LOJİSTİK MALİYETLERİ VE RAPORLAMA

Lojistik faaliyetler bir ürünün ilk üreticiden son tüketiciye kadarki tüm süreçlerinde yer alan Taşıma, Stoklama ve Depolama gibi bütün faaliyetleri kapsar.

İşletmelerde üretilen mamullerin maliyetlerinin hesaplanmasında etken olan faktörler üretim sistemi, işletmede kullanılan üretim teknolojisi, mamul yapısı, işletmenin büyüklüğü ve organi-zasyon yapısı gibi sıralanabilir.

İşletmelerde üretilen mamullerin maliyetlerinin hesaplanmasında yani maliyet he­saplama yönteminin kurulmasında etken olan fak­törler ise aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Genel olarak lojistik maliyet hesaplama yön­temleri maliyetlerin hesaplanma şekline göre, ma­liyetlerin kapsamına göre, maliyetlerin gerçekleşme durumuna göre ve maliyetlerin dağıtımında kulla­nılan esasa göre olmak üzere dört grupta sınıflandı­rılabilir.

Maliyetlerin gerçekleşme durumuna göre sınıflaması aşağıdaki gibidir;

− Fiilî (Gerçek) Maliyet Yöntemi

− Tahminî Maliyet Yöntemi

− Standart Maliyet Yöntemi

Safha maliyet yöntemi, belirli bir mamulü ya da birbirine benzer nitelik­teki mamulleri sürekli olarak kitle hâlinde üreten işletmelerde maliyetin hesaplandığı bir yöntemdir.

Değişken maliyet yönteminde üre­tim maliyetleri direkt ilk madde ve malzeme gider­leri, direkt işçilik giderleri, değişken GÜG (Genel Üretim Giderleri) kısmın­dan oluşur. Bu yöntemde sabit genel üretim giderleri ise dönem gideri olarak kabul edilir.

 Değişken maliyet yöntemine göre toplam üretim maliyeti aşağıdaki gibi hesaplanır;

Toplam Üretim Maliyeti = Direkt İlk Madde ve Malzeme Gideri + Direkt İşçilik Gideri + Değişken Genel Üretim Gideri

Toplam Üretim Maliyeti= 1000+2500+1500=5000

Normal maliyet yönteminde üretim maliyetleri direkt ilk madde ve malzeme giderle­ri, direkt işçilik giderleri, değişken genel üretim giderleri ve sabit genel üretim giderle­rinin dönem içinde kullanılan kapasiteye göre yüzde olarak ait olan kısmından oluşur.

Normal Maliyet yöntemine göre Toplam Üretim Maliyeti;

Toplam Üretim Maliyeti = Direkt İlk Madde ve Malzeme Gideri + Direkt İşçilik Gideri + De­ğişken Genel Üretim Gideri + Sabit GÜG (Kulla­nılan kapasite %)

Normal Maliyet Yöntemine Göre:

Toplam Üretim Maliyeti = 18000 + 15000 + 14000 + (12000 x 600/1000) = 54200 TL

Bazı işletmelerde siparişe dayalı üretim yapılır­ken aynı zamanda üretimin yapısı gereği üretim safhalar itibarıyla de gerçekleşebilir. Bu durumda işletme hem sipariş hem de safha maliyetleri bir­leştirmiş olabilir. Dolayısıyla işletmeler hem sipariş maliyet yöntemini hem de safha maliyet yöntemi­ni aynı anda kullanabilirler ve bu yöntem karma maliyet yöntemi olarak ifade edilebilir.

Üretim maliyetlerinin direkt ilk madde ve malzeme giderleri ve direkt işçilik giderlerinden oluşması ve Genel Üretim Giderlerinin tamamının maliyet dışında bırakılması Direkt Maliyet Yönte­mini oluşturur. Bu yönteme göre toplam üretim maliyeti ise aşağıdaki gibi hesaplanır;

Toplam Üretim Maliyeti = Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri + Direkt İşçilik Giderleri

TÜM=2500+1800=4300

Standart Maliyet Yönteminde maliyetler, hem geçmiş tecrübelere hem de bilimsel ve teknik te­mellere dayanılarak hesaplanır ve belirli koşullar altında olması gereken maliyetlerdir.

Genel olarak lojistik maliyet hesaplama yön­temleri maliyetlerin hesaplanma şekline göre, maliyetlerin kapsamına göre, maliyetlerin gerçekleşme durumuna göre ve maliyetlerin dağıtımında kulla­nılan esasa göre olmak üzere dört grupta sınıflandı­rılabilir.

Maliyetlerin dağıtımında kullanılan esasa göre sınıflaması aşağıdaki gibidir

− Hacim Tabanlı Maliyet Yöntemi

− Faaliyet Tabanlı Maliyet Yöntemi

Maliyet yöntemleri

Üretim sistemi

Üretim sistemi

şletmede kullanılan üretim teknolojisini belirlemeyi sağlar

Karma

4

Üretim yapısının niteliği

Safha

maliyetlerin dağıtımında kullanılan esasa göre olmak üzere dört grupta sınıflandırılabilir. Bunlar aşağıdaki gibidir:
• Maliyetlerin Hesaplanma Şekline Göre;
− Sipariş Maliyet Yöntemi
− Safha Maliyet Yöntemi
− Karma Maliyet Yöntemi
• Maliyetlerin Kapsamına Göre;
− Tam Maliyet Yöntemi
− Değişken Maliyet Yöntemi
− Normal Maliyet Yöntemi
− Direkt Maliyet Yöntemi
• Maliyetlerin Gerçekleşme Durumuna
Göre;
− Fiilî (Gerçek) Maliyet Yöntemi
− Tahminî Maliyet Yöntemi
− Standart Maliyet Yöntemi
• Maliyetlerin Dağıtımında Kullanılan
Esasa Göre;
− Hacim Tabanlı Maliyet Yöntemi
− Faaliyet Tabanlı Maliyet Yöntemi

2