Lojistik Ağ Tasarımı

Lojistik sistemler, nakliye hizmetleri ve buna bağlı tesislerden oluşur.

Tedarik zinciri, ham maddelerin son ürüne dönüştürülmesinden nihai tüketiciye ulaştırılmasına kadar geçen hareketlerden oluşan karmaşık lojistik sistemdir. 

Tedarik zincirleri genel olarak itme ve çekme sistemler olarak sınıflandırılır.

Bir tedarik sürecinde ürün akışı ham madde kaynaklarından nihai tüketiciye doğru olup, bilgi akışı ise tam tersi yöndedir. 

Lojistik sistemler üç ana aktiviteden oluşur. Bunlardan ilki sipariş işleme, ikincisi stok yönetimi ve üçüncüsü nakliyedir.

Stok yönetimi, lojistik sistemlerin ve operasyonların planlanması açısından anahtar rolündedir. 

Lojistik maliyetlerin azaltılması, talep ve tedarik sürelerindeki değişkenliklerle başa çıkma, mevsimsel ürünlerin tüm yıl satışının yapılabilmesi, fiyat dalgalanmalarından korunma, lojistik sisteminin kötü yönetimi ile başa çıkma ve hizmet seviyesinin artırılması.

Lojistik ağ tasarımı, ham madde tedarikçilerinden, ürünün müşteriye ulaştırılmasına kadar geçen süreçte doğan lojistik aktivitelerin dizaynıdır.

Lojistik ağ tasarımının matematiksel modeli kurulmak istendiğinde amaç fonksiyonu, kısıtlar, karar değişkenleri ve veri ögeleri göz önünde bulundurulmalıdır.

Tesis yeri seçimi kararları esas olarak lojistik sistemler kurulurken alınmaktadır. Bu kararlar alınırken talebin coğrafyaya göre dağılımı ve yoğunluğu, enerji ya da iş gücü maliyetleri gibi faktörler göz önünde bulundurulur. Yer seçimi kararları yeni bir ürün devreye alındığında ya da bir ürünün üretimine son verildiğinde tekrar gözden geçirilir.

Tesis yeri seçimi problemi lojistik anlamda çeşitli konulara göre sınıflandırılabilir. Bunlarda bazıları şunlardır: Zamana göre, tesis tipine göre, malzeme akışına göre ve kademeye göre.

Bu tür problemler bazı varsayımlar altında modellenmektedir. Bunlar: 1) Tesisler homojendir. 2) Tesislere giren veya çıkan malzemeler göz ardı edilir. 3) Tüm malzeme akışları homojendir. 4) Taşıma maliyetleri doğrusal, parçalı doğrusal ya da içbükeydir. 5) Tesis işleme ücreti sabit, doğrusal, parçalı doğrusal ya da içbükeydir. 

p-Merkez Modeli'nde, bir harita üzerinde p adet tesisin yerleşimi aranmaktadır. Her talep noktası, hizmeti kendine en yakın olan tesisten almaktadır. Bu modelde amaç tüm talep noktalarının tesislere olan en büyük uzaklıklarının ya da en büyük ulaşım sürelerinin en-küçüklenmesidir.

Yer kapsama modelinde amaç, talep noktalarının belirlenen bir üst zaman dilimini aşmadan en yakın tesisten almak koşuluyla en düşük maliyetli tesislerin yerlerinin belirlenmesidir.

Fiziksel dağıtım kanalı, bir ürünün ya da ürün grubunun üretim aşamasından sonra son müşteriye kadar fiziksel olarak taşınması ya da dağıtımı için kullanılan yöntemler olarak tanımlanabilir.

Üreticiden doğrudan perakendeciye

Ürünlerin son müşteriler için hazır bulundurulması, hedeflenen hizmet seviyesine ulaşılması, lojistik maliyetlerin en küçüklenmesi, hızlı ve doğru geri bildirim alma.

İşletmeler dağıtım kanalını tercih edeceği ürünün bulunduğu pazarın yapısını dikkate almalıdır. İlgili pazarın hacmi ve yaygınlığı göz önünde bulundurulmalıdır. Örneğin; çok geniş bir coğrafyaya yayılan pazara ürün sunulurken uzun kanallar kullanılır. Bir uzun kanalda ürünler çeşitli depolara uğrayarak son müşteriye ulaştırılmaktadır. Öte yandan, kısıtlı bir coğrafyada sadece sınırlı müşterisi olan pazarlarda kısa kanallar tercih edilir.

Üçüncü parti şirketlerin sıklıkla sunduğu hizmetler şunlardır: Filo yönetimi, stok tutma, bilgi yönetimi, çapraz dağıtım, evlere teslimat, sevkiyat aktarma, ürün paketleme ve geri dönen ürünleri toplama.

Dağıtım amaçlarının belirlenmesi, dağıtım ihtiyaçlarının belirlenmesi, alternatif kanal yapılarının belirlenmesi, en uygun kanal yapısının seçilmesi ve kanalda yer alacak ögelerin seçilmesi; fiziksel dağıtım kanalı yapısının tasarımında yer alan ögelerdir.