LOJİSTİK MALİYETLERİ VE RAPORLAMA - Deneme Sınavı - 5

Lojistik maliyetler bir ürünün te­darik edilmesinden, müşteriye teslim edildiği ana kadar yapılan faaliyetlerle ilgili olarak katlandıkları tüm fedakârlıkların parasal tutarı olarak ifade edi­lebilir.

Lojistik Maliyet Türleri Lojistik maliyet çeşitleri, lojistik süreç içinde yer alan Nakliye (Taşıma) Maliyetleri, Depolama Maliyetleri, Stok Bulundurma Maliyetleri, Stok Bulundurmama Maliyetleri, Personel Maliyetleri, Navlun, Sigorta ve Gümrükleme Maliyetleri, Kullanılan Araç ve Donanımın Amortismanı veya Kirası gibi maliyetlerden oluşmaktadır.

Taşıma (Nakliye) Maliyetleri ürün ya da hizmetin işletmeye girişinden, çıkışına ve müşteriye ulaşıncaya kadar gerçekleşen maliyetlerden oluşur. Taşınan ürünün ağırlığı, hacmi, tehlikeli ürün olup olmaması, taşınacağı mesafe gibi değişkenlere bağlı olarak ortaya çıkan tüm masraflar taşıma maliyetlerdir

Depolama maliyetleri ilk madde ve malzeme, yarı mamul ve mamullerin depolanmasına ilişkin maliyetlerden oluşur. Söz konusu maliyetler, depolama ve ambar faaliyetleri, fabrika ve depo yeri seçim süreçlerinde ortaya çıkmaktadır. Depolama için gerekli olan kira, işçilik, amortisman, aydınlatma, ısıtma, soğutma, havalandırma, enerji gibi maliyet unsurlarından oluşmaktadır

Stok bulundurmama maliyetleri kısaca stoksuzluktan kaynaklanan maliyetlerdir. Yani işletmede gelen talebi karşılayacak yeterli düzeyde stok bulunmamasından dolayı ortaya çıkacak olan maliyetlerdir. Üretim için gerekli madde ve malzemenin stokta bulunmaması sonucunda üretimde aksaklığa yol açacak üretim kaybı, boş zaman işçiliklerinin artması ve ürün talebinin karşılanamaması gibi maliyetler de stok bulundurmama maliyetleri olarak karşımıza çıkmaktadır.

Personel maliyetleri lojistik faaliyetlere katkıları olan işgücü ile ilgili tüm ekonomik fedakârlıkları içerir. Yani lojistik faaliyetlerde çalışanların harcadığı emeğin parasal tutarı personel maliyetlerini oluşturur. Ekonomik anlamda emeğin fiyatı ise ücret olarak ifade edilir. Genel anlamda ücret bir kimseye belirli bir iş karşılığında verilen para ile sağlanan ve para ile ifade edilen menfaatler olarak ifade edilebilir.

Sözlük anlamı olarak Navlun “dış ticarette bir yerden başka bir yere ulaştırmak için gemiye alınan eşyanın bütünü için olmak üzere taşıyıcı tarafından, gemisinde taşınacak yüke istenen ücret” olarak ifade edilir. Ancak zamanla birlikte dış ticaret ile ilgili olarak gümrükleme sektöründe “navlun” kelimesi sadece deniz yoluyla yapılan taşımacılık için değil daha kapsamlı hâle gelmiştir.

Tahsilat İşlemlerine İlişkin Raporlar, günlük nakit tahsilat raporları, havaleler özeti, kredi kartından tahsilatlar raporu vb.ifade eder.

Lojistik Faaliyetlere İlişkin Raporlar, girdi düzeyinde lojistik maliyet raporu, stoklama düzeyinde lojistik maliyet raporu, çıktı düzeyinde lojistik maliyet raporunu ifade eder

Maliyet Muhasebesi Sistemine İlişkin Raporlar,  satılan mamul maliyet raporu, ilk madde ve malzeme maliyetlerine ilişkin rapor, direkt ve endirekt işçilik maliyetlerinin analizine ilişkin raporlar, diğer üretim maliyet raporları ifade eder.

Plan, amaca ulaşmak için atılacak olan adımların belirlenmesidir.

İyi bir planlama süreci temel olarak aşağıdaki adımları içerir;

Amaçların Belirlenmesi:

Olanakların Araştırılması:

Alternatiflerin Belirlenmesi ve Karşılaştırılması:

En Uygun Seçeneğin Belirlenmesi:

Planın Uygulamaya Alınması:

Uygulanan Planın Denetlenmesi:

Lojistikte planlama, müşterilere sunulan hizmet düzeyini yüksek seviyede tutmak ve toplam lojistik maliyetlerini azaltmaktır.

Lojistikte maliyetlerin planlanması: Müşteri hizmetleri, stok bulundurma, ulaştırma ve depolama maliyetlerinin önceden tahmin yöntemleri kullanarak bütçelenmesidir.

Ulaştırma faaliyetlerinin performansını etkileyen unsurlar;

* Maliyet

* Hız

* Tutarlılık

Bütçe: İşletmelerin gelecek dönemler için belirlemiş oldukları planlara ait değer hareketlerinin önceden tahmin yöntemleri kullanarak, miktar ve tutar olarak gösterildiği rapor veya raporlar dizisidir.

Üst yönetim tarafından planlama ve kontrol için kullanılan işletme bütçeleri aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir ( Peker, 1988;368);

• Konularına Göre Bütçeler

• Gider Bütçeleri

• Gelir Bütçeleri

• Yaklaşımlarına Göre Bütçeler

• Proje Bütçeleri

• Dönem Bütçeleri

• Amaçlarına Göre Bütçeler

• Program Bütçeleri

• Faaliyet Bütçeleri

• Teknik Yapılarına Göre Bütçeler

• Durağan Bütçeler

• Karşılaştırmalı Bütçeler

• Esnek Bütçeler

• Kapsamlarına Göre Bütçeler

• Kısım Bütçeleri

• Genel Bütçeler

• Niteliklerine Göre

• Sabit Bütçeler

• Hareketli Bütçeler

• Rakamların Niteliğine Göre Bütçeler

• Miktar Bütçeleri

• Tutar Bütçeleri

• Başlangıç Rakamlarına Göre Bütçeler

• Klasik Bütçeler

• Sıfır Tabanlı Bütçeler

• Finansal Faaliyetlere Göre Bütçeler

• Finansman Bütçesi

• Yatırım Bütçesi

• Nakit Bütçesi

Üst yönetim tarafından planlama ve kontrol için kullanılan işletme bütçeleri aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir ( Peker, 1988;368);

• Konularına Göre Bütçeler

• Gider Bütçeleri

• Gelir Bütçeleri

• Yaklaşımlarına Göre Bütçeler

• Proje Bütçeleri

• Dönem Bütçeleri

• Amaçlarına Göre Bütçeler

• Program Bütçeleri

• Faaliyet Bütçeleri

• Teknik Yapılarına Göre Bütçeler

• Durağan Bütçeler

• Karşılaştırmalı Bütçeler

• Esnek Bütçeler

• Kapsamlarına Göre Bütçeler

• Kısım Bütçeleri

• Genel Bütçeler

• Niteliklerine Göre

• Sabit Bütçeler

• Hareketli Bütçeler

• Rakamların Niteliğine Göre Bütçeler

• Miktar Bütçeleri

• Tutar Bütçeleri

• Başlangıç Rakamlarına Göre Bütçeler

• Klasik Bütçeler

• Sıfır Tabanlı Bütçeler

• Finansal Faaliyetlere Göre Bütçeler

• Finansman Bütçesi

• Yatırım Bütçesi

• Nakit Bütçesi

Gerçekçilik İlkesi: Bütçeler işletmelerin gelecek dönemlere ilişkin faaliyetlerini planlamada kullanılan en önemli araçlardır.

Lojistik maliyetlerin planlanması ve kontrol edilmesinde ise bütçeler, standart maliyetler, verimlilik standartları ve istatistiksel süreç kontrolleri kullanılmaktadır. Bu durum aşağıdaki şekilde de gösterilmiştir.

Lojistik Maliyetlerin Planlanması ve Kontrolü 

Bütçeler

Standart Maliyetler

Verimlilik Standartları

Istatistiksel Süreç Kontrolleri