ARAÇ TAKİP SİSTEMLERİ

Sefer: Aracın bir başlangıç noktasından dolu ya da boş şekilde hareket ederek, bir ya da daha fazla noktada malzeme yükleyerek & boşaltarak ilerlemesi ve son noktada üzerindeki tüm malzemeleri boşaltarak taşıma işlemini gerçekleştirme sürecidir.

Müşteri açısından sevk edilen malzemelerin o anda nerede olduğu, ne zaman varış noktasına ulaşacağı gibi bilgiler önemli iken, taşıyıcı için de aracın ne kadar mesafe kat ettiği, anlık konumu ve durumu gibi bilgiler, hayati önem taşımaktadır.

Bir işletme seferdeki araçlarını genel olarak 4 farklı şekilde takip edebilir:

• Mobil telefonlar ile yapılan kontrol aramaları
• Akıllı kutu & akıllı anahtar ile yapılan kontroller
• Mobil iletişim - GSM - tabanlı takip sistemleri
• Küresel konumlandırma sistemi - GPS - tabanlı takip sistemleri

Kontrol aramaları ile yapılan araç takibinde, takip operatörü, düzenli aralıklar ile sürücüleri arayarak konum bilgilerini alır, varsa rota değişikliği, yol durum bilgisi gibi önemli bilgileri sürücüye iletir. Sürücü de, kaza, arıza, sevkiyat alanında yaşanan problemler gibi durumlarda, takip operatörünü aramak suretiyle bilgi verebilir. Bu şekilde yapılan araç takibi, işletmeler tarafından en sık kullanılan yöntemdir.

Kontrol aramaları ile yapılan araç takibinde, takip operatörüne büyük görev düşer. Operatörün,

• Sürücüyü iyi tanıması,
• İnsan psikolojisinden anlaması,
• Güzergâhtaki önemli noktaları iyi bir şekilde bilmesi,
• İnsanlar ile kolay bir şekilde iletişim kurması,
• Problemlere hızlı şekilde çözüm üretebilmesi çok önemlidir.

Yukarıdaki özelliklere sahip, kendisini yetiştirmiş bir operatör, büyük bir filoyu sorunsuz bir şekilde yönlendirebilir.

Mobil telefonlar ile araç takibi yapmanın avantajları aşağıdaki şekilde listelenebilir:

• Hızlı şekilde iletişim kurulabilir.
• Sorunlara hızlı ve detaylı şekilde müdahale edilebilir.
• Herhangi bir yazılım ve donanım yatırımı gerekmez, bir mobil telefon olması yeterlidir.
• Teknolojisi basittir.
• Kullanıcılara özel eğitim verilmesi gerekmez.

Dezavantajları:

• Sürücüye bağımlıdır, sürücünün doğru bilgi verdiği varsayımına dayanır.
• Sürücünün yükleme ve boşaltma yaptığı durumlarda iletişim sağlanamayabilir.
• Sürücünün mobil telefonunun kapalı olması durumunda iletişim sağlanamaz.
• Otomatik veri aktarımı yoktur, alınan bilgiler takip operatörleri tarafından işlenir, böylece operatöre bağlı problemler yaşanabilir.

Akıllı kutular ile araç takibi, genellikle bekçi kontrol sistemleri adı verilen sistemlerin bir benzeridir. Bekçi kontrol sistemlerinde amaç bekçilerin sorumlu oldukları alanda düzenli olarak devriye attıklarını garanti altına almaktır. Sistemin üç temel bileşeni vardır:

• Akıllı kutular veya manyetik kontrol noktaları
• Bekçilerin okutma yaptıkları kalem benzeri cihazlar
• Tüm sistemi denetleyen merkezi birim

Akıllı kutular ile araç takip sistemleri de bekçi kontrol sistemleri gibi çalışır. Cihazlar (akıllı kutu ya da manyetik nokta), kontrol noktaları yerine tesis giriş çıkışlarına monte edilir. Sürücülerin kendilerine verilen kalemler ile ilgili noktalarda okutma yapması sağlanarak hangi aracın, hangi saatte, hangi tesise giriş - çıkış yaptığı kayıt altına alınabilir. Farklı bir tür uygulamada ise, sürücülere verilen anahtarlar, kontrol noktası olarak kullanılabilir. Tesis giriş çı- kışında bulunan bir görevli, elindeki kalem yardımıyla giriş çıkış yapan sürücülerin anahtarlarını okutur ve bu şekilde gerekli bilgiler sisteme kayıt edilir.

Mobil İletişim Nedir? GSM - Global System for Mobile Communications, Mobil ‹letişim ‹çin Küresel Sistem - bir cep telefonu iletişim protokolüdür. Önceleri Avrupa Telekomünikasyon Standartlar Komitesinin Mobil İletişim Özel Grubu isimli alt kuruluşunun ismini taşıyan GSM, daha sonraları sistemin küresel bir çapa ulaşmasıyla yeni adıyla anılmaya başlandı. En yaygın olan cep telefonu standardı olarak 212 ülkede 2 milyardan fazla insan tarafından kullanılmaktadır. Mobil iletişimin iki temel bileşeni, herhangi bir noktaya bağlı olmayan mobil iletişim cihazı (örneğin cep telefonu) ve çeşitli noktalara sabitlenmiş baz istasyonlarıdır.

Mobil iletişime dayalı araç takip sistemlerinin iki türü vardır. Bunları aktif ve pasif olarak ikiye ayırmak mümkündür. Aktif takip sistemlerinde, kullanıcılar, son konum bilgisi almak istedikleri aracın yerini kısa mesaj göndererek sorgulayabilir. Böylece konum bilgisine anlık olarak erişmek mümkün olur. Pasif takip sistemlerinde ise, sorgulama yoktur, sistemin belirli aralıklarla aldığı konum bilgileri, kullanıcılara iletilir.

Mobil iletişim tabanlı araç takip sistemleri, günlük hayatta sıklıkla kullandığımız cep telefonu hatları üzerinden araç takibini mümkün kılar.

Avantajları:

• Sistemin kullanılabilmesi için herhangi bir cep telefonunun olması yeterlidir, ilave bir donanım maliyeti gerektirmez.
• Her türlü yazılım servis sağlayıcı tarafından sağlandığı için yazılım maliyeti yoktur.
• Anlık bilgi alınabileceği gibi, geçmişe dönük konum bilgileri de raporlanabilir.
• Kısa mesajlar ile hızlı şekilde iletişim sağlanabilir, koordinasyon kurulabilir.
• Veri aktarımı ile konum bilgileri hızlı bir şekilde sisteme entegre edilebilir.

Dezavantajları:

• Mobil iletişim sisteminin hücresel yapıda olması nedeniyle, tam konum değil, yaklaşık bir konum belirlenebilir.
• Cep telefonunun kapalı olduğu durumlarda, konum bilgisi alınamaz.
• Hukuki düzenlemeler nedeniyle, hat sahiplerinin özel izinlerinin alınması gerekebilir.

GPS, Global Positioning System, Küresel Konumlandırma Sistemi, uydu ile dünya üzerinde herhangi bir noktanın enlem ve boylam cinsinden koordinatlarının belirlenmesidir. ‹lk olarak askeri amaçlara hizmet etmesi için geliştirilmesine rağmen teknolojinin gelişmesi ve ucuzlaması ile ticari alanda da kullanılmaya başlanmıştır. GPS tabanlı araç takip sistemleri ile herhangi bir aracın dünya üzerindeki yeri, çok düşük bir sapma payı ile belirlenebilir. Bunun için araca bir cihaz takılması ve GPS sistemindeki uydular ile haberleşmesinin sağlanması yeterlidir.

İşletmeler, faaliyet alanlarına göre, araç takip sistemlerini çok farklı şekilde kullanabilir.

• Güvenlik
• Filo Yönetimi
• Rota Hazırlama
• Ürün Takibi
• Saha Servis Yönetimi
• Saha Satışları - Yön Bulma
• Dorse Takibi
• Uluslar Arası Nakliye

Çekici, karayolu taşımacılığında kullanılan ve arkasına bağlanan yükü çeken araçtır, kısa şaseli araçlardır. Kamyonlarda kasa, kamyonun şasesi üzerine monte edilirken, çekicilerde şaseye monte edilmiş herhangi bir yük taşıma aracı yoktur.

Dikkatli, profesyonel bir şekilde seçilmiş ve kurulmuş bir araç takip sisteminin kullanımı ile elde edilecek faydalardan bazıları aşağıdaki gibi özetlenebilir. Bu maddeler genel konular olup, işletmelere ve kullanıma göre çok farklı faydalar sağlamakta mümkündür.

• Etkili ve Hızlı İletişim:
• Sürekli ve Kapsamlı İzleme:
• Zaman Çizelgelerinin Kontrolü :
• Sigorta İçin Doğru Raporlama:
• Doğru Faturalama:
• Sürüş Standartları:

Araç takip sistemleri ile sürücülerin tüm hareketleri gözlenebildiği için işletme standartlarına uygunluk kolay bir şekilde takip edilebilir.

Araç Sahibi

• Aracın çalınması engellenir, hırsızlara karşı caydırıcı özellik taşır.
• Aracın rota dışı yerlere gitmesi gibi yetki harici kullanımını engeller.
• Sefer sonunda gerçek kilometre ve süre bilgisi sağlayarak hem faturalandırmada hem de diğer kanuni işlemlerde araç sahibine fayda sağlar.

GPS - Küresel Konumlandırma Sistemi, ilk olarak Amerikan Savunma Bakanlığı tarafından askeri faaliyetlerde kullanım amacıyla geliştirilmiştir. İlk planlanan kullanım alanları navigasyon, çıkartmalar, güdümlü füze ve roket sistemleridir.

GPS projesi ilk uydunun 1978’de ateşlenmesiyle başlamıştır. 24 uyduluk ağ 1994’tetamamlanmıştır. Projenin devamlılığı ve geliştirilmesi ile ilgili bütçe ABD Savunma Bakanlığı’na aittir. Zaman içerisinde diğer ülkelerinde askeri amaçlarla bu sistemi kullanmasına izin verilmiştir.

GPS sistemi, 1980’lerin başında sivil kullanıma açılmıştır. Sivil alanda ilk kullanımı, bilim adamlarının çabasıyla jeodezi alanında, yeryüzü ölçümlerinin yapılması, ülke sınırlarının belirlenmesi gibi konularda gerçekleşmiştir.  İzleyen dönemde, teknoloji kullanım maliyetlerinin düşmesi ile birlikte, sivil alanda kullanımı da yaygınlaşmıştır.

Kontrol Bölümü, yeryüzündeki belirli istasyonlar, uydu yörüngelerini ve uydu saat düzeltmelerini hesaplar. Amerika’daki ana kontrol istasyonu düzeltilmiş bilgileri uydulara yükler. Dünya üzerinde, Hawai, Kwajalein, Colorado Spring, Ascension adaları ve Diego Garcia’da olmak üzere toplam 5 adet kontrol istasyonu bulunmaktadır.

GPS tabanlı bir araç takip sistemi

• Araçlar monte edilen birer GPS alıcısı (kit),
• Merkezi sistem ile iletifşimi sağlayan bir verici
• Sayısal harita,
• Sayısal haritayı ve kitlerden gelen sinyalleri işleyen bir yazılımdan oluşur.

GPS Tabanlı Araç Takip Sistemleri, teknolojik olarak ele alındığında, uydu sistemi,

alıcıları ve karmaşık merkezi kontrol yazılımları ile en gelişmiş araç takip yönetimidir.

Buna rağmen her geçen gün daha da fazla gelişme kaydetmektedir. Bu sistemler,

ufak ayrıntılarda farklılaşmakla birlikte, genel hatlarıyla kullanıcılara benzer

özellikler sunar.

Gerçek zamanlı araç izleme: Uydu aracılığıyla alınan veriler ile aracın

herhangi bir zamanda nerede olduğu belirlenebilir.

Rota oluşturma: Sistemin kullandığı sayısal harita üzerinde aracın rotası

kolaylıkla çizilebilir. Gelişmiş hesaplama yöntemleri ile, başlangıç ve bitiş

noktaları arasındaki en kısa rota sistem tarafından otomatik olarak çizilebilir.

Rota takibi : Sefer çıkacak bir aracın rotası, sayısal harita üzerinde işaretlenerek

sistemin bu rota haricinde sinyal alması, yani aracın rotasının dışına

çıkması durumunda uyarı vermesi sağlabilir.

Yön ve hız takibi : Sisteme gelen konum bilgileri, sürekli olarak önceki bilgiler

ile karşılaştırılarak, çeşitli hesaplama yöntemleri ile aracın hangi yöne

gittiği ve hızı belirlenebilir.

Mesajlaşma : Araç takip kitleri, çeşitli iletişim yöntemleri ile, merkez ve

araç arasında mesaj iletimini sağlayabilir.

Nokta giriş çıkış takibi : Sayısal harita üzerinde, belirli noktalar (yükleme

boşaltma yapılacak yerler) tanımlanarak, aracın bu noktalara yaklaşması ya

da bu noktaya giriş yapması durumunda uyarı verilmesi sağlanabilir. Ancak

bu işlem için mutlaka en az bir defa, noktaların koordinatlarının belirlenmesi

ve sisteme tanıtılması gerekir.

Ölçme ve raporlama : Sistemden gelen verilerin kullanılması ile aracın

toplam kat ettiği kilometre, çalışma süresi, durma süresi gibi pek çok farklı

ölçüm yapılabilir. Yine sistemin veri kaydetme özelliği sayesinde, geçmişe

dönük olarak raporlamalar alınabilir.