LOJİSTİK PLANLAMA VE MODELLEME

Lojistiğin bilimsel bir metot olduğunu ilk vurgulayanın Fransız ordusunda bir general olan, Antoine-Henri Jomini (1779-1869) olduğu ifade edilmektedir.

Lojistik planlama, süreçleri ve oluşabilecek hataları bir an önce çözebilmek amacıyla uygulanacak yol haritasını içerir.

4PL, 4. Taraf Lojistik, hizmet sağlayıcısı, 3PL, 3. Taraf Lojistik, hizmet sağlayıcılardan farklı olarak lojistik hizmet kapasitesi olmayan fakat teknoloji ve bilgi birikimini kullanarak, müşterisinin tedarik zinciri ve
lojistik isteklerini karşılayabilecek bir altyapı kurma ve yönetme becerisine sahip danışmanlık firmalarının genel adıdır. Çoğunlukla müşterilerinin ihtiyaçlarını karşılamak için bir veya daha fazla 3PL hizmet sağlayıcıyı bir araya getirir ve yönetirler.

Lojistik maliyetler nakliye, depolama, stoklama ve yönetim giderlerinden oluşur. Nakliye masrafları karayolu, demiryolu, havayolu, gümrükleme ve sigorta ödemeleri; depolama masrafları kira, amortisman, enerji, elleçleme, paketleme ve katma değerli hizmet maliyetleri; stok giderleri stok taşımanın finansal ve fiziksel maliyetleri; ve yönetim masrafları ofis personeli ve genel yönetim masraflarından kaynaklanmaktadır.

Tedarik zinciri sürecinin uygun bir şekilde planlanması, nakliye ve depolama maliyetlerini, lojistikteki ana maliyet kalemlerini azaltmak, riskleri azaltmak ve kayıpları minimum seviyeye indirmek için zorunludur.

Lojistik sektöründen en çok kullanılan başlıca model tipleri şunlardır:

Görsel model, gerçek nesne veya sistem ile fiziksel görünüşleri arasında ölçekli veya kısmi benzerlik gösteren 3 boyutlu nesne veya canlı örnek olabilir. Bu tür modellerde amaç çok ufak bir nesneyi (atom modeli), çok uzakta veya çıplak göz ile görünemeyen sistemleri (güneş sistemi) veya henüz planlama aşamasındaki bir yapıyı (köprü maketi) öğrenci, müşteri veya karar vericinin daha iyi anlaması ve yorumlamasıdır.

Analog model,; görsel modelden farklı olarak, gerçek sistemden çok farklı olmakla birlikte sistemin işleyiş
veya davranışlarını anlamamıza yardımcı olan göstergelerdir. Örneğin hız göstergeleri, barometre, termometre veya coğrafi harita; karar vericiye içinde bulunduğu durum ile ilgili bilgi verir.

Matematiksel modelde, gözlem altındaki sistemin davranışları parametreler, sabitler ve değişkenler arasında yazılan matematiksel ifadeler kullanılarak açıklanmaya çalışılır. Bu tür modeller, kullanılan değişken tipine ve matematiksel ifadelerin seviyesine göre ayrıca alt tiplere ayrılır

Yedi aşamalı problem çözme metodolojisinin aşamaları şu şekilde sıralanmakradır:

Lojistik faaliyetler süresince ürünlerin genellikle durma (stoklama) veya transfer (taşıma) sürecinde olduğu söylenir.

Görsel model, gerçek nesne veya sistem ile fiziksel görünüşleri arasında ölçekli veya kısmi ben- zerlik gösteren 3 boyutlu nesne veya canlı örnek olabilir.

Analog model,; görsel modelden farklı olarak, gerçek sistemden çok farklı olmakla birlikte sistemin işleyiş veya davranışlarını anlamamıza yardımcı olan göstergelerdir. Örneğin hız göstergeleri, barometre, termometre veya coğrafi harita; karar vericiye içinde bulunduğu durum ile ilgili bilgi verir.

Karar vericinin kontrolünde olan ve değişik değerler alabilen sistem parametrelerine karar değişkeni denir.

Monte Carlo Benzetim (Simülasyon) metotu; sistem parametrelerinin belirli bir olasılık dağılımına sahip olduğu durumlarda, çoğu zaman bilgisayar kodu kullanılarak yaratılan, stokastik modelin belirli bir süre ilerletilerek karar değişkenlerinin gözlemlenmesi ve istatistik kullanılarak bu değişkenlerinin alabileceği ortalama değerlerin hesaplanmasından ibarettir.

Yöneylem araştırması, bir organizasyon içinde süreçlerin koordinasyonu ve yürütülmesi ile ilgili gerçek (karmaşık) problemleri çözmek için matematiksel modelleme yöntemleri kullanan disiplinlerarası bir bilimdir.

1. Aşama problem tanımıdır.

Bu aşamada analist kurguladığı modeli ve çözüm önerisini (veya tavsiyelerini) karar vericiye (müşteri) sunar. Aynı ilk aşama olduğu gibi modelden probleme bir geri dönüş olması gerekir. İlk aşamada problemi modele kodlayan analist, bu sefer de ters-kodlama (decoding) dediğimiz model sonuçlarını karar vericinin anlayacağı seviye ve dile uygun hale getirerek sunmalıdır.

Matematiksel modelin mümkün çözümlerinin uyması gereken ve karar değişkenlerinin doğrusal fonksiyonlarından oluşan her bir eşitsizliğe kısıt denir.

Atanan kriter ağırlıkları ve alternatiflerin tek-kriterli değer ölçümleri bir araya getirilerek alternatiflerin bütünsel değerleri saptanır. Bu yönteme faktör derecelendirme metotu denir.