DIŞ KAYNAK YOLUYLA SAĞLANAN LOJİSTİK HİZMETLER VE MALİYETLER ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Dış Kaynak Kullanımı:
İşletme tarafından gerçekleştirilen veya gerçekleştirilmesi gereken bir faaliyetin tamamının veya bir kısmının uzun vadeli bir sözleşme ile dış tedarikçiye devredilmesidir.

Günümüzde özellikle aşağıdaki alanlarda işletmelerin dış kaynak kullanımı yöntemini tercih
ettikleri gözlemlenmektedir (Çakırlar, 2009: 70’ten alıntıyla Özbay, 2004);
• İnsan Kaynakları Yönetimi (Personel seçme, eğitim, ücretlendirme, performans değerlendirme, terfi, görevlendirme, danışmanlık, kariyer yönetimi, İK Bilgi Sistemi vb.),
• Bilgi Teknolojisi (Bakım, Onarım, Eğitim, Uygulama, Yazılım geliştirme vb.),
• Müşteri Hizmetleri (Bilgi sistemleri, Saha sizmetleri, Telefonla müşteri hizmetleri vb.),
• Muhasebe (Bordro işlemleri, Vergilendirme, Satın alma ve Genel Muhasebe)

• Lojistik (depolama, stok yönetimi, taşıma, elleçleme, sevk-dağıtım, bilgi sistemleri vb.),
• İdari İşler (yazılı dokümanlar, dosyalar, fotokopi vb.),
• Pazarlama ve Satış (tele pazarlama, reklam vb.),
• Yemek, Personel taşımacılığı, Güvenlik, Temizlik, Otomobil kiralama hizmeti,
• Parça Üretimi ve Montaj,
• Tamir, Bakım ve Onarım.

İşletmelerin Dış Pazarlarda Rekabetçi Olabilme İsteği

Tam Zamanlı Üretim Yöntemi Çerçevesinde, Tam Zamanında Tedarik İhtiyacı

Piyasalardaki Dalgalanma

Uzman İşletmelerle İş Birliği Yapma İsteği

Günümüzde özellikle mamullerin üretim merkezlerinden, müşterinin (toptancı, perakendeci
veya tüketici) bulunduğu merkezlere taşınması ve bu taşıma sırasında ortaya çıkan sevk etme, gümrük işlemleri, depolama, yükleme, boşaltma ve bilgi akışı gibi faaliyetlerin yerine getirilmesinde dış kaynak kullanımına başvurulduğu görülmektedir.

İşletmelerin son zamanlarda lojistik süreçte dış kaynak kullanımına başvurmalarının ana nedenlerini aşağıdaki gibi üç başlıkta ifade etmek mümkündür;
• Maliyet tasarrufu,
• Hızlı teslimat,
• Ana faaliyet (esas iş) konularına yoğunlaşma arzusu.

Lojistik alanında dış kaynak kullanımı faaliyetleri çoğu zaman “üçüncü parti lojistik hizmetleri
(3 PL)” olarak ifade edilmektedir. 3. Parti Lojistik tanımı geleneksel olarak şirket bünyesindeki lojistik faaliyetlerinin gerçekleştirmesi işinin 3. bir şirkete devredilmesi işlemleridir. Bu bağlamda şirketler uluslarası nakliye, depolama, stok kontrolü, paketleme, etiketleme, sevkiyat, dağıtım vb. işlerinde bu alanda uzmanlaşmış ve gerekli tesis, ekipman veya personele sahip şirketlere devretmektedirler.

Dördüncü parti lojistik, “kapsamlı lojistik hizmetleri sunmak amacıyla kendi organizasyonlarının kaynaklarını, yeteneklerini ve teknolojisini, bütünleşik hizmet sağlayıcılarıyla bir araya getiren ve yöneten bütünleştiricilerdir. 

Lojistikte dış kaynak kullanımı, en genel anlamıyla seçilmiş bazı lojistik faaliyetlerin, konusunda uzman işletmelere (3PL hizmet sağlayıcıları) risk ve ödüllerin paylaşılacak şekilde yaptırılması olarak tanımlanabilir.

Lojistik süreçte dış kaynak kullanımından söz edebilmek için temel lojistik faaliyetlerden en az üçünün ardışık şekilde dış kaynak sağlayan işletme tarafından yerine getirilmesi gerekmektedir.

Taşıma faaliyetinin dış kaynak kullanımı yoluyla sağlanmasıyla geleneksel taşıma yöntemi karşılaştırıldığında; dış kaynak kullanımı yönteminin geleneksel taşıma yöntemine göre daha kapsamlı ve uzun soluklu olması, stratejik bir iş birliği çerçevesinde gerçekleşmesi, standart hizmetlerden çok, hizmet verenle hizmet alanın ortaklaşa geliştirdiği özel çözümleri içermesi ve işin nasıl yapıldığından çok işin sonuçlarına odaklanması gibi üstünlükleri bulunmaktadır.

Örgütsel Faktörler:
• En iyiyi yapmaya odaklanarak genel performansı artırmak,
• En iyiyi yapmaya odaklanarak etkinliği artırmak,
• Mamul ve hizmet değerini, müşteri tatminini ve hissedar değerini artırmak.

Maliyetle İlgili Faktörler:
• Sabit maliyetleri değişken maliyetlere dönüştürmek,
• Üstün nitelikli tedarikçilerin başarımı (performansı) ve tedarikçilerin daha düşük maliyet yapısına sahip olmaları sayesinde maliyetleri azaltmak,
• Dış kaynağa ne kadar ücret ödeneceği sözleşme ile tespit edildiği için uzun dönemde de maliyeti tespit etmek.

Gelişimle İlgili Faktörler:
• Faaliyet performansını geliştirmek (kalite ve verimliliği artırmak, dönüş zamanını kısaltmak vb.),
• Uzmanlık kazanmak,
• Teknolojiye erişim sağlamak,
• Esnekliği artırmak,
• Risk yönetimi geliştirmek,
• Yaratıcı fikirler kazanmak,
• Yeni mamul hatları almak,
• Üstün nitelikli tedarikçilerle bağlantılı olarak
güvenilirlik ve görüntü (imaj) geliştirmek.

Lojistik süreçte dış kaynak kullanımının işletmeler açısından sağladığı yararlar aşağıdaki gibi sayılabilir (Çelik, 2009:1)
• İşletmelere ana faaliyetlerinde yoğunlaşma olanağı sağlar.
• Maliyet ve zaman avantajı sağlar.
• Müşteri memnuniyetini artırmayı kolaylaştırır.
• Coğrafi esneklik sağlanmasına ve yeni pazarlar oluşturulabilmesine olanak tanır.
• Ayrıca dış kaynak kullanılan işletmenin elindeki mevcut kapasiteyi birleştirerek ulaşılamayan coğrafi bölgelere ulaşılmasını sağlar.
• Daha az risk üstlenilir.
• Lojistik faaliyetler için altyapı maliyetini düşürür.
• Güvenli, ucuz ve hızlı bir şekilde ürünün müşteriye ulaştırılmasını sağlar.

Lojistikte dış kaynak kullanımı dolayısıyla yaşanabilecek sorunları aşağıdaki başlıklar altında özetlemek mümkündür (Yurt, 2004: 40);
• İşletme faaliyetleri üzerindeki kontrolün kaybedilmesi,
• Maliyetin artması,
• Yeni uygulama sonuçlarının müşteri tarafından kabul edilmemesi ihtimali,
• İşletme içi uzmanlığın kaybedilmesi,
• Tedarikçiye bağımlı hâle gelme,
• Müşterilerin güveninin kaybedilmesi,

• Tedarikçi riskleri; finansal güçlük yaşanması, yavaş uygulamalar, söz verilen imkanların sağlanamaması, uyumun kaybedilmesi ve gerekli kalitenin sağlanamaması,
• Beklenmeyen ödemeler ve “ekstra kullanım” ücretleri,
• Maliyetlerin ve fiyatlamanın zorluğu,
• Üst yönetimin sürece yoğunlaşmasının gerekliliği,
• Tedarikçi tarafından kullanılan teknolojinin güncel olmaması,
• Uzun dönemli esneklik ve değişen iş gereklerinin karşılanabilmesi konusundaki endişeler.

Maliyet yönetimi, işletmenin verimliliğini artırma hedefiyle birlikte, maliyetlerin bilinçli olarak etkilenmesi anlamına gelmektedir. Maliyet yönetimi; ürün maliyetlerini doğru olarak saptamak, işletmedeki işlemleri geliştirmek, israfı önlemek, maliyet etmenlerini tanımlamak, faaliyetleri planlamak ve işletmenin stratejilerini oluşturmak için faaliyetlerin yönetimi ve kontrolü olarak da tanımlanmaktadır (Gündüz, 1997:34).

Maliyet yönetiminin amaçları, özellikle maliyet şeffaflığının sağlanması ve rekabet gücünün elde edilmesi ve korunması
olarak belirtilmektedir. Maliyet yönetiminin genel olarak amacı ise, maliyetleri etkileme, düzenleme ve yönetme yoluyla işletmenin varlığını uzun süreli devam ettirebilme gücünün sağlanmasına yönelik olarak uygun işletme başarımının sağlanması ve korunmasıdır (Yüzbaşıoğlu, 1993:392).

Ana Faaliyetler
• Taşıma
• Depolama
• Stok Yönetimi
• Müşteri hizmetleri
• Sipariş İşleme
• Elleçleme

Stok miktarına göre değişen stok bulundurma maliyetlerini aşağıdaki ana başlıklar altında sınıflandırmak
mümkündür (Stock ve Lambert, 2001: 209-213):
• Sermaye maliyeti
• Stok hizmet maliyeti
• Depolama alanı maliyeti
• Stok riski maliyetleri
• Stok aktarma maliyeti

Depolama tesisinin nitelik ve niceliğine karar verilirken üç faktör önem taşır. Bunlar;
• Stoklama maliyetleri,
• Depolama maliyetleri,
• Taşıma maliyetleridir.