LOJİSTİKTE COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ KULLANIMI - Deneme Sınavı - 5

İşletmeden tüketiciye e – ticaret B2C (business to consumer) kısaltmasıyla kullanılmaktadır. B2C, tüketicilerin internet ortamında işletmelerden ürün ve hizmet satın alması olarak adlandırılabilir.

İnternet kullanımının artışına paralel olarak hem dünyada hem Türkiye’de e-ticaret pazarı son yıllarda hızlı bir büyüme kaydetmiştir. E-ticaretin tüketicilere sağladığı zengin ürün portföyü, detaylı ürün bilgileri, ürün özellik ve fiyat karşılaştırma imkânı, düşük fiyatlar ve kolaylık, e-ticaretin gelişmesinin en önemli etkenleri olmuştur. Önümüzdeki yıllarda ise e-ticaretin,
• Klasik perakende sektörünün daralması,
• Genç nüfusun İnternet ve e-ticarete olan yatkınlığı,
• Mobil cihaz penetrasyonunun artması,
• Gelişmekte olan pazarların hızlı büyümesi,
• Teknolojik gelişmelerin katkıları ve farklı sistemlerle sağlanacak entegrasyon sayesinde daha etkin uygulamaların gerçekleştirilmesi ile güçlü bir büyüme trendi sergilemeye devam edeceği öngörülmektedir.

Coğrafi konumla ilişkilendirilmiş demografik ve sosyoekonomik özellikler, e-ticarette pazar analizinin başarıyla uygulanmasında dikkate alınması gereken mekânsal unsurlardır. Bununla birlikte, e-ticaret içerisinde kritik bir önem taşıyan ürün sevkiyat süresi ve maliyeti ile ilgili çalışmalarda da işlemlerin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi ve doğru kararların verilmesi için mekânsal veri kullanımı gerekmektedir. Tedarikçi yerleri, yerleşim alanları, idari bölgeler, arazi kullanımı, kara ulaşım ağı, raylı ulaşım ağı, topoğrafya ve iklim başta olmak üzere birçok mekânsal veri e-ticaret ile ilgili karar sürecinin vazgeçilmez parçasıdır.

Mekânsal verilerin değerlendirilmesi için gerekli olan sistem ise CBS’dir. CBS, farklı kaynaklardan, farklı tür ve ölçeklerdeki mekânsal verilerin toplanması, yönetilmesi, entegrasyonu ve analizini sağlayan tek bilgi sistemidir. Başta planlama, ulaşım, kaynak yönetimi gibi birçok alanda başarılı uygulamaları olan CBS, e-ticaret sisteminde de önemli bir potansiyel taşır ve e-ticaret faaliyetleri içerisinde pazar analizi, stok ve sevkiyat yönetiminde ideal çözümler sunar. CBS’de verilere istenilen anda tekrar ulaşılabilmekte ve veriler güncellenebilmektedir. CBS mekânsal verilerin yönetimi, entegrasyonu, sorgulanması, analizi ve görselleştirilmesinde çok güçlü fonksiyonlara sahiptir. Ulaşım, CBS için bir fonksiyon olmayıp bir uygulama alanıdır.

CBS tüm özellik ve işlevleriyle sadece yoğun emek isteyen işlerde zaman ve ekonomik yönden tasarruf sağlamakla kalmaz, çok sayıda veri setinin bir arada değerlendirilmesine olanak tanıyarak karar destek süreçleri için önemli araçlar sunar. CBS ile bir karar probleminin çözümünde işlem adımları genel olarak
(1) Problemin tanımlanması,
(2) Kullanılacak yönteme karar verilmesi ve kullanılacak verilerin hazırlanması,
(3) Hazırlanan verilere ve belirlenen yöntemlere göre analizlerin gerçekleştirilmesi ve
(4) Sonuçların yorumlanması şeklindedir.

CBS’ de mekânsal analizler temel başlıklar olarak; birleştirme analizi, yakınlık analizi, sınır işlemleri, yüzey analizi, grid analizi, istatistiksel ve jeo-istatistiksel analizler ve ağ analizi olarak ele alınabilir. Farklı katmanların üst üste çakıştırılarak bütünleştirilmesi, birleştirme analizi (overlay analizi) olarak adlandırılır. Bu kapsamda nokta detayların alan detaylarla, çizgi detayların alan detaylarla ve alan detayların alan detaylarla birleştirilmesi gerçekleştirilebilir. Örneğin çizgi yapısındaki Yollar katmanı (öznitelikler: ID, yol türü), alan yapısındaki Mahalleler katmanı ile çakıştırılarak (öznitelikler: ID, mahalle), belirli bir yol güzergâhı boyunca hangi mahallelerden geçileceği bilgisi elde edilebilir. Şekilde ele alınan örnekte birleştirme analizinden sonra Yollar katmanında, Yollar ve Mahalleler katmanının öznitelik alanlarının birleştiği (Birleştirme işleminden sonra Yollar katmanının öznitelikleri yol, yol türü ve mahalle olarak değişmiştir) ve öznitelik değerlerinin bu birleşime göre yeniden yapılandığı görülmektedir.

Tampon analizi veya buffer analizi olarak da adlandırılan işlemde referans kabul edilen nokta, çizgi veya alan yapısındaki bir coğrafi detayın etrafında istenilen uzaklıkta alan özelliği taşıyan yeni bir tampon bölge oluşturulur ve bu bölgeye rastlayan diğer coğrafi detaylar isteğe göre sorgulanabilir. Örneğin nokta katmanı yapısında saklanan bir inşaat şantiyesine 10 km uzaklıkta yer alan kapı tedarikçilerinin bulunması için öncelikle şantiye noktasına 10 km uzaklıkta tampon bölge oluşturularak, kapı tedarikçileri katmanından bu bölge içerisine düşen kapı tedarikçileri sorgulanabilir.

Firmalar lojistik faaliyetleri için ayrı ayrı yazılım kullanabilmektedir ancak bu çok istenilen bir durum değildir. Bunun yerine farklı faaliyetlerin modüler olarak bir arada toplandığı ve birbirleriyle etkileşim içinde olduğu Kurumsal Kaynak Planlama (KKP) yazılımı tercih edilir. KKP tedarik zinciri içerisinde karar verme sürecinde destek, operasyonları izleme ve kontrol, sistem benzetimi, veri depolama ve işleme, şirketler ve makineler arası iletişim gibi işlevlerde bulunur.

Veri girişinin hızlı yapılması, Elektronik Veri Değişiminin değil Otomatik Tanıma ve Veri Toplama Sistemleri’nin avantajıdır.

RFID radyo frekansı ile nesneleri tanıma yöntemidir. OCR Optik Karakter Okuyucu demektir. GPS Küresel Pozisyon Sistemidir. Konşimento üzerinde taşınan mal ile ilgili her türlü bilgiyi barındıran kıymetli evraktır. Soruda istenen cevap hem üretim hem de hizmet sektöründe yaygın olarak kullanılan “Barkod” olmalıdır. Karekod da bir çeşit barkoddur.

Coğrafi gösterim, özellikle çok sayıda verinin görselleştirilmesi ve sunumunda grafik ve tablolardan genellikle daha anlamlı bir yoldur. Web CBS sistemin tüm kullanıcılarına tedarikçilerin coğrafi verilerini sunar. Örneğin Web CBS bir tedarikçi dizini ve bunların konumlarının harita formunda görselleştirilmesini sağlayabilir. Alıcı bu bilgilere bağlı olarak kendine uygun tedarikçiyi seçebilir. Mekânsal bileşenlerle entegre e-ticaret uygulamaları 1990’lı yılların sonlarından itibaren gayrimenkul, ulaşım, sevkiyat, turizm, perakende alışveriş uygulamaları başta olmak üzere birçok alanda özellikle B2C’de belirgin olarak kullanılmaya başlamıştır.

Büyük konteyner ile lojistiği sağlanan ürünlerde entegre GPS’e sahip olan aktif etiket kullanılması daha uygundur. Koli, palet ya da konteynerlerin izlenmesi için genellikle pasif etiket tercih edilir. HGS ve Akbil pasif etiket kullanmaktadır. Sıcaklık nem gibi çevresel faktörlerin izlenmesi için en uygun etiket türü “yarı pasif RFID”dir. Bu tür etiketlerde devreyi besleyen bir pil bulunur fakat veri iletişiminde antenden gelen elektromanyetik enerji kullanılır.

Tüm lojistik faaliyetlerin koordinasyonu ve yönetilmesi amacıyla geliştirilen bilgi sistemlerinde temel olarak yönetimsel boyutu artan şekilde değerlendirildiğinde dört seviye vardır; İşlem Sistemleri – Operasyonel Planlama – Taktiksel Planlama ve Kontrol – Stratejik Planlama.

Kara yolu taşımacılığı tedarik zinciri yönetiminin her aşamasında yer almaktadır ve en yaygın kullanılan, aynı zamanda rekabetin en fazla olduğu taşıma türüdür.

Stok bilgisi müşterilerden gelen verilerden biri değildir. Diğer seçeneklerde verilenlerin hepsi müşteri bilgisi olarak değerlendirilir.

Deniz taşımacılığı dünya ticaretinin % 90’ını oluşturmaktadır ve taşıma türleri içerisinde en düşük maliyetli olanıdır.

Lojistik yönetiminde en sık kullanılan sipariş alma ve işleme, stok durumu kontrol etme, fatura hazırlama ve nakliye süreleri kontrolü gibi işlemlerin yapıldığı seviye İşlem Sistemleridir.

Amerika Birleşik Devletlerinin GPS, Rusya Federasyonunun Glonass, Avrupa Birliğinin Galileo sistemi birer GNSSdir. Bu sistemler arasında en bilineni GPS’dir.

Sevkiyatların çizelgelenmesi ve planlanması, “Nakliye Yönetim Sistemi” dâhilinde gerçekleştirilen bir işlemdir.