LOJİSTİK MALİYETLERİ VE RAPORLAMA

Plan, amaca ulaşmak için atılacak olan adımların belirlenmesidir.

İyi bir planlama süreci temel olarak aşağıdaki adımları içerir;

Amaçların Belirlenmesi:

Olanakların Araştırılması:

Alternatiflerin Belirlenmesi ve Karşılaştırılması:

En Uygun Seçeneğin Belirlenmesi:

Planın Uygulamaya Alınması:

Uygulanan Planın Denetlenmesi:

Lojistikte planlama, müşterilere sunulan hizmet düzeyini yüksek seviyede tutmak ve toplam lojistik maliyetlerini azaltmaktır.

Lojistikte maliyetlerin planlanması: Müşteri hizmetleri, stok bulundurma, ulaştırma ve depolama maliyetlerinin önceden tahmin yöntemleri kullanarak bütçelenmesidir.

Ulaştırma faaliyetlerinin performansını etkileyen unsurlar;

* Maliyet

* Hız

* Tutarlılık

Bütçe: İşletmelerin gelecek dönemler için belirlemiş oldukları planlara ait değer hareketlerinin önceden tahmin yöntemleri kullanarak, miktar ve tutar olarak gösterildiği rapor veya raporlar dizisidir.

Üst yönetim tarafından planlama ve kontrol için kullanılan işletme bütçeleri aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir ( Peker, 1988;368);

• Konularına Göre Bütçeler

• Gider Bütçeleri

• Gelir Bütçeleri

• Yaklaşımlarına Göre Bütçeler

• Proje Bütçeleri

• Dönem Bütçeleri

• Amaçlarına Göre Bütçeler

• Program Bütçeleri

• Faaliyet Bütçeleri

• Teknik Yapılarına Göre Bütçeler

• Durağan Bütçeler

• Karşılaştırmalı Bütçeler

• Esnek Bütçeler

• Kapsamlarına Göre Bütçeler

• Kısım Bütçeleri

• Genel Bütçeler

• Niteliklerine Göre

• Sabit Bütçeler

• Hareketli Bütçeler

• Rakamların Niteliğine Göre Bütçeler

• Miktar Bütçeleri

• Tutar Bütçeleri

• Başlangıç Rakamlarına Göre Bütçeler

• Klasik Bütçeler

• Sıfır Tabanlı Bütçeler

• Finansal Faaliyetlere Göre Bütçeler

• Finansman Bütçesi

• Yatırım Bütçesi

• Nakit Bütçesi

Üst yönetim tarafından planlama ve kontrol için kullanılan işletme bütçeleri aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir ( Peker, 1988;368);

• Konularına Göre Bütçeler

• Gider Bütçeleri

• Gelir Bütçeleri

• Yaklaşımlarına Göre Bütçeler

• Proje Bütçeleri

• Dönem Bütçeleri

• Amaçlarına Göre Bütçeler

• Program Bütçeleri

• Faaliyet Bütçeleri

• Teknik Yapılarına Göre Bütçeler

• Durağan Bütçeler

• Karşılaştırmalı Bütçeler

• Esnek Bütçeler

• Kapsamlarına Göre Bütçeler

• Kısım Bütçeleri

• Genel Bütçeler

• Niteliklerine Göre

• Sabit Bütçeler

• Hareketli Bütçeler

• Rakamların Niteliğine Göre Bütçeler

• Miktar Bütçeleri

• Tutar Bütçeleri

• Başlangıç Rakamlarına Göre Bütçeler

• Klasik Bütçeler

• Sıfır Tabanlı Bütçeler

• Finansal Faaliyetlere Göre Bütçeler

• Finansman Bütçesi

• Yatırım Bütçesi

• Nakit Bütçesi

Gerçekçilik İlkesi: Bütçeler işletmelerin gelecek dönemlere ilişkin faaliyetlerini planlamada kullanılan en önemli araçlardır.

Lojistik maliyetlerin planlanması ve kontrol edilmesinde ise bütçeler, standart maliyetler, verimlilik standartları ve istatistiksel süreç kontrolleri kullanılmaktadır. Bu durum aşağıdaki şekilde de gösterilmiştir.

Lojistik Maliyetlerin Planlanması ve Kontrolü 

Bütçeler

Standart Maliyetler

Verimlilik Standartları

Istatistiksel Süreç Kontrolleri

Planlama sürecinin adımlarından biri olan “Olanakların Araştırılması” aşamasında; işletmenin belirlemiş olduğu temel amaca ulaşabilmek için gerek işletme içi gerekse işletme dışı olanaklar tespit edilir. Örneğin; bu olanaklar işletmenin teknolojik alt yapısı, ekipman durumu, personelin uzmanlık derecesi, işletmedeki teknik bilgi düzeyi, işletme içi iş süreçlerinin çalışabilirliği, işletmenin dağıtım ağı, bayi – müşteri ilişkileri, araç ve makine parkı vb. durumlarının belirlendiği aşamadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Planlama süreci adımlarından “Planın Uygulamaya Alınması”; İşletmenin planı uygulamaya aldığı ve plan hedefleri doğrultusunda alt hedefleri (programları) belirlediği aşamadır. Alt hedefler ana hedef çerçevesinde yürütme işlerinden sorumlu personel tarafından devreye alınır. Çıkış lojistiği faaliyetlerini kendisi yapmaya karar veren işletmenin bu faaliyeti yapacak personeline rut planını vermesi ve ilgili personelin de belirlenen rota dahilinde zaman planlamasına da uyarak işi tamamlaması bu adım için örnek verilebilir. Doğru cevap D seçeneğidir.

“2PL (İkinci Parti Lojistik)”: Birinci parti işletmelere doğrudan hizmet veren geleneksel taşımacılık faaliyetleri yapan, depolama hizmeti veren varlık bazlı veya yatırım bazlı işletmelerdir. Örneğin, taşıma şirketleri, tır filoları, depo yerleri, antrepolar vb. Doğru cevap B seçeneğidir.

Stoklara ilişkin kararlar verilirken genellikle iki tür üretim stratejisi dikkate alınır. Bunlar itme ve çekme stratejileridir. İtme stratejisi uygulayan işletmelerde ilk madde ve malzeme, yarı mamul ve mamul stokları önceden yani müşteri talebi oluşmadan üretilir ve stoklanır. Çekme stratejisi uygulayan işletmelerde ise talep müşterilerden gelen siparişlere göre şekilleneceği için işletmeler burada stoklama yapmazlar ve müşteri siparişlerine göre üretim yaparlar. Doğru cevap C seçeneğidir.

Muhasebe bilgi sistemleri; Girdi – Süreçleme – Çıktı aşamalarından oluşan ve yönetim bilgi sisteminin başarılı olması için çalışan bir alt sistemdir. Buna göre muhasebe bilgi sisteminin her aşamasında veri ve bilgilerin toplanması, işlenmesi, raporlanması ve işletme yöneticilerinin performans değerlendirmelerinin yapılması sorumluluk muhasebesi anlayışına dayanır. İyi kurularak işletilen bir muhasebe bilgi sistemi sorumluluk muhasebesinin en temel koşuludur. Doğru cevap D seçeneğidir.

Üst yönetim tarafından planlama ve kontrol için kullanılan işletme bütçeleri için yapılan sınıflandırmaya göre; Program ve Faaliyet Bütçeleri “Amaçlarına Göre Bütçeler” grubunda; Gelir ve Gider Bütçeleri Konularına,  Proje ve Dönem bütçeleri ise Yaklaşımlarına Göre Bütçeler grubunda yer alır. Doğru cevap E seçeneğidir.

“Kısım ve Genel Bütçeler: Kapsamlarına Göre”, Sabit ve Hareketli Bütçeler: Niteliklerine Göre, Klasik ve Sıfır Tabanlı Bütçeler ise Başlangıç Rakamlarına Göre Bütçeler grubunda sınıflandırılmaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Bir işletme bütçesinin başlangıç noktasını satış bütçesi oluşturur. Satış bütçesi hazırlandıktan sonra ilgili satışları yapabilmek ve satış bütçesinde belirlenen rakamlara ulaşabilmek için diğer bütçeler hazırlanır. Satış bütçesinden hemen sonra hazırlanacak olan bütçe üretim bütçesidir. Üretim bütçesi de; “Direkt İlk Madde ve Malzeme, Direkt İşçilik ve Genel Üretim Giderleri” bütçelerinden oluşur. Üretim bütçesinden sonra Faaliyet Giderleri Bütçesi (Dönem Giderleri Bütçesi) olarak da; Ar-Ge, pazarlama, satış ve dağıtım giderleri bütçesi, genel yönetim giderleri bütçesi ve en sonunda da proforma (tahmini) gelir tablosu ve proforma bilanço hazırlanır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Günümüzde işletmeler lojistik faaliyetleri ya kendileri ya da bu alanda uzman lojistik işletmeleri ile yerine getirmektedirler. Son yıllarda gözlemlenen durum üretim işletmelerinin kendi işlerine odaklanmak istemeleri ve lojistik faaliyetler için dışarıdan hizmet satın almaları yönünde olduğudur. Bu anlamda dışarıdan hizmet satın alımı yoluyla yapılan lojistik faaliyetler “Üçüncü Parti Lojistik – 3PL” işletmeleri tarafından yapılmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Lojistik işletmelerinde “Tahminî veya Standart Maliyetler 741 Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabının Alacağında”, fiilî maliyetler 7/ A seçeneğinde 740 Hizmet Üretim Maliyeti Hesabının borcunda, Dönem sonunda ortaya çıkan olumlu veya olumsuz farklar ise 742 Hizmet Üretim Maliyeti (HÜM) Fark Hesabında muhasebeleşir. Doğru cevap D seçeneğidir.