Belediyelerin Mali Yapısı

Arsa ve araziler için, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun asgari ölçüde birim değer tespitine ilişkin hükümlerine göre takdir komisyonlarınca arsalar için her mahalle ve arsa sayılacak parsellenmemiş arazide her köy için cadde, sokak veya değer bakımından farklı bölgeler (turistik bölgelerdeki cadde, sokak veya değer bakımından farklı alanlar ilgili valilerce tespit edilecek pafta, ada veya parseller), arazide her il veya ilçe için arazinin cinsi (kıraç, taban, sulak) itibarıyla takdir olunan birim değerlere göre hesaplanır.

Emlak vergisi binalar için, Hazine ve Maliye ile Çevre ve Şehircilik Bakanlıklarınca müştereken tespit ve ilan edilecek bina metrekare normal inşaat maliyetleri ile yukarıda belirtilen esaslara göre bulunacak arsa veya arsa payı değeri esas alınarak ilgili yönetmelik hükümlerinden yararlanılmak suretiyle hesaplanan bedeldir.

Para cezaları; belediyece konmuş kuralları uygulamak ve halkın sağlığını koruyabilmek amacıyla getirilen kurallara uymayanlardan alınan tutarlardır. Ayrıca, belediyeye ait vergi, resim, harç, harcamalara katılma payı gibi alacaklarının yasal süreler içinde ödenmemesi durumunda ilgililerden alınan para cezaları da bulunmaktadır.

Bağışlar; kullanılmış veya kullanılmamış giysi bağışı, kitap bağışı, kurban bağışı, belediye aşevleri için ayni veya nakdi bağış, eğitim veya sanat/kültür amaçlı kullanılmak üzere gayrimenkul bağışı, kadın sığınma evleri için bağışlar gibi örneklenebilir.

Cumhurbaşkanlığı’na bağlı millî saraylar hariç, belediye ve mücavir alan sınırları içinde gerçek ve tüzel kişilerce işletilen her türlü müzelerin giriş ücretlerinin %5’i belediye payı olarak ayrılır. Belediye payının tahsilatı takip eden ayın 15. günü akşamına kadar müzenin bulunduğu yer belediyesine (büyükşehirlerde bu belediyeye) ödenmesi mecburidir. Büyükşehir belediyelerince tahsil edilen payın %75’i son genel nüfus sayımı sonuçlarına göre, nüfusları oranında ilgili ilçe belediyelerine dağıtılır.

Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde faaliyet gösteren maden işletmelerince Maden Kanunu’nda yer alan Devlet paylarına ilaveten yıllık satış tutarının ‰2’si oranında belediye payı ayrılır. Bu pay devlet hakkının hazineye ödenmesi sırasında ruhsat sahibi tarafından ilgili belediyeye ödenir.

• Belediye binaları, tesisleri ile araç ve malzemelerinin temini, yapımı, bakımı ve onarımı için yapılan giderler.

• Belediyenin personeline ve seçilmiş organlarının üyelerine ödenen maaş, ücret, ödenek, huzur hakkı, yolluklar, hizmete ilişkin eğitim harcamaları ile diğer giderler.

• Her türlü altyapı, yapım, onarım ve bakım giderleri.

• Vergi, resim, harç, katılma payı, hizmet karşılığı alınacak ücretler ve diğer gelirlerin takip ve tahsili için yapılacak giderler.

• Belediye zabıta ve itfaiye hizmetleri ile diğer görev ve hizmetlerin yürütülmesi için yapılacak giderler.

• Belediyenin kuruluşuna katıldığı şirket, kuruluş ve katıldığı birliklerle ilgili ortaklık payı ve üyelik aidatı giderleri.

• Mezarlıkların tesisi, korunması ve bakımına ilişkin giderler.

• Faiz, borçlanmaya ilişkin diğer ödemeler ile sigorta giderleri.

• Dar gelirli, yoksul, muhtaç ve kimsesizler ile engellilere yapılacak sosyal hizmet ve yardımlar.

• Dava takip ve icra giderleri.

• Temsil, tören, ağırlama ve tanıtım giderleri.

• Avukatlık, danışmanlık ve denetim hizmetleri karşılığı yapılacak ödemeler.

• Yurt içi ve yurt dışı kamu ve özel kesim ile sivil toplum örgütleriyle birlikte yapılan ortak hizmetler ve proje giderleri.

• Sosyokültürel, sanatsal ve bilimsel etkinlikler için yapılan giderler.

• Belediye hizmetleriyle ilgili olarak yapılan kamuoyu yoklaması ve araştırması giderleri.

• Kanunla verilen görevler ve hizmetlerin yürütülmesi için yapılan diğer giderler.

• Şartlı bağışlarla ilgili yapılacak harcamalar.

• İmar düzenleme giderleri.

• Her türlü proje giderleri.

• 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda yer alan oran ve esaslara göre büyükşehir belediyesince tahsil olunacak at yarışları dahil müşterek bahislerden elde edilen eğlence vergisinin %20’si müşterek bahislere konu olan yarışların yapıldığı yerin belediyesine, %30’u nüfuslarına göre dağıtılmak üzere diğer ilçe belediyelerine ayrıldıktan sonra kalan %50’si, ayrıca çevre temizlik vergisinin %20’si.

• Büyükşehir belediyesine bırakılan sosyal ve kültürel tesisler, spor, eğlence ve dinlenme yerleri ile yeşil sahalar içinde tahsil edilecek her türlü belediye vergi, resim ve harçları.

• Kanunda belirtilen yetki alanları ile bu alanlara cephesi bulunan binalar üzerindeki her türlü ilan ve reklamların vergileri ile asma, tahsis ve bakım ücretleri.

• Araç park yerlerinin işletilmesinden elde edilen gelirin ilçe belediyelerine nüfuslarına göre dağıtılacak %50’sinden sonra kalacak %50’si.

• Hizmetlerin büyükşehir belediyesi tarafından yapılması şartıyla 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda belirtilen oran ve esaslara göre alınacak yol, su ve kanalizasyon harcamalarına katılma payları.

• Kira, faiz ve ceza gelirleri.

• Kamu idare ve müesseselerinin yardımları.

• Bağlı kuruluşların kesin hesaplarındaki gelirleri ile giderleri arasında oluşan fazlalık sonucu aktarılacak gelirler. 

• Büyükşehir belediyesi iktisadi teşebbüslerinin safi hasılatından büyükşehir belediye meclisi tarafından belirlenecek oranda alınan hisseler.

• Büyükşehir belediyesinin taşınır ve taşınmaz mal gelirleri.

• Yapılacak hizmetler karşılığı alınacak ücretler.

• Şartlı ve şartsız bağışlar.

• Diğer gelirler.

• Belediye hizmet binaları ve tesislerin temini, bakım ve onarımı için yapılan giderler.

• Belediye personeline ve belediyenin seçilmiş organlarının üyelerine ödenen maaş, ücret, ödenek, huzur hakkı, yolluklar, hizmete ilişkin eğitim ile diğer giderler.

• İlçe belediyeleri ile bağlı kuruluşlara yapacakları yardımlar ve ortak proje giderleri.

• Her türlü altyapı, yapım, onarım ve bakım giderleri.

• Belediye zabıta ve itfaiye hizmetleri ile diğer görev ve hizmetlerin yürütülmesi için yapılacak giderler.

• Vergi, resim, harç, katılma payı, hizmet karşılığı alınacak ücretler ve diğer gelirlerin takip ve tahsili için yapılacak giderler.

• Belediyenin kuruluşuna katıldığı şirket, kuruluş ve birliklerle ilgili ortaklık payı ile üyelik aidatı giderleri.

• Mezarlıkların tesisi, korunması ve bakımına ilişkin giderler.

• Faiz, borçlanmaya ilişkin diğer ödemeler ve sigorta giderleri.

• Dar gelirli, yoksul, muhtaç ve kimsesizler ile özürlülere yapılacak sosyal hizmet ve yardımlar.

• Dava takip ve icra giderleri.

• Temsil, tören, ağırlama ve tanıtım giderleri.

• Avukatlık, danışmanlık ve denetim ödemeleri.

• Kanunla büyükşehir belediyelerine verilen görevlerle sınırlı olarak yurt içi yurt dışı kamu ve özel kuruluşlar ve sivil toplum örgütleriyle birlikte yapılan ortak hizmetler ve diğer proje giderleri.

• Spor, sosyal, kültürel ve bilimsel etkinlikler için yapılan giderler.

• Büyükşehir belediye hizmetleriyle ilgili olarak yapılan kamuoyu yoklaması ve araştırması giderleri.

• Kanunla verilen görevler ve hizmetlerin yürütülmesi için yapılan diğer giderler.

• Genel ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler, köyler, bunların kuracakları birlikler, darülaceze ve benzeri kuruluşlar ve üniversiteler tarafından münhasıran hizmetlerinde kullanılan binalar,

• Kızılay Genel Merkezi ile şubeleri ve kampları, Kredi ve Yurtlar Kurumuna ait öğrenci yurtları korumalı işyerleri (En az sekiz engelli bireyin çalıştığı ve çalışan engelli birey sayısının toplam işçi sayısına oranının %75’den az olmadığı işyerleri) ile umuma açık ibadet yerleri,

• Karşılıklı olmak şartıyla elçilik ve konsolosluk hizmetlerinde kullanılanlarla elçilerin ikametine mahsus olan binalar, milletlerarası kuruluşlar ve bunların temsilcilikleri tarafından kullanılan binalar ile bunların müştemilatı.

• Ulusal bayramlar veya tarihî özellik taşıyan günler nedeniyle genel ve katma bütçeli idareler ile il özel idareleri, belediyeler, köyler ve bunların kurdukları birlikleri tarafından düzenlenen ve kazanç amacı gütmeyen tören, şenlik, müsabaka ve gösterilerle balo, temsil ve benzeri faaliyetler,

• Genel ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler ve köyler tarafından kültürel, sosyal, turistik ve ekonomik amaçlarla düzenlenen kongre, konferans, fuar, festival, şenlik, sergi ve benzeri faaliyetler ile tertip edilen eğlenceler ve konserler.

• Eğitim ve öğretim kuruluşları ile okul dernekleri, kamu yararına çalışan dernekler, orduevleri, askerî gazinolar ve askerî dinlenme tesislerinde tertiplenen eğlenceler.

• Spor Toto Teşkilat Başkanlığı tarafından düzenlenen müşterek bahis oynanması.

• Bira, alkollü içki içilmeyen, satılmayan ve ruhsatnamelerde kahvehane, kıraathane, çayhane ve çay ocakları olduğu belirtilen yerler.

• Dinî hizmetlerin yapılmasına ait ve umuma açık bulunan cami, mescit, kilise ve havra gibi ibadethanelerde,

• Uluslararası panayır, sergi ve fuarlarda, bunların giriş yerlerinde, mal teşhir edilen ve satılan pavyonlarda,

• Kazanç amacı gütmemek şartıyla işletilen hastane, dispanser, kreşler vb. sağlık ve sosyal yardım kuruluşlarında,

• Doğrudan doğruya elektrik ve hava gazı üreten dağıtım ve üretim müesseselerinde

Kamu kurumlarının inşaatları, sağlık kuruluşlarının inşaatları, ilgili bakanlıkça teşviki karara bağlanmış otel, motel ve benzeri turistik tesisler, her türlü fabrika, değirmen, sınai nitelikteki imalathaneler ve tersaneler gibi inşaatlar, dinî hizmetlerin yapıldığı umuma açık ibadethaneler, devlete devrolunmak şartıyla inşa edilen okullar ve öğrenci yurtları inşaatları, istisnaların önemli bir kısmını oluşturmaktadır.

• Genel ve katma bütçeli idarelerle, il özel idareleri ve köylerin ve bunların teşkil ettikleri birliklerin kara taşıtlarının işgalleri.

• İlgili mevzuata uygun olarak kara ticari taşıtlarının beklemelerine tahsis edilen yerlerin bu taşıtlarca işgali.