LOJİSTİK YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 13

Satınalma, şirkete her alanda yapacağı katkıyı maksimize edebilmek için aşağıdaki spesifik hedefleri tesis etmelidir: 

En iyi satın almayı gerçekleştirmek için uygun kaliteyi en düşük fiyata almak

Pazarlık yapmak ve makul olan en düşük fiyatı ödemek,

Yeterli ikmal kaynakları yaratmak ve iyi ilişkiler tesis etmek,

Ülke dışında da süreç geliştirme araştırmaları yapmak,

Yeni ve daha iyi madde ve ürün bulmak,

Stok seviyesini firmanın optimal faydasına olacak seviyede tutmak,

Satınalma toplam maliyetlerini sürekli olarak minimum seviyede tutacak programlar geliştirmek,

Etkin bir kontrol ve süreç geliştirmek,

Tedarik maliyetlerini optimal performansla rakiplerle rekabet edilebilir seviyede tutmak.

Satınalma operasyonunun aşamaları aşağıdaki şekilde sıralanabilir: 

1- Talebin alınması

2- Piyasa araştırma

3- Satın alma yöntemine karar verme

4- Tedarikçilerin bulunması

5- Müzakere ve pazarlık

6- Kazanan tedarikçiyi belirleme

7- Sözleşmenin yapılması

8- Siparişlerin verilmesi

9- Ürünlerin teslimatı

10- Kalite kontrol

11- Kabul sonrası işlemler

Hangi yolla gelirse gelsin bir satınalma talep formunun işleme alınması için yetkili kişilerce dü- zenlenmiş ve onaylanmış olması gerekmektedir. Buna ilave olarak talep aşağıda belirtildiği şekliyle bazı bilgileri de ihtiva etmelidir;

Düzenleyenin adı, soyadı ve departmanı

Alıma dair bütçedeki maliyet kodu

Tedarikçi tarafından anlaşılabilecek şekilde yazılmış şekliyle satın almaya konu ürün veya hizmet tanımı

İhtiyaç miktarı

Temin zamanı

Tahmini maliyet

Önerilen tedarikçi (Eğer tek tedarikçi ise önerilme nedeni)

Ürünlerin kullanılacağı yer

Hem fonksiyonel hem de detaylı teknik özellikler, daha geniş bir kavram olan “Satın Alma Sipariş Şartnamesi”nin birer parçasıdır. Bu doküman aşağıdakileri içerir: 

- Kalite şartnamesi

- Lojistik şartname

- Bakım şartnamesi

- Yasal ve çevresel şartname

Bir ürün veya hizmetin satış fiyatının belirlenmesinde temel ve geleneksel şekiller aşağıda açıklanmıştır;

• Statükocu Fiyatlandırma: Mevcut fiyatı korumayı veya rekabet edebilecek bir fiyatı benimser. Küçük çaplı planlamayı gerektiren pasif bir politikadır.

• Talebe Bağlı Fiyatlandırma: Talep, bir ürünün satılan miktarıdır. Satılan ürünün miktarı onun fiyatına bağlıdır. Fiyat ne kadar yüksek ise talep o kadar düşük olur.

• Getiri Yönetimi Sistemi ve Fiyatlandırma: Artan rekabet ortamında şirketlerin atıl kapasitelerini değerlendirmek için kullandıkları bir sistemdir. İlk olarak hava yollarında kullanılmaya başlanmıştır. Bir yazılım vasıtasıyla kullanılmayan kapasiteyi fiyatlandırarak satılabilir hâle getirmektedir. 

Maliyet Bazlı Fiyatlandırma: Fiyatlandırmada dikkate alınması gereken ana unsurdur. Hedef pazara ulaşma da bazen oldukça yüksek olabilir. Tam tersine, bazen de beklenilen kazancı getirmeyecek kadar düşük kalabilir. Her halükarda, fiyat kararı almada önemlidir.

Temel ve geleneksel fiyatlandırma yöntemleri dışında üretici ve satıcıların ürünlerini fiyatlandırmada uyguladıkları yöntemlerden başlıcaları şunlardır:

Pazara Giriş: Mümkün olan en düşük fiyatı uygulayarak maksimum satışı amaçlar.

Pazarın Kaymağı: Rekabet ve fiyat indirimleri başlamadan önce mümkün olan en yüksek fiyatı uygulayarak maksimum kazancı elde etmeyi amaçlar.

Kalitede Liderlik: En iyi kalite ürün, en yüksek fiyata satılmalıdır anlayışına göre fiyatlandırma yapılır.

Aşağıda çok kullanılan yöntemlere değinilmiştir: 

Trend analizi yöntemi fiyatların nereye doğru gittiğini analiz eden sayısal bir yöntemdir. Ayrıca lineer regresyon ve üssel düzeltme yöntemleri de beraberinde kullanılabilir.

Karşılaştırma yöntemi kullanıldığı durumlarda tedarikçilerden alınan fiyat teklifleri ve tedarikçiler sıralanarak belirlenen önceliklere göre seçim yapılır.

Ürün analizi yönteminde satın alınacak ürünün bileşenleri ve üzerine konulan katma değerli işlemler araştırılarak fiyatının ne olması gerektiği belirlenir. Maliyet analizinden ayrıldığı nokta katma değerin maliyetlendirme ile tespit edilememesi ve ancak piyasada bulduğu değerle ölçülebilmesidir.

Müzakereye hazırlanırken satın almacıların dikkate alması gereken ana başlıklar şunlardır:

Müzakereyi yürütecek personelin seçimi ve idaresi

Seçim kriterlerinin belirlenmesi

Seçilen personelin güçlü ve zayıf taraflarının değerlendirilmesi

Seçilen personelle iletişim

Hedefleri belirleme ve strateji geliştirme

Tolerans, üretim aşamasında meydana gelen ve ürünün evsafında katlanılabilir sapmalar yapan durumlara verilen addır. Üretici ve tedarikçinin bu sapma oranlarını bilerek ve satın almacıya bildirerek hareket etmesi gerekir. Satın alınan ürünün tolerans sapması satın alma departmanında tutulmalı ve ürünün ömür devri boyunca gerektiğinde başvuru datası olarak saklanmalıdır.

Mücbir Sebep (Force Majeure): Tara arın elinde olmadan oluşan ve sözleşme yükümlülüklerinin yerine getirilmesini olumsuz yönde etkileyen şartlardır. Sözleşmede belirtilmiş olan mücbir sebebin meydana gelmesi hâlinde, tanınmış olan belirli süre içinde mağdur taraf karşı tarafı bilgilendirerek yükümlülüklerini bir süreliğine yerine getiremeyeceğini, fakat mücbir sebep hâli ortadan kalkar kalkmaz yerine getirmeye devam edeceğini bildirir.

Farklılaşma stratejisinin uygulanmasında dört boyut ve yol vardır. Bunlar; (1) rakiplere ne zaman daha üstün bir tekniğe ve teknolojiye dayanılarak yapılan farklılaşma, (2) kalite iyileştirme çabalarını güçlendirerek yapılan farklılaştırma, (3) müşterilere sağlam destek hizmetleri ve satış sonrası hizmetleri ve satış sonrası hizmetleri rakiplere nazaran daha süratli, etkili, kaliteli vb gerçekleştirilerek yapılan farklılaştırma ve (4) rakiplerin en az kalite ve nitelikteki ürün ve hizmetleri daha düşük fiyata vermeye dayanan farklılaştırmadır.

İşletmelerin karşılaşabileceği riskler, temel olarak dört ana başlık ve alt başlıklar altında toplanmaktadır. Risk birkaç farklı sınıfta sınıflandırılabilir. En önemlileri aşağıdakileri içerir:
• Saf ve spekülatif risk
• Çeşitlendirilebilir risk ve çeşitlendirilemeyen risk
• Kurumsal risk
• Sistemik risk

Sistemik risk, tüm finansal sistemin bozulmasına neden olabilecek tek bir kuruluş veya işletme grubunun başarısızlığından dolayı tüm bir sistemin veya tüm pazarın çökme riskidir.

Saf risk, sadece zarar olasılığının bulunduğu veya kaybedilmediği bir durum olarak tanımlanmaktadır. Tek olası sonuçlar ters (kayıp) ve nötr (zararsız). Saf risk örnekleri arasında erken ölüm, işle ilgili kazalar, yıkıcı tıbbi harcamalar ve yangın, yıldırım, sel veya depremden kaynaklanan maddi hasarlar sayılabilir.

İşletmelerin lojistik süreçlerinin risk kaynakları tedarik, talep, süreç, kontrol ve çevresel etkilerden oluşur.

Cranfield Üniversitesi tarafından İngiltere hükümeti için yapılan bir araştırmada, lojistik ve tedarik zinciri kırılganlığını “Lojistik süreçlerdeki ya da tedarik zincirindeki risklerin yanı sıra tedarik zincirindeki risklerden kaynaklanan ciddi rahatsızlıklara maruz kalma” olarak tanımlanmaktadır.

Lojistik sureci aksatan, geciktiren ve müşteri kaybına neden olan riskler olacaktır. Bu riskler:
• Stok yönetiminde oluşan riskler
• Depolama riski
• Taşıma riski

Risk önceliklendirme, risk analizine dayanarak hangi risklerin ele alınması gerektiğine karar verme sürecidir.

Lojistiğin “iyileştirilmesi” süreçlerin tamamen basitleştirilmesi, süreç güvenilirliğinin geliştirilmesi, süreç değişkenliğinin azaltılması ve karmaşıklığın azaltılması ile ilgilidir.

Bir sigorta planı veya düzenlemesi tipik olarak aşağıdakileri karakteristikleri içerir:
• Kayıpların havuzlanması
• Tesadüfi Kayıpların ödenmesi
• Risk transferi
• Tazminat