LOJİSTİK PLANLAMA VE MODELLEME - Deneme Sınavı - 1

Bir tesis yeri seçim süreci ve işletmenin kurulacağı yerin kesin olarak belirlenmesi çeşitli aşamalardan oluşmaktadır. Bunlardan bazıları (Kobu, 2010);
1. İşletmenin ihtiyaçları tam olarak belirlenmeli ve yer seçimi için belirlenen alternatiflerin bu ihtiyaçları en iyi şekilde karşılayacak nitelikte olmasına dikkat edilmeli.
2. Seçilecek yerin işletme faaliyetlerine yapacağı etkiler analiz edilmelidir.
3. Yer seçimi çalışmaları aşama aşama yürütülmelidir.
4. Her aşamanın gerektirdiği uzman kişi ve
kuruluşlar titizlikle seçilerek bunlardan yararlanma olanakları araştırılmalıdır.

İşletmenin kurulacağı alanın tespit edilmesine yönelik olarak arazi seçimindeki kriterler genellikle teknik nitelikte ve mikro düzeyde olur. Kobu (2010)

Arazi seçimi kriterlerini şu şekilde sıralamıştır.
a. Ulaşım,
b. İşgücü tedariki, mevcut nüfus ve gelişme
trendi
c. Genişleme olanakları
ç. Toplumsal yapı ve davranışlar
d. Tedarik kaynaklarına yakınlık
e. Enerji ve su kaynakları
f. Ulaşım tesisleri ve maliyetleri
g. Yaşam koşulları
h. Arazi, inşaat, giyim, gıda ve diğer konulardaki fiyat düzeyleri
ı. Mevcut fabrikaların yerleri ve sosyal tesisleri
i. Belediye hizmetleri
j. Atıkları giderme kolaylıkları
k. Arazinin topoğrafik yapısı
l. İşçi-işveren ilişkileri
m. Ücret düzeyleri
n. Nüfus yapısı; çalışır oranı, eğitim ve meslek
durumları,
o. Kamu tesisleri; yol, havaalanı, yolcu terminalleri
ö. Teknik personel ve yönetici tedarik olanakları
p. Eğitim ve araştırma kuruluşları.
Tesis yeri seçimiyle ilgili birçok unsur b

Bu bölümde tesis yeri seçiminde kullanılan üç yöntemden bahsedilecektir. Bunlar; faktör derecelendirme yöntemi, ağırlık merkezi yöntemi ve yük mesafesi yöntemleridir.

Tesis yeri seçimi, ulaşım, dağıtım, hız, maliyetler, işgücü, hammadde v.b. gibi unsurlar açısından kritik bir öneme sahiptir.

Kötü konum yüksek taşıma maliyetleri, yetersiz hammadde ve işçilik tedariki, rekabet avantajı kaybı ve finansal kayıplara neden olabilir. Bu nedenle işletmeler yeni bir tesisin nerede bulunacağı konusunda titizlikle durmalı ve ayrıntılı bir şekilde düşünmelidir.

Tedarik zincirinde işletme, yer seçimi kararlarında erişilebilir olmaya, tüketicinin demografik özelliklerine (nüfus yoğunluğu, yaş dağılımı, ortalama gelir v.b.), trafik durumu ve yerel gümrük koşullarına daha fazla odaklanabilmektedir. Tedarik zincirinin başlangıcındaki işletmeler,
eğer hammadde tedariğinde bulunuyorlarsa genellikle hammadde kaynağının yakınında bulunmayı tercih edeceklerdir. Zincirin ortasındaki işletmeler ise çeşitli koşullara bağlı olarak tedarikçilere yakın veya hedef pazarlarının yakınında bulunmayı amaçlayabilirler.

Tesis yeri seçimi en az dört yönü ile ele alınmalıdır bunlar; ihtiyaç duyulan tesis türleri, bu tesislerin yeri, gerekli kapasite ve tesislerin tasarımı veya düzenidir.

Hizmet sektöründeki firmalar için hacim ve gelirin sekiz büyük belirleyicisi bulunmaktadır:

1. Müşteri çekme alanı, satın alma gücü
2. Müşteri çekim alanının demografisi ile hizmet ve görüntü uyumluluğu
3. Bölgede rekabet
4. Rekabetin kalitesi
5. Firmanın ve rakiplerin konumsal tekliği
6. Tesislerin ve komşu işletmelerin fiziksel özellikleri
7. Firmanın işletme politikaları
8. Yönetim Kalitesi

Küreselleşme ile birlikte aşağıdaki eğilimler ortaya çıkmaya başlamıştır:
• Küresel rekabet
• Dünyanın dört bir yanından rakipler, ortaklıklar ve müşteriler
• Küresel kaynak kullanımı
• Küresel var olma
• Küresel değer zincirleri
• Bilgiye ve yeni teknolojiye küresel erişim
• Yüksek seviyelerde müşteri farkındalığı ve beklentisi
• Hızlı teknolojik değişimler
• Tedarik zinciri uzmanlığı ve yenilikçilik

Mevcut şirketlerin yöneticileri genellikle konum planlamasında dört seçeneği değerlendirir;

Mevcut bir tesisin genişletilmesi, Mevcut yerleri korurken yeni yerler eklemek, Mevcut yeri kapatarak yeni bir yere taşımak ve  Değişiklik Yapmamak.

İşletmenin kurulacağı alanın tespit edilmesine yönelik olarak arazi seçimindeki kriterler genellikle teknik nitelikte ve mikro düzeyde olur. Kobu arazi seçimi kriterlerini şu şekilde sıralamıştır.
a. Ulaşım,
b. İşgücü tedariki, mevcut nüfus ve gelişme trendi
c. Genişleme olanakları
ç. Toplumsal yapı ve davranışlar
d. Tedarik kaynaklarına yakınlık
e. Enerji ve su kaynakları
f. Ulaşım tesisleri ve maliyetleri
g. Yaşam koşulları
h. Arazi, inşaat, giyim, gıda ve diğer konulardaki fiyat düzeyleri
ı. Mevcut fabrikaların yerleri ve sosyal tesisleri
i. Belediye hizmetleri
j. Atıkları giderme kolaylıkları
k. Arazinin topoğrafik yapısı
l. İşçi-işveren ilişkileri
m. Ücret düzeyleri
n. Nüfus yapısı; çalışır oranı, eğitim ve meslek durumları,
o. Kamu tesisleri; yol, havaalanı, yolcu terminalleri
ö. Teknik personel ve yönetici tedarik olanakları
p. Eğitim ve araştırma kuruluşları.

Ağırlık Merkezi Yöntemi
Genellikle taşıma maliyetleri mesafenin, ağırlığın ve zamanın bir fonksiyonudur. Ağırlık merkezi yöntemi depo gibi bir tesisi ağırlık ve mesafeye bağlı olarak coğrafi bir alana yerleştirmek için kullanılan kantitatif bir yöntemdir.

Tesis yeri seçiminde kullanılan araçlardan biri de coğrafi bilgi sistemidir. Coğrafi bilgi sistemi (CBS); coğrafi verileri depolamak, yönetmek, oluşturmak, analiz etmek, entegre etmek ve dijital olarak görüntülemek için kullanılan bilgisayarlı bir sistemdir. Coğrafi bilgi sistemi hem bir veri tabanı hem de bu verilerle çalışmak ve bu verileri analiz etmek için kullanılan bir dizi işlemdir. CBS yer seçimi için özel olarak kullanılan bir araç olarak, işletmelerin tesis yeri seçimi süreciyle ilgili ihtiyaç duyabilecekleri nüfus, emek, gelir, altyapı, müşteri tabanı, iklim, vergiler ve lojistik gibi bilgileri etkileşimli olarak araştırmasına ve analiz etmesine olanak sağlar.