LOJİSTİK YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 1

İşletmelerde stratejiler üst kademelerde oluşturulmakta ve alt kademeler tarafından uygulanmaktadır. Bu nedenle, yönetim basamaklarının farklı kademelerinde strateji ile ilgili olarak farklı uğraşlar yapılmaktadır. Bu nedenle, büyük işletmelerde hiyerarşik olarak üç değişik düzeyde strateji geliştirmeden söz edilebilir: Kurumsal stratejiler, iş yönetimi stratejileri ve fonksiyonel (departman) stratejileri. Bu stratejiler işletmede farklı yönetim kademelerinin katkısı ile geliştirilmektedir

Büyüme Vektörü: İ.Ansoff’a göre işletmeler değişik strateji alternatifleri izleyerek büyüyüp gelişebilirler. Bu çerçevede mevcut ürün ve hizmetleriyle belirli mevcut bir pazarın ihtiyaçlarını karşılamak ve bu pazardaki payını artırmak yoluyla pazara nüfuz etme stratejisi uygulayabilirler. Bunun için satışlarını reklamlar ya da satış artırıcı diğer
promosyon çalışmalarıyla artırabilir, rakip işletmelerden birini satın alabilir, maliyetlerde
ve teknolojilerde hamle yapabilir, verimliliği artıracak ve rakipleri şaşırtacak rekabet avantajlarından yararlanacak yollar araştırabilir. İşletme, mevcut pazarının imkânları dışına çıkarak yeni pazarlara girmek yoluyla pazar geliştirme stratejisi uygulayabilir. Yeni pazarlara girmenin en kolay yolu aynı ülke içinde farklı coğrafi bölgelerde pazarlama örgütleri kurmak ve mevcut ürün ve hizmetlerini üreten tesislerin kapasitelerini yatırımlar yaparak arttırmak ya da yeni girilen pazarlarda yeni tesisler kurmaktır. Yeni pazarlara açılmanın diğer bir yolu da firmanın uluslararası pazarlarda mevcut ürünleri satmak için önce önce pazarlama örgütünü kurmak, ürün tutunduktan sonra da gerekli tesisleri açmasıdır. Üçüncü stratejik alternatif olarak işletme mevcut pazarında ve aynı endüstri içinde kalarak farklı, çeşitlendirilmiş ürünler sunarak ve müşteriyi firma ve marka imajı bakımından kendine bağlayarak ürün/hizmet geliştirme stratejisi uygulamasıdır. Bu stratejik alternatifin uygulanmasında ürünler bakımından sinerjik avantajlar sağlayan “müşterek bağlılık “ önemlidir. Son olarak ise yepyeni ürün ya da hizmetlerle yeni pazarlara girerek çeşitlendirme stratejisi uygulanması gelmektedir. Çeşitlendirme stratejisi izleyen bir işletme, birçok yeni ürün üreterek, bunların pazarlarını çeşitlendirme ve etkinliği pazar üzerine yöneltebileceği gibi, pazarlar yönünden daha çok birkaç yeni pazar alanına girerken, eski ürün veya hizmetlerinin endüstrilerine yakın endüstrilere girerek ürün/hizmet çeşitlerini arttırmayı hedefleyebilir.

Porter’ın Jenerik Stratejileri: Maliyet Liderliği Stratejisi-Farklılaşma Stratejileri-Odaklanma Stratejileri

Rekabet Öncelikleri:

Maliyet, kalite, hizmet, esneklik, zaman, teknoloji, yer

Karar alanı-                        Karar Seviyesi

                 Stratejik -            Taktik                   - Operasyonel

Yerleşim -   Tesis sayısı, yeri - Envante pozisyonu - Besleme

Yöntem: Rekabetin veremediğini vermek, Hizmeti çeşitlendirmek, Pazarı genişletmek

Hedef:   Hizmeti artırmak, pazarı genişletmek

Amaç: Ciro Artışı

Çevik lojistik stratejileri bağlamında uyarlanacak süreç ve eylemlerin temel
özellikleri şunlardır.
• Amaç müşteri memnuniyetini sağlamak olup müşteri istekleri sistematik bir biçimde ele alınır.
• Lojistik süreçler, müşteri taleplerini karşılayacak veya aşacak seviyede tasarlanır.
• Esnek ve dolayısıyla müşterilerin değişen taleplerine cevap verebilecek bir sistem
kurulur.
• Kalite ve müşteri için ortaya çıkarılan değer, ön planda tutulur.
• Hizmetin verilmesi veya ürünün teslimatı sonrasında müşteri memnuniyetine ilişkin geri bildirim alınmasına daha fazla önem verilir.
• Rakipler, mevcut ve potansiyel müşteriler sürekli olarak izlenir ve analiz edilir

Müşteri ihtiyaç ve beklentilerini doğru olarak tespit ederek bunu stratejilere adapte edebilen ve müşteri memnuniyetine çok fazla vurgu yapan firmalara müşteri odaklı firmalar denmektedir. Müşteri odaklı kuruluşlar tipik olarak aşağıdaki özelliklere sahip bulunmaktadırlar:
• Tam anlamıyla müşteri tatmini amacında bulunmak
• Müşterilere kuruluşa ulaşmakta kolaylık sağlamak
• Tam olarak müşterilerin ne istediğini bulmak
• Bu talepleri karşılamak ve aşmak için lojistik faaliyetleri düzenlemek
• Müşteri talep değişkenliğine karşı esnek olmak ve çabuk cevap verebilmek
• Üstün kalite ve değer saygınlığına sahip olmak
• Müşteri memnuniyetinden emin olabilmek için satış sonrası kontrolleri yapmak
• Dışa doğru bakmak böylelikle kuruluşlar her zaman müşterilerle, potansiyel müşterilerle, rakiplerle ve diğer başka şeylerle de temas halinde olur

Köklü endüstriler için bile geçerli olan, organizasyonların pazarları, talepleri, maliyetleri ve hizmet gereksinimleri hızla değişen müşteri ve rakip davranışlarına bağlı olarak değişmektedir. Bu gereksinimlerin cevap verebilmek adına organizasyon sürekli olarak aşağıdaki gibi soruları sormak zorundadır (Georgiadis ve Longinidis, 2011:73):
1. Yeni tesisi (üretim, depolama, lojistik) nereye yerleştirelim?
2. Varolan tesislerdeki kayda değer değişiklikler neler?
3. Tedarik bulma kararları nelerdir? (Tedarik ve tedarikçi hangi tesis kullanacak)
4. Yerleşim/Atama kararları nelerdir? (Hangi ürün hangi tesis yerleşecek)

Her organizasyonun lojistik planlaması ve ağ tasarımı birbirinden farklıdır. Bu farklılıktan dolayı tek bir doğru lojistik planlaması vardır denilemez. Ancak lojistik planlaması kullanılan genel planlama metodolojisi bulunmaktadır. Planlama metodolojisi temel olarak üç faza ayrılmıştır. Bu fazlar şunlardır:
• Faz- I (Problem Tanımlama)
• Faz- II (Data Toplama ve Sistem Analizi)
• Faz- III (Öneri Geliştirme ve Uygulama)

FAZ – I: Problem Tanımlama

Durum Analizi

Destekleyici Mantık Gelişimi

Fayda/Maliyet Tahminleri

blemin üstesinden gelmek için gerekli olan iyileştirme ve geliştirme önerileri yapılmıştı. Ancak unutulmamalıdır ki, önceki aşama yapılan değerlendirme analizleri alternatiflerin uygunluğu için kullanılmaktaydı. Bu fazda ise bir önceki fazda elde edilen alternatiflerin değerlendirilmesi ve uygulanabilmesi için gerekli olan data toplama ve veri analizini süreçleri üzerinde durulacaktır. Data toplama ve sistem analizi süreci çok önemli olmakla birlikte, bu süreç bir sonraki aşamanın temelini oluşturmaktadır. Bu aşamada data toplamak için uygulanacak adımlar aşağıdaki gibidir:
• Analiz yaklaşım ve tekniklerini tanımlama
• Tanımlama ve inceleme varsayımları
• Veri kaynaklarını belirleme
• Veri toplama
• Doğrulama için veri toplama

Sistem Analizi
Sistem analizi aşaması, daha önceden toplanmış dataları ve belirlenmiş tekniği kullanarak lojistik sistem önerilerini stratejik ve taktiksel olarak değerlendirme aşamasıdır. Dört adımda bu süreç yapılmaktadır. Bu süreçler şunlardır:
• Analiz sorularını belirleme
• Analizin tamamlanması ve doğrulanması
• Alternatiflerin analiz edilmesi
• Duyarlılık analizinin yapılması

Faktör Karşılaştırma ve Değerlendirme Yöntemleri
Faktör karşılaştırma yöntemlerinde tesis yer seçimi kararını etkileyen tüm faktörler belirlenir. Faktör seçimi tamamen karar verici kişi ve kişiler tarafından belirlenir. Tabii ki tesis türüne göre faktör belirlenmesi tesis yer seçiminde önemli bir rol üstlenecektir. Dikkate alınacak faktörler belirlendikten sonra tesis yeri için alternatifler değerlendirilecektir. Faktör karşılaştırma değerlendirme yöntemlerinden en bilinen iki tanesi burada açıklanacaktır. Bunlardan bir tanesi etmen puan yöntemi diğeri ise ağırlıklı sıralama yöntemidir

Etmen Puan Yönetimi
Bu yöntem, daha çok sayısal olarak değerlendirilmesi yapılamayanların diğer etmenlerle birlikte değerlendirilmesi için kullanılır. Bu yöntem; etmenlere belirli ağırlıklar verilerek, aday kuruluş yerlerinin birbirleriyle karşılaştırılması şeklinde
işlemektedir. Bu yöntemin uygulanması sırasında aşağıdaki adımlar izlenir:
• Göz önüne alınan kuruluş yerlerinin değerlendirileceği etmenler belirlenir.
• Tüm etmenlere eşit ağırlıklar verilerek, aday yerler her etmene göre aynı tam puan üzerinden değerlendirilir.
• Bu puanlar, aday yerler için ayrı ayrı toplanarak, bu yerlerin önemlilerini yansıtan toplam puanlar elde edilir.
• Toplam puanlar itibarıyla iyiden kötüye doğru bir sıralama yapılır.
• Bu sıralamada başlarda bulunan birkaç aday yer, maliyet elverişliliği açısından ikinci bir incelemeye tâbi tutularak, en iyi kuruluş yeri saptanır (Bunun tersi sıra da izlenebilir).

Ağırlıklı Sıralama Yöntemi
Ağırlıklı sıralama yönteminde sistemin uygulanmasında pek çok değişken aynı anda analize tabii tutulur. Bu yöntem, yalnız kuruluş yeri seçiminde değil, pek çok işletme faaliyetinde de karar aracı olarak kullanılmaktadır. Faktör karşılaştırma veya puanlama yöntemi olarak da adlandırılan bu yöntemde ilk olarak kuruluş yerini etkileyen faktörler bir liste hâlinde tespit edilir. Daha sonra, faktörlerin çeşitli yoğunluk dereceleri için bir sıralama yapılır ve ağırlıklar verilir. Her aday yerin, her faktör için aldığı puanlar belirlenir. Sonraki aşamada alınan puanlar, faktör ağırlıkları ile çarpılarak ağırlıklı puanlar bulunur. Tüm puanlar toplanarak her aday yerin aldığı toplam puan hesaplanır. En yüksek puanı alan yer tercih edilir. Yönetimin derecelemesinde ve puanlamasında subjektifliğin fazla oluşu sakıncalı olarak kabul edilmektedir. Yararlı tarafı ise yöntemin basit ve uygulanabilir olmasıdır. Bu yöntemde kolaylıkla ölçülemeyen ya da ölçülmesi pahalıya mal olan etmenler, grup uzlaşımı gibi nesnel yaklaşımlarla sayısallaştırılır. Etmenlerin seçim açısından taşıdığı önemlerin eşit olup olmamasına göre, etmenler farklı ve çift ağırlıklandırma olmak üzere iki türlü ağırlıklandırılabilmektedir.

Başabaş analizi yöntemi, kurulması istenen tesis yeri için birden fazla alternatifin olduğu durumda ve her bir tesis için sabit maliyetlerin ve değişken maliyetlerin belirlenebildiği zaman kullanılabilen tesis yeri seçimi yöntemidir.