MALZEME TAŞIMA VE DEPOLAMA TEKNOLOJİLERİ

Elleçleme; depoda, malzeme boşaltma, mal kabul, seçerek ayırma, teslim tesellüm, paket açma, bölme istifleme, yerleştirme yerini değiştirme, yenileme, eksik tamamlama, toplama, ambalajlama, yükleme vb. işlemlerdir

Malzeme Taşıma Araçları üç ana kategori altında sınıflandırılabilir:

1. Taşıma Ekipmanları: Malzemenin bir noktadan diğerine taşınması için kullanılır (Ör. Çalışma yerleri arasında, yükleme platformları ve depolama alanları arasında vb.). Taşıma ekipmanlarının alt kategorileri konveyörler, vinçler ve endüstriyel taşıyıcılardır. Malzeme, herhangi bir ekipman kullanmadan el ile de taşınabilir.
2. Yerleştirme Ekipmanları: Daha sonraki taşıma, işleme veya taşıma / depolama işlemleri için doğru konumda olabilmesi amacıyla malzemenin tek bir yerde istiflenmesi için kullanılır. Taşıma ekipmanından farklı olarak yerleştirme ekipmanı, genellikle tek bir çalışma alanındaki taşıma işlemleri için kullanılır.
3. Birim Yük Oluşturma Ekipmanları: Taşıma ya da depolama esnasında, yükün kullanıldığı yerdeki sağlamlığını kaybetmemesi için malzemelerin bağlanması amacıyla kullanılır. Eğer malzemeler, tek parça ya da içiçe geçen parçalardan oluşursa, ekipmansız da birim yük haline getirilebilirler.

Konveyörler
Malzemelerin belirli noktalar aras›nda s›kl›kla ve sabit bir hat üzerinde taşınması
durumunda kullanılırlar. Başlıca konveyör türleri şunlardır:

1. Oluklu Konveyör 

2. Tekerli Konveyör

3. Makaralı Konveyör

4. Zincirli Konveyör 

5. Plakalı Konveyör

6. Düz Bantlı Konveyör

7. Manyetik Bant Konveyör 

8. Oluklu Bant Konveyör

9. Kovalı Konveyör 

10. Titreşimli Konveyör

11. Vidalı Konveyör

12. Pnömatik Konveyör 

13. Ray Üzerinde İşleyen Konveyör 

14.Çekici Konveyör 

15. Asma Yük Konveyörü

16.Motorlu-Serbest Konveyör

17. Monoray

18. Ayrıştırma Konveyörü 

Vidalı Konveyör Bir boru ya da içinden gevşek malzemeyi yatay ya da eğimli yönde ileri doğru itmesi için dönen mil monte edilmiş bir burgunun geçtiği U şeklinde sabit bir oluktan oluşur. İşleme sanayinde en çok kullanılan konveyörlerden bir tanesidir. Tarımsal ve kimyasal işlemede birçok uygulama alanına sahiptir. Uskur pervane takriben MÖ. 250’ de Arşimet tarafından geliştirilmiştir.

Şişeleme ve konserve fabrikalarında; ıslak çalışma ortamı, sıcaklık ve temizlik gereksinimleri nedeniyle düz zincirli ya da plakalı konveyörler kullanılır.

Vinçler

Malzemenin sınırlı bir alan içerisinde değişken yollar üzerinde taşınması amacıyla

kullanılırlar.

Başlıca vinç türleri şunlardır:

1. Pergel vinç
2. Köprülü vinç
3. Gezer (Portal) vinç
4. İstifleme vinci

Vinçlerin genel özellikleri:

• Yüklerin sınırlı bir alanda çeşitli (yatay ve dikey) yollar üzerinde taşınması

amacıyla kullanılırlar.

• Konveyör kullanımının mümkün olmadığı, yetersiz (ya da aralıklı) akış hacmi durumlarında kullanılırlar.
• Konveyörlere göre taşımada daha fazla esneklik sağlarlar.
• Endüstriyel taşıyıcıların göre daha az esnekliğe sahiptirler.
• Taşınan yükler, konveyörce taşınan yüklere nazaran, şekil ve ağırlık yönünden daha çeşitlidir.
• Yükün tam olarak konumlandırılmasının gerektiği durumlarda maniplatörlerin de kullanılabilmesine rağmen, vinçlerin birçoğu dikey taşıma için yük kaldırıcı kullanır.

İstifleme Vinci Birim yükleri taşımak için yük taşıyıcı yerine çatallı direk ya da platform kullanması dışında köprülü vince benzer. “Ray üzerinde kullanılabilen çatallı yükleyici” olarak düşünülebilir. Özellikle rafların 15 metreden yüksek olduğu çok katlı uygulamalarda, birim yükleri depolama ve depolama raflarından almak amaçlı kullanılır. Uzaktan ya da kabin içerisindeki bir operatör tarafından kontrol edilebilir. Raf destekli olabilir.

Endüstriyel iş makineleri herhangi bir alan veya yol üzerinde malzeme taşımak için kullanılan araçlardır. İş makinelerinin çeşitleri şunlardır:

1. El Arabası
2. Transpalet
3. İstif Araçları
4. Paletleme
5. Yük Platformu
6. Karşı Dengeli Lift
7. Eyerli Tip Dar Koridor Makinesi
8. Dar Koridor Tipi Çatallı İstif Aracı
9. Kuleli Forklift
10. Sipariş Toplayıcı
11. Yandan Yüklemeli Araç
12. Çekici
13. Personel ve Yük Taşıyıcı

Endüstriyel İş Makineleri:

• Malzemeleri herhangi bir sınırlama olmayan yatay alanlarda taşımada kullanılır.
• Eğer makine kaldırabiliyorsa ayrıca dikey hareket imkanı sağlar.
• Yeterli boşluğun bulunmadığı ve konveyör kullanma imkanının bulunmadığı alanlarda kullanılır.
• Vincin veya konveyörün sağladığından daha fazla esneklik kazandırır.
• Halka açık yollarda kullanılamaz, lisansı yoktur - “ticari makinelerin” halka açık yollarda kullanım lisansı bulunmaktadır.

Yük Platformu Platforma paletsiz yüklere destek olması için altlık ise, ürünü taşımak için kullanılır. Platform altlığı bir kaç santimetre kaldırılarak zeminde yer açar. Platformların geniş destek yüzeyleri sayesinde forkliftlere göre daha fazla kaldırma kapasitesi vardır. Operatörün yanında yürüdüğü veya üzerine binerek sürdüğü çeşitleri vardır.

Karşı Dengeli Lift:

Forklift olarak da bilinir. Aracın ve kullanıcının ağırlığı forkliftin ön tekerleklerine yaptıkları basınçla aracın arkasında taşınan yükün ve ön tekerleklerin gerisindeki araç ağırlığını dengeler. Ön tekerlekler bir destek noktası gibi davranır. Esnekliklerinden dolayı malzeme elleçleme süreçlerinde yoğun olarak kullanılır

Operatör-Hareketsiz Kuleli Forklift:

Operatör yükle beraber yükselmez. Sadece çatalları değil bütün direği döndüğü için (böylece koridorun sadece bir tarafı yüklenebilir) “swingmast truck” (dönen direkli alet) da denilir.

Operatör-Hareketli Kuleli Forklift:

Hassas istif ve toplama sağlanabilmesi için operatör de yükle beraber kalkar.

Çekiciler

Yük taşımayan çekiciler çeşitli aletleri çekmede kullanılır (Örneğin, dingiller ve taşıma arabaları). Taşıma arabalarının taşıma kapasitelerini arttırır. Genellikle havaalanlarında bavul taşımada kullanılır.

Konumlandırma Ekipmanları

Konumlandırma ekipmanları, taşıma ekipmanlarından farklı olarak, tek bir yerde kullanılır ve malzemenin bir sonraki taşıma, işleme, yerleştirme veya depolama faaliyeti için doğru yerde olmasını sağlar. Malzemelerin herhangi bir ekipman kullanmadan el ile de konumlandırılabilir.

1. El ile (ekipmansız)
2. Kaldırma/eğme/Dönen masa
3. Yükleme Rampası
4. Bilyalı Tabla
5. İndeks Döner Tabla
6. Parça Besleyici
7. Hava Filmi Aygıtı
8. Çıkrık
9. Dengeleyici
10. Manipülatör
11. Endüstriyel Robot

Konumlandırma ekipmanları aşağıdaki faydaları sağlayabilir:

• Taşıma yoğunluğu çok ise her bir işçinin verimliliğini arttırır.
• Ürün ağır ise ya da insanın taşıması için uygun değilse, dikkatsizlikten doğabilen üründe oluşabilecek zararı azaltır.
• Çevre tehlikeli ya da erişilmesi güç ise kazaları ve sakatlıkları azaltır

Bilyalı Tabla Makine ve konveyör ile konveyörün farklı bölümleri arasında manuel aktarmaya izin vermek için konveyör sistemlerinde kullanılır.

Hava Film Aygıtı

Hava film aygıtları, ağır yüklerin hassas konumlandırmalarını sağlamak için kullanılır.

• Vinç ve kaldıraçlar yerine kullanılabilir.
• Sıkıştırılmış havanın ince filmi, yükün yatay düzlemde herhangi bir yöne dönmesini veya çevrilmesini sağlar.
• Cihaz altında hava akışının çıkabileceği pürüzsüz bir zemin yüzey gerektirir.
• Sabit rafları sürgülü raflara dönüştüren mekanizma gibi depolamada kullanılabilir.

Birim Yük Oluşturma Ekipmanı

Birim yük oluşturma ekipmanı; nakliye ve depolama sırasında bütünlüğünü devam ettirmesi için kullanılan malzeme veya donanımlardır. Birim yük oluşturma ekipmanlarının başlıca çeşitleri şunlardır:

1. Ekipmansız
2. Paletler
3. Kızaklar
4. Kayma sayfalar
5. Taşıma tepsileri
6. Palet kutuları / kızak kutuları
7. Sandıklar / sepetler / raşar
8. Karton kutular
9. Çuvallar
10. Hacim yükleme konteynırları
11. Kasalar
12. Gömme şekilli konteynırlar
13. Kayışlama / bant / zamk
14. Çekme ambalaj / streç ambalaj
15. Paletle

Depolama ekipmanı; belirli bir dönem süresince üzerinde malzemeleri tutmak veya stoklamak için kullanılır. Başlıca depolama ekipman tipleri şunlardır:

• Blok istif (ekipmansız)
• Seçilebilir palet rafı
• Doğrudan sürüş rafı
• ‹çine sürüş rafı
• Akış yolu rafı
• Geri itme rafı
• Kayma rafı
• Kirişli raf
• İstif çerçevesi
• Etajerler/kutular/çekmeceler
• Döner sistem raf
• Kutu bölüştürme sipariş toplama sistemi
• Asma kat