LOJİSTİK MALİYETLERİ VE RAPORLAMA

safha maliyet yöntemi üretimin seri hâlde, sürekli ve yığın hâlde yapıldığı işletmeler tarafından kullanılan bir yöntemdir.

karma maliyet yöntemi maliyetlerin kapsamına göre lojistik maliyet hesaplama yöntemlerinden birisi değildir ve doğru cevap E şıkkıdır.

üretimle ilgili maliyetlerin tümünü içeriğine ve değişkenlik derecesine bakmaksızın birim maliyetlerine yükleyen bir yönteme tam maliyet yöntemi denir ve doğru cevap B şıkkıdır.

normal maliyet yöntemi üretilen malın veya hizmetin maliyeti hesaplanırken, direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik ve değişken genel üretim giderlerinin tamamı dikkate alınırken sabit genel
üretim giderlerinin işletmenin kapasite kullanım oranlarına göre üretilen malın veya hizmetin maliyetine yüklendiği bir yöntemdir.

fiili maliyet yöntemi maliyetlerin üretim tamamlandıktan sonra gerçek verilere dayanılarak hesaplandığı yöntemdir.bu nedenle doğru cevap D seçeneğidir.

faaliyet tabanlı maliyet yöntemi bir işletmede üretilen mamul / hizmet ile katlanılan
endirekt maliyetler arasında yalnız üretim hacmine bağlı olmaksızın faaliyet esasına göre çeşitli düzeylerde ilişki kurarak dağıtım gerçekleştiren bir maliyet yöntemi olup doğru cevap E şıkkıdır.

sipariş maliyet yöntemi maliyetlerin hesaplanma şekline göre lojistik maliyeti hesaplama yöntemlerinden birisidir ve doğru cevap A şıkkıdır.

fiili maliyet yöntemi maliyetlerin gerçekleşme durumuna göre lojistik maliyet hesaplama yöntemlerinden birisidir ve doğru cevap C seçeneğidir.

faaliyet tabanlı maliyet yöntemi maliyetlerin dağıtımında kullanılan esasa göre lojistik maliyet hesaplama yöntemlerinden birisi olup doğru cevap E şıkkıdır.

Bir işletmenin belli bir noktaya kadar safha maliyeti kullanılırken üretim daha sonra
müşterinin isteğine göre (özel ambalajlar veya özel şekiller gibi) siparişe uygun bir biçimde yapılabilmesine olanak tanıyan yönteme karma maliyet yöntemi adı verilir ve doğru cevap A şıkkıdır.

Lojistik faaliyetler bir ürünün ilk üreticiden son tüketiciye kadarki tüm süreçlerinde yer alan Taşıma, Stoklama ve Depolama gibi bütün faaliyetleri kapsar.

İşletmeler finansal tablolarını belirli bir zaman sonunda (bu süre genellikle bir yıldır) düzenlemek zorunda olduğu ve söz konusu finansal tabloların işletme faaliyetlerini yansıttığı bilinmektedir. Ancak düzenlenen söz konusu finansal tablolarda kâr/zarar ve dolayısıyla satışların maliyeti üretilen mamullerin belirli hesap dönemleri veya faaliyet dönemleri itibarıyla maliyetlerin izlenmesi ve hesaplanması ile mümkündür. Dolayısıyla işletmeler söz konusu üretilen mamullerin maliyetini hesaplamak için yukarıda belirtilen ve genellikle bir yıl olan bu sürenin dışında 1 ay, 3 ay ve 4 ay gibi hesap dönemleri de oluşturabilmektedir.

Maliyet yöntemleri, işletmenin bünyesine uygun olarak kurulan, üretilen mamul ya da hizmetin hesap dönemleri ya da faaliyet dönemleri itibarıyla maliyetini hesaplayan, giderleri izleyen ve kontrol edilmesine yardımcı olan sistemler olarak ifade edilebilir.

İşletmelerde üretilen mamullerin maliyetlerinin hesaplanmasında yani maliyet hesaplama yönteminin kurulmasında etken olan faktörler ise aşağıdaki gibi sıralanabilir:

a. Üretim sistemi 

b. İşletmede kullanılan üretim teknolojisi 

c. Mamul yapısı 

d. İşletmenin büyüklüğü 

e. Organizasyon yapısı

Bir işletmede sağlıklı bir şekilde kurulacak olan maliyet hesaplama yöntemlerinin yararları aşağıdaki gibi sıralanabilir:
a. Mamullerin üretim maliyetinin saptanmasını sağlar. 

b. Mamullerin fiyatlandırılmasına yardımcı olur. 

c. Kâr veya zararın saptanması ve stokların değerlendirilmesini sağlar. 

d. Stokların kontrolünü sağlar. 

e. Bütçelemeye yardımcı olur. 

f. Planlama faaliyetlerine yardımcı olur. 

g. Maliyetlerin kontrolünü sağlar.

• Maliyetlerin Kapsamına Göre; 

− Tam Maliyet Yöntemi 

− Değişken Maliyet Yöntemi 

− Normal Maliyet Yöntemi 

− Direkt Maliyet Yöntemi

Maliyetlerin Dağıtımında Kullanılan Esasa Göre; 

− Hacim Tabanlı Maliyet Yöntemi 

− Faaliyet Tabanlı Maliyet Yöntemi

Karma Maliyet Yöntemi: Bazı işletmelerde siparişe dayalı üretim yapılırken aynı zamanda üretimin yapısı gereği üretim safhalar itibarıyla de gerçekleşebilir. Bu durumda işletme hem sipariş hem de safha maliyetleri birleştirmiş olabilir. Dolayısıyla işletmeler hem sipariş maliyet yöntemini hem de safha maliyet yöntemini aynı anda kullanabilirler ve bu yöntem karma maliyet yöntemi olarak ifade edilebilir. Bu tür işletmeler üretimin belli bir aşamasına kadar safha maliyeti sistemini kullanırken bir noktadan sonra müşteri istek ve ihtiyaçlarına uygun olarak üretimini şekillendirebilir ve sipariş maliyet yöntemine göre maliyet hesaplayabilir.

Örneğin tekstil fabrikasında belli bir noktaya kadar safha maliyeti kullanılırken üretim daha sonra müşterinin isteğine göre (özel ambalajlar veya özel şekiller gibi) siparişe uygun bir biçimde yapılabilir.

Normal Maliyet Yöntemi: Normal Maliyet Yönteminde üretim maliyetleri Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri, Direkt İşçilik Giderleri, Değişken Genel Üretim Giderleri ve Sabit Genel Üretim Giderlerinin dönem içinde kullanılan kapasiteye ait olan kısmından oluşur. 

Toplam Üretim Maliyeti = Direkt İlk Madde ve Malzeme Gideri + Direkt İşçilik Gideri + Değişken Genel Üretim Gideri + Sabit GÜG (Kullanılan kapasite %)

Hacim tabanlı maliyet yönteminin dezavantajlarını gidermek amacıyla gerek üretim gerekse üretim dışı faaliyetlerin daha anlamlı bir biçimde maliyetlerinin hesaplanmasına olanak sağlayan faaliyet tabanlı maliyet yöntemi geliştirilmiştir. Faaliyet tabanlı maliyet yöntemi, maliyet taşıyıcılarının (maliyet nesnelerinin/objelerinin) ya da başka bir ifade ile mamullerin/hizmetlerin işletmenin kaynaklarını faaliyetler düzeyinde tükettiği esasına dayanır.