MADEN, METAL VE İNŞAAT SEKTÖRLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 4

2013-2017 yılları arasında sektörde yüksek­ten düşme şeklinde meydana gelen iş kazalarının yaygın ana nedenleri ise düşmeye karşı önlem alınmamış kat kenarlarından düşmeler (%21,21), yapı içerisinde yer alan diğer boşluklardan düşme­ler (%17,01), kalıp işlerinin yürütümü esnasında meydana gelen düşmeler (12,46), cephe iskelele­rinden düşmeler (10,68), çatıdan düşmeler (%9,3), kullanılan iş ekipmanı kaynaklı düşmeler (%8,27), direkten düşmeler (3,26), sütunlu çalışma platfor­mu ve diğer iskelelerden düşmeler (2,61) ve diğer düşme tipleri (%15,2) şeklinde sıralanmaktadır.

 

İş Ekipmanlarının Kullanı­mında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği çalışanların sağlığının ve güvenliğinin korunması amacıyla işyerinde kullanılan ekipmanlardan kay­naklı risklerin önlenmesini veya kontrol edilmesini gerektirmektedir. Yönetmelik uyarınca ekipman­ların, güvenli bir durumda muhafaza edilmesi ve kullanımının güvenli olmaya devam etmesini sağ­lamak için düzenli olarak bakım ve kontrollerinin yapılması sağlanmalıdır.

İdari kontroller: İdari kontroller, bir çalışanın düşme tehlikesine ilişkin farkındalığını artıran iş uy­gulamaları veya prosedürlerdir. İdari kontrollerin en az tercih edilen koruma yöntemi olduğuna dikkat edilmelidir. Çünkü bunlar fiziksel veya pozitif bir koruma aracı sağlamazlar. Bu yöntemler arasında çalış­maların gözetimi, uyarı levhaları, belirlenmiş alanlar veya kontrol hatları bulunur.

Geçici kenar koruma sistemleri genel olarak yüksekten düşme riskinin bulunduğu kazı ve kat döşeme kenarlarında, bina içerisindeki asan­sör, pencere ve döşeme boşluklarında, kat merdiveni kenarlarında ve çatı kenarlarında kullanılmaktadır.

Hem çalışan düşmesini hem de malzeme düşmesini önlemek için yüksek katlı bi­nalarda kullanılan rüzgar perdeleri, işverenlerin ve çalışanlarının yanı sıra genel halkın da güvende ve emniyette kalmasını sağlayan kenar koruma sis­temleridir.

Kişisel koruyucu sistemler genel olarak şu bileşenlerden oluşur: Emniyet kemeri, Bağlantı kancaları, Enerji sönümleyiciler, Bağlantı halatları. Kişisel düşmeyi durdurucu sistemler, çalışanların montaj ve sökme gibi korumasız bir kenara yakın alan­larda yürütmeleri gereken işlerini yapmalarına da imkan verir. Çalışılan platformun sabit olmadığı yerlerde, örneğin asılı erişim donanımlarında ya da yükseltilebilir seyyar çalışma platformlarında da kullanılabilir.

“Sabitleme noktaları” olarak da bilinen ank­rajlar, yüksekte çalışmalarda kişisel koruyucu do­nanımların bağlanacağı sistemin bir parçasıdır. Ankrajlar, bir yapıya kalıcı veya geçici bir teçhizat olarak kurulabilir veya uygun bir yapının etrafına yerleştirilebilir. Ankraj sistemleri, ankraj tertibatları ve yaşam hatlarına ilişkin hususlar TS EN 795 standardında sınıflandırılmıştır.

Nokta Ankraj: Nokta ankrajlar A tipi ankraj tertibatı olarak sınıflandırılırlar ve oluşturulması için yapısal bir ankrajlama ya da sabitleme gerek­tiren sistemlerdir. En sık kullanılan ankraj sistemi türüdür.

Tam vücut emniyet kemeri, kişisel düşmeyi durdurucu sistemlerinin önemli bir bileşenidir ve çalışanların düşme olasılığı olan noktalara ulaşmasını engelleyen hareketi kısıtlayıcı sistemlerde de kullanılması önerilmektedir.

 

Cephe iskeleleri, yapı yüzeylerinde yürütülmesi gereken işler ile bakım ve onarım çalışmalarının hem çalışanların hem de kullanılan alet ve malzemelerin daha alt seviyelere düşmemesi açısından güvenli biçim­de yapılmasını sağlamak amacıyla oluşturulan geçici yapılardır. İskelelerin; boru-kelepçe sistemi, kamalı flanşlı sistem, fincan tip sistem vb. farklı türleri bulunmaktadır.

Sınıf C geçici kenar koruma sistemlerinde güvenlik ağı kullanılması durumunda güvenlik ağının TSEN 1263-1 standardına uygun olması gerekmektedir.

Geçici kenar koruma sistemlerinde kullanılan birleştirme elemanları/kelepçeler için ise TSEN 74 standardı esas alınmalıdır.

TS EN1263-1 standardına göre güvenlik ağı sistem tipleri: Kenar ipi bulunan Sistem S güvenlik ağları, Konsollara sabitlenen Sistem T güvenlik ağları, Düşeyde kullanılan Sistem U güvenlik ağları, Kenar ipleri bulunan ve sehpa tipi bir yapıya sabitlenen Sistem V güvenlik ağlarıdır.

Standartlara uygun güvenlik ağlarında asgari aşağıda belirtilen bilgileri içeren bir etiket bulunmalı ve ağın kullanım ömrü boyunca üzerinde kalıcı olmalıdır: Üreticinin veya ithalatçının adı ve ticari markası,

TS EN 1263-1 standardına uygun kısa gösterim bilgileri (EN 1263-1-S-A1-
Q90-10x10-M),

TS EN 1263-1 standardına göre verilen deney ağ gözü tanıtma numarası,

Güvenlik ağının imal edildiği ay ve yıl bilgisi,

Deney numunesinin asgari enerji sönümleme kapasitesi,

Üreticinin kodu, EK-B uygulanmışsa, sadece M seviye inceleme için bağımsız kuruluşun onayı.

İnşaat sektöründe meydana gelen yüksekten düşme tipi ölümlü iş kazaları ülkemizdeki bütün sektörlerde meydana gelen yüksekten düşme tipi ölümlü iş kazalarının %86,8’ini oluşturmaktadır.

İş kazalarının yaygın ana nedenleri; düşmeye karşı önlem alınmamış kat kenarlarından düşmeler (%21,21), yapı içerisinde yer alan diğer boşluklardan düşme­ler (%17,01), kalıp işlerinin yürütümü esnasında meydana gelen düşmeler (12,46), cephe iskelele­rinden düşmeler (10,68), çatıdan düşmeler (%9,3), kullanılan iş ekipmanı kaynaklı düşmeler (%8,27), direkten düşmeler (3,26), sütunlu çalışma platfor­mu ve diğer iskelelerden düşmeler (2,61) ve diğer düşme tipleri (%15,2) şeklinde sıralanmaktadır.

Hem çalışan düşmesini hem de malzeme düşmesini önlemek için yüksek katlı bi­nalarda kullanılan rüzgar perdeleri, işverenlerin ve çalışanlarının yanı sıra genel halkın da güvende ve emniyette kalmasını sağlayan kenar koruma sis­temleridir.

İdari kontroller: İdari kontroller, bir çalışanın düşme tehlikesine ilişkin farkındalığını artıran iş uy­gulamaları veya prosedürlerdir. İdari kontrollerin en az tercih edilen koruma yöntemi olduğuna dikkat edilmelidir. Çünkü bunlar fiziksel veya pozitif bir koruma aracı sağlamazlar. Bu yöntemler arasında çalış­maların gözetimi, uyarı levhaları, belirlenmiş alanlar veya kontrol hatları bulunur.

Hareketi kısıtlayıcı sistemler, düşmeyi önle­yici ile düşmeyi durdurucu sistemler arasında kalan sistemlerdir. Bu sistemler, çalışanın düşme tehlikesine ulaşmasını engellemeyi amaçlamak­tadır ve herhangi bir şekilde düşme meydana gelirse koruma sağlamamaktadır.

Enerji sönümleyiciler, yüksekten düşme es­nasında meydana gelen ve kullanıcıya uygulanan darbe kuvvetlerini sınırlamak için tasarımlanmış düşmeyi durdurucu sistemlerde kullanılan bir ekipmandır.