LOJİSTİK MALİYETLERİ VE RAPORLAMA II - Deneme Sınavı - 2

Hemen belirtmek gerekir ki işletmeler söz konusu lojistik faaliyetleri etkin ve verimli yönetememeleri durumunda ek maliyetlere de katlanmak zorunda kalabilmektedirler.
Bu ek maliyetleri;
• Fazla amortisman maliyetleri,
• Bozulma, hasar ve kayıp maliyetleri,
• Geç teslimat maliyetleri,
• Hata ve ceza maliyetleri,
• Bilgi sistemleri / bilgi iletişim maliyetleri,
• Personel maliyetleri,
• En uygun (optimum) olmayan sipariş miktarı maliyetleri,
• Atıl kapasite(depo, taşıma aracı vb) maliyetleri
olarak sınıflandırmak mümkündür.

İşletmelerin müşterilerine ilişkin kârlılıklarının hesaplanmasında en önemli nokta, müşteri maliyetlerinin gerçeğe yakın bir şekilde hesaplanmasıdır. Müşteri maliyetlerinin gerçeğe yakın bir şekilde hesaplanabilmesi, tüm müşteriler için ortak olan endirekt maliyetlerin müşterilere doğru bir şekilde yüklenmesi ile mümkün olmaktadır.

Günümüz rekabet ortamında işletmelerin ayakta kalabilmesi ve varlığını devam ettirebilmesi, müşterilerinin istek ve ihtiyaçlarına uygun ürün ve hizmetleri sunması bir başka ifadeyle müşterilerini tatmin etmeleri ile mümkün olmaktadır.

Bu kapsamda işletmeler müşterilerinin kâr marjlarını yükseltmek, lojistik hizmet maliyetlerini düşürmek için aşağıda belirtilen konularda stratejik karar alabilmektedir ;
i. Talep edilen özellikli lojistik faaliyetler için
ek bedel istemek
ii. Lojistik süreçleri geliştirmek ve gelişen teknolojiye entegre etmek
iii. Müşterilerin tercih ettiği lojistik faaliyetlere
yatırım yapmak
iv. Lojistik faaliyetleri, uzmanlaşmış üçüncü/
dördüncü parti lojistik işletmelere devretmek
v. İşletmelerin lojistik ağ yapısını gözden geçirmek ve optimum maliyeti sağlayacak şekilde ağ kurulumunu yenilemek

Müşteri kârlılığı, “belirli bir dönemde bir müşterinin yarattığı gelirden, müşteri maliyetlerinin düşülmesi ile belirlenen müşteri düzeyinde bir değişken” olarak da tanımlanabilir.Müşteri kârlılığına ilişkin tanımlardan da anlaşıldığı gibi müşteri kârlılığını, müşterilerden elde edilen satış geliri ile müşteriler için katlanılan maliyet olmak üzere iki unsur etkilemektedir.

Müşteri tatmini, “müşterinin, satın alma eyleminden önceki beklentileri ile satın alma eylemi gerçekleştikten sonra ürünün gösterdiği performans arasındaki farklılıkların değerlendirilmesine ilişkin tepkisi” olarak tanımlanabilmektedir.

Lojistik maliyetler arasındaki ilişkinin doğrusal olduğu varsayımı altında toplam lojistik maliyetlere ilişkin matematiksel denklem y = ax + b şeklinde olacaktır. Bu fonksiyonda “y” bağımlı değişken olan toplam lojistik maliyeti, “x” bağımsız değişken olan faaliyet hacmini (üretim miktarını), “a” bağımsız değişkendeki bir birimlik değişmenin bağımlı değişkende neden olduğu değişmeyi (birim değişken lojistik maliyeti) ve “b” ise toplam sabit lojistik maliyeti temsil etmektedir (Gürsoy, 1997: 375).

DBTM= (25x288) + 12.500

DBTM= 7.200+12.500

DBTM= 19.700

Konuyu bir örnekle açıklamak gerekirse; T işletmesinin mart ayına ilişkin depo kirası 10.000
TL dir. Mart ayında depo bölümünde çalışacak
işçilerin 1500 işçilik saati çalışma yapması planlanmaktadır. İşletme, işçilik saati başına 10 TL ödeme
yapmaktadır. Depo bölümüne ilişkin başka bir maliyetin olmadığı varsayımı altında işletmenin gelecek ay depolama bölümü için oluşturacağı toplam
maliyet fonksiyonu aşağıdaki gibi ifade edilebilir:

Depolama Bölümü Toplam Maliyeti = (Değişken Depolama Maliyeti x Faaliyet Hacmi) + Toplam
Sabit Depolama Maliyeti
Bu eşitlikten hareket edilerek, depolama bölümünün gelecek ay planlanan maliyeti:
Depolama Bölümünün Toplam Maliyeti = 10 x + 10.000
= (10 x 1500) + 10.000
=25.000 TL olacaktır

Matematik ve İstatistiksel Teknikler :
Matematik ve istatistiksel teknikler, lojistik maliyetler ile faaliyet hacmi arasında geçmiş dönemlerdeki ilişkilerin ortaya çıkarılmasında kullanılır.
Bu tekniklerin analitik ve muhasebe yöntemine
göre üstünlüğü, toplam lojistik maliyet fonksiyonu
oluşturulurken sabit, değişken, yarı sabit ve yarı değişken maliyetlerin tümünü dikkate almasıdır (Büyükmirza,2009: 378).

Muhasebe Yöntemi: 
Muhasebe yönteminde toplam maliyet fonksiyonu, işletmenin muhasebe kayıtlarından hareket
edilerek oluşturulmaya çalışılır. Bu yöntem iki aşamada uygulanmaktadır.

Analitik Yöntem: 
Analitik yöntemde; lojistik maliyet unsurları
(taşıma maliyetleri, depolama maliyetleri, sipariş ve
bilgi süreci maliyetleri, her parti mala ilişkin maliyetler ve stok bulundurma maliyetleri) ile faaliyet
hacmi arasındaki ilişkisini ortaya koymak için fiziki
tüketim miktarları esas alınır.

Lojistik maliyetler ile faaliyet hacmi arasındaki
ilişkilerin belirlenmesinde kullanılan matematik ve
istatistiksel teknikler:
• En yüksek ve en düşük hacimler yöntemi,
• Çifte ortalamalar yöntemi,
• Grafik yöntemi,
• En küçük kareler yöntemi
olmak üzere, aşağıda ayrıntıları ile açıklanmıştır.

Lojistik işletmelerinde kâr fonksiyonunun oluşturulması işletmeye aşağıdaki alanlarda fayda sağlar;
• Gelecekle ilgili kârın tahmin edilmesi,
• Hedef kâra ulaşmayı sağlayan satış miktarının ve tutarının bulunması,
• İşletmenin kâra geçiş noktasının tespit edilmesi,
• İşletmenin satış hacminde meydana gelen değişmenin kârda yarattığı değişmeyi ölçen faaliyet kaldıracının bulunması.

Başarım
İşletmeyi oluşturan tüm bileşenlerin, işletme amaçlarını gerçekleştirme derecesidir. diğerleri başarımın/performansın değerlendirilmesinde kullanılan ölçütlerdir.

Mal veya hizmet çıktıdır.

VERİMLİLİK ARTIŞI

Başarım yönetim sürecinin birinci aşamasında işletmenin mevcut başarım
düzeyine ilişkin ayrıntılı ve gerçekçi bilgi edinilmektedir. Başarımın geliştirilebilmesi için mevcut durum analizi bir zorunluluk olduğundan, bu aşamanın başarım yönetim sürecinin en önemli aşamasını oluşturduğu görülmektedir (Çakmak ve Ocaklı, 2006:215).

Şekil 7.3

Başarım yönetimi açısından işletme amaçları:
• Tutarlı Olmalı: Amaçlar, işletmenin değerleri, bölüm hedefleri ile çelişkili olmamalıdır.
• Açık ve Kesin Olmalı: Amaçlar, açık anlaşılır ve iyi tanımlanmış olmalıdır.
• Meydan Okumalı: Amaçlar mevcut durumdan daha yüksek başarım (performans) standartları geliştirmeyi teşvik etmelidir.
• Ölçülebilmeli: Amaçlar belirgin, niteliksel ve sayısal ifade edilebilir olmalıdır.
• Ulaşılabilir Olmalı: Belirlenen amaçlar, çalışanların yetenekleri doğrultusunda belirlenmelidir.
Amaçların başarılmasında para, zaman, araç, diğer insanların desteği, tecrübe, eğitim eksikliği gibi
çalışanların kontrolü dışındaki engeller olmamalıdır.
• Kabul Edilebilir Olmalı: Amaçlar, yöneticiler ve çalışanlarca kabul edilebilir olmalıdır.
• Zamanla İlişkilendirilmeli: Amacı gerçekleştirmek için zaman sınırlaması getirilmelidir.
• Takım Çalışmasına Odaklanmalı: Amaçlar, çalışanların bireysel çabaları yanında takım çalışmasını
da teşvik etmelidir.

Şekil 7.5 Performans piramidi. Diğerler dışında yer alır.

Dengeli ölçüm kartı, işletme başarısını dört boyutta ele almaktadır. Dengeli ölçüm kartının çatısını oluşturan bu dört boyut aşağıda belirtilmiştir
(Jamaludin, 2006:40):
• Finans boyutu
• Müşteri boyutu
• İşletme içi süreçler boyutu
• Öğrenme ve gelişme boyutu

Lojistik Başarım: 
lojistik faaliyetlerin gerçekleştirilmesine yönelik verimlilik, etkinlik ve işletmelerin rakiplerinden kendilerini farklılaştırma derecesidir.

Lojistik başarım (performans) yönetimi, lojistik
başarımı toplam sistem, alt sistem, alt sistem bileşenlerinde ayrı ayrı ve tüm bu süreçlerin birbirleri ile olan etkileşimini analiz edebilecek yapıda
olmalıdır. Bu açıdan lojistik başarım yönetim ve
değerlendirme aşağıdaki alanlarda yapılmaktadır
(Kayabaşı, 2007:104):
• İşletmenin mevcut ve potansiyel pazar payı
• Tedarik, satın alma, depolama, ürün tasarımı, ürün kalitesi
• Üretim ve satış düzeyi
• Tedarik, üretim ve dağıtım sürecinin verimliliği ve etkinliği
• Finansal sonuçlar, satış gelirleri ve kârlılık,
• Yatırımlar ve getirileri
• Müşteri servisi