkullerin satılması veya kiraya verilmesinden elde edilen gelirlerdir.

Para cezaları, kanunlara, yönetmeliklere aykırı hareket edilmesi ve yasal sorumlulukların zamanında yerine getirilmemesi nedeniyle yerel yönetimler tarafından bu davranışlarda bulunan kişi ya da kurumlara ödettirilen yükümlülüklerdir.

Köylerden kentlere doğru oluşan göç olayının asıl nedeni sanayileşmenin kentlerde yoğunlaşmış olmasıdır.

Dünyada metropol niteliğine sahip 44 bölge saptanmıştır.