MADEN, METAL VE İNŞAAT SEKTÖRLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 7

Resmi Gazete’de yayımlanarak çıkarılan “İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği”nin; Birinci maddesine göre; 20.6.2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 9’uncu maddesi uyarınca işyerlerinin iş sağlığı ve güvenliği açısından yer aldığı tehlike sınıfları, İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği’nin ekinde yer alan İşyeri Tehlike Sınıfları Listesinde belirtilmiştir. İkinci maddesine göre; (1) Tehlike sınıfının tespitinde bir işyerinde yürütülen asıl işin tehlike sınıfı dikkate alınır. (2) İşveren asıl iş faaliyet değişikliğini en geç bir ay içerisinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bildirir. (3) Asıl işin tayininde tereddüde düşülmesi hâlinde işyerinin kuruluş amacına bakılır. İşyerinde birden fazla asıl iş tanımına uygun faaliyetin yürütülmesi hâlinde, bu işlerden tehlike sınıfı yüksek olan iş esas alınır. 6331 sayılı Kanun’un
işyeri tanımına giren işyerlerinde yapılan asıl işin yanında veya devamı niteliğinde faaliyet alanının genişletilmesi hâlinde o işyerinde bu fıkrada esas alınan kurala göre belirlenir. “

NACE Kodu, işyeri SGK sicil numarasının 2. hanesinden (sonraki) başlayarak 3, 4, 5, 6 ve 7. hanelerindeki rakamlardan oluşur.

NACE Sınıflandırma sistemi, 1961’de piyasaya sürüldüğünden beri, 1990’daki NACE revizyonu 1 (Rev. 1) ile 2008 revizyonu 2 (Rev. 2) ile önemli değişikliklere uğramıştır.

6645 sayılı Kanun ile birlikte 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun Ek 4. maddesinde yapılan düzenleme ile 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında çok tehlikeli sınıfta yer alıp ondan fazla çalışanı bulunan
ve üç yıl içinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmeyen işyerlerinde çalışanların işsizlik sigortası işveren payı teşvik olarak bir sonraki takvim yılından geçerli olmak üzere ve üç yıl süreyle %1 olarak alınacaktır.

6645 sayılı Kanun ile birlikte 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun Ek 4. maddesinde yapılan düzenleme ile 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında çok tehlikeli sınıfta yer alıp ondan fazla çalışanı bulunan ve üç yıl içinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmeyen işyerlerinde çalışanların işsizlik sigortası işveren payı teşvik olarak bir sonraki takvim yılından geçerli olmak üzere ve üç yıl süreyle %1 olarak alınacaktır.

Teşvikten yararlanan işverenlerden iş kazalarını bildirmeyenler, iş kazasının meydana geldiği tarihten itibaren yararlandıkları primleri yasal faizi ile birlikte geri ödemek zorunda kalacaklardır. Ayrıca, iş kazasını bildirmedikleri için bu teşvikten beş yıl süre ile yararlanamayacaklardır.

5510 sayılı Kanun’da sayılan iş kazası hâlleri ise şunlardır: Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada; İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle; Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda; Hizmet akdi ile çalışan emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda; Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında; Kendi adına ve hesabına bağımsız
çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle meydana gelen olaylardır. Örneğin; bir maden işletmesinde
yer altında çalışan sigortalının meydana gelen grizu patlaması veya kömür yangını sonucu yaralanması
veya vefat etmesi iş kazasıdır.

Mesleki Eğitim Belgesi, tehlikeli ve çok tehlikeli işlerde mesleki eğitim merkezi eğitim programları genellikle 8 saat teori, 32 saat uygulama (işbaşı) olmak üzere firmalarda gerçekleştirilmektedir. Öncelikle mesleki eğitim belgesi ihtiyacının belirlenmesi için fabrika’da bir üretim gezisi planlanmaktadır. Çalışanların çalıştıkları birim, yaptıkları iş, mezun oldukları okul-bölüm şeklinde bir fizibilite çalışması listesi üzerinden değerlendirme yapılmaktadır. Fizibilite çalışması üzerinden eğitim alacak ve muaf olacak çalışanların belirlenmesi yaptıkları iş
ve mezun oldukları bölümlerden tespit edilmektedir. Eğitim planı çalışanların işyerindeki vardiyasına göre organize edilir. Eğitim çoktan seçmeli ortalama 20-25 soruluk sınavla tamamlanır. 50 puan üzeri not alan kursiyerler Milli Eğitim Bakanlığı onaylı soğuk damgalı hayat boyu geçerli kurs bitirme belgesi almaya hak kazanır. Bu belgenin aslı çalışana, fotokopisi ise özlü dosyasında saklanır.

Ulusal ve uluslararası meslek standartlarını temel alarak teknik ve meslekî alanlarda ulusal yeterliliklerin esaslarını belirlemek; denetim, ölçme ve değerlendirme, belgelendirme ve sertifikalandırmaya
ilişkin faaliyetleri yürütmek için gerekli ulusal yeterlilik sistemini kurmak ve işletmek üzere
2006 yılında Meslekî Yeterlilik Kurumu (MYK) kurulmuştur.

5544 Sayılı MYK Kanunu Kapsamında Yer Alan Meslekler: 5544 sayılı Mesleki Yeterlilik Kanunu’nun ikinci maddesine göre tabiplik, diş hekimliği, hemşirelik, ebelik, eczacılık, veterinerlik, mimarlık (Avrupa Birliği’nde otomatik tanınma kapsamında
yer alan meslekler), mühendislik mesleği ile en az lisans düzeyinde öğrenimi gerektiren ve mesleğe giriş şartları kanunla düzenlenmiş olan meslekler bu Kanun’un kapsamı dışında olup bunların dışındaki tüm meslekler kapsamda yer almaktadır.

Çalışma ortamında seviye farkı: İnşaat sektöründe çalışmalar zemin seviyesinin altında başlamakta ve proje boyunca çalışma ortamı sürekli yükselmektedir.

İnşaat sektörü, en fazla ölümlü iş kazasının gerçekleştiği sektör konumundadır. Her yıl yaklaşık 500 çalışan sektörde hayatını kaybetmektedir. Ülkemizde işyerinde meydana gelen üç ölümlü kazadan biri inşaat sektöründe kaydedilmiştir.

Sektörde gerçekleşen ölümlü iş kazalarının temel sebeplerine bakıldığında yüksekten düşme, trafik ve iş makinesi kazaları, elektrik çarpmaları, iş ekipmanı kaynaklı kazalar, malzeme düşmesi, kazı işlerinde toprak altında kalma, kalıp çökmesi, yangın ve patlamalar inşaat sektöründe ölümcül kazalara yol açan en yaygın sebeplerdir. Ölümlü iş kazaları incelendiğinde, %35 ile %45 arası değişen oranlarda yüksekten düşme kaynaklı kazalar ilk sırada yer almaktadır.

İnşaat firmalarında planlama genel olarak iki seviyede gerçekleşmektedir. Bunlardan ilki kurumsal veya stratejik planlama ikincisi ise proje düzeyinde
planlamadır.

Ülkemiz mevzuatında yapı işlerinde alınacak asgari iş sağlığı ve güvenliği şartları, Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinde düzenlenmektedir.

Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği
ülkemiz mevzuatına yapı işlerindeki paydaşlar nezdinde
yeni olarak proje sorumlusu ile sağlık ve güvenlik
koordinatörü kavramlarını kazandırmıştır.

Yüksekte çalışma hususundaki detaylı düzenlemeler Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği’nin Ek-4’ünde yer almaktadır. Söz konusu Yönetmelikte yüksekte çalışma, “Seviye farkı bulunan ve düşme sonucu yaralanma ihtimalinin oluşabileceği her türlü alanda yapılan çalışma.” olarak tanımlanmış, tanımlamada
herhangi bir yükseklik sınırı verilmemiştir. Bu durumda ‘seviye farkı’ ile ‘düşme sonucu yaralanma ihtimali’ durumlarından her ikisinin de bulunması hâlinde Yönetmelikte yer alan hükümlere uyulması gerekmektedir.

Çalışanlar, inşaat sahası içerisinde faaliyet göstermekte olan gerek iş makineleri veya hareket hâlindeki araçlar ile temaslarında ve gerekse yaya olarak hareket ettikleri esnada çeşitli iş kazalarına maruz kalabilirler. Gıda zehirlenmeleri iş makineleri veya hareket hâlindeki araçlar kaynaklı bir risk değildir.

Elektrik çarpması tehlikesi doğrudan vücuttan geçen akım miktarı ve geçtiği süre ile ilgilidir. Düşük seviyede, etki, bir çalışanın dengesini bozmaya, orta seviyede
kas gerginliğinin artmasına, daha yüksek seviyede ise neredeyse her zaman ölümcül olan kalp kaslarının düzensiz kasılmalarına neden olabilir. Akım geçişi,
temas noktalarında cilt yanıkları oluşturabilir. Gerçek bedensel temas olmaksızın elektrik çarpmasına maruz kalmaktan ciddi yanıklar da meydana gelebilmektedir. Nemli ve ıslak koşullar, elektrik çarpması tehlikesini büyük ölçüde artırmaktadır.

Fiziksel risk etmenleri, çalışanların sağlığını
olumsuz etkileyen ve hastalık veya yaralanmaya sebep
olabilen enerji kaynakları olarak tanımlanmaktadır.
Birçok fiziksel risk etmeni olmakla birlikte
inşaat faaliyetleri sırasında çalışanlar tarafından
sıkça karşılaşılan etmenler şu şekilde sıralanabilir:
1. Gürültü
2. Titreşim
3. Optik radyasyon (UV, kızılötesi vb.)
4. Termal konfor (Sıcaklık, nem vb.)