MAHALLİ İDARELER MALİYESİ

Mali tevzin: Merkezi yönetim ve yerel yönetimler arasındaki görevlerin ve kaynakların bölüşülmesine mali tevzin denir.

İdareler arası mali sistemin; harcamalar, özgelirler, idareler arası mali aktarımlar ve borçlanma olarak dört bileşeni bulunmaktadır

Çoğu ülkede yerel yönetimler komünal hizmetler olarak adlandırılan şehir içi yolların, su ve kanalizasyon tesisatının, parklar, spor tesisleri ve mezarlıkların yapımı, bakımı ve işletilmesi ile itfaiye, ışıklandırma, çöp toplama, sosyal barındırma vb. hizmetlerden sorumludurlar. En yüksek boyutta sorumluluk ise sosyal sektör hizmetler denilen eğitim, sağlık ve sosyal destek alanlarından harcama sorumlulukları verildiğinde ortaya çıkmaktadır.

Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartının 4. maddesinde yerindenlik (subsidarite) ilkesi, kamu sorumluluklarının genellikle ve tercihen vatandaşa en yakın olan makamlar tarafından kullanılması şeklinde tanımlanmıştır. Yerel yönetimler bir yerel topluluğun karşılaştığı sorunları merkezî yönetime kıyasla daha iyi algılayıp çözümleyebilecek konumdadırlar. Mal ve hizmetler halka en yakın yönetim
düzeyi tarafından sunulduğunda halkın istek ve tercihlerine daha uygun hâle getirilebilmektedir.

Harcamaların yönetimler arasında bölüşümünde açıklık, yerindenlik, ölçek ekonomisi ve dışsallık gibi ekonomik faktörlerin göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

Vergi yasaları tasarlanırken de yerel yönetimler arasında kaynakların hareketli olduğu göz önünde bulundurulmalıdır. Ekonomik teoriye göre hareketsiz ve bölgeler arasında eşit dağılmış faktörlerin vergilendirilmesi yerel yönetimlere bırakılmalıdır. En iyi örnekler emlak ve motorlu taşıtlar vergileridir.

Bir yerel yönetimin yetki alanının, kamusal mal ve hizmetlerin fayda ve maliyetlerini içselleştirebilecek şekilde belirlenebilmesi veya her bir kamusal mal ve hizmet için bir yönetim birimi oluşturulması mümkün değildir.Eğer bir hizmetin fayda alanı bu hizmeti sunan yönetim düzeyinin yetki alanı ile tam olarak örtüşmüyorsa, merkezî yönetimin söz konusu kamusal mal veya hizmetin optimal altı sunumunu önlemek için mali aktarımlarla müdahale etmesi gerekmektedir.

Yerel borçlanma, nesiller arası eşitleme, sermaye yatırımı harcamalarının finansmanı ile gelir ve gider akımlarının uyumlaştırılması amaçlarıyla kullanıldığında yerel yönetimler için uygun bir kamu maliyesi aracı sayılmaktadır.

Yerel yönetimlerin, idari etkinlik faktörü ve yerel hudutlar içerisinde hiçbir sınırlamaya tabi olmaksızın, tamamen kendi takdirlerine bağlı olarak tam bir vergileme yetkisine sahip oldukları sınırsız vergileme yönteminde, vergi kaynağının seçiminde olduğu kadar, idaresinde de yerel yönetimler özerktirler. ABD ve İsviçre’deki uygulamalarına bakıldığında, yerel yönetimlerin vergileme yetkisine merkezî idareler tarafından birtakım objektif kriterler ve sınırlamalar getirildiği görülmektedir.

Ek oran yöntemine göre vergiler, elde ettiği geliri diğer yönetimlerle paylaşan, tek bir yönetim tarafından idare edilmektedir. Bazen merkezî yönetim bazen de yerel yönetimler vergiyi toplarken belli bir oranını diğer idare adına tahsil ederler.