LOJİSTİK MALİYETLERİ VE RAPORLAMA I

Yatırımların Sınıflandırılması;

• İkame (yeni proje) yatırımları,

• Genişletme yatırımları,

• Yenileştirme (modernleştirme) yatırımları,

• Stratejik yatırımlar.

Genişletme yatırımları talebe bağlı olarak yapılan yatırımlardır.

Genişletme Yatırımları: Talepteki değişikliklere bağlı olarak yapılan yatırımlardır. Mevcut kapasitenin uzun vadeli talep tahminini karşılamadığı durumda teknolojiyi değiştirmeksizin yeni üniteler eklenmesi ile üretim miktarını veya ürün çeşidini artırmayı hedef alan yatırımlardır.

Stratejik yatırımlar işletmenin varlığının korunması amacıyla yapılan yatırımlardır.

Stratejik Yatırımlar: İşletmenin varlığını koruması ve gelişmesi amacıyla yapılan yatırımlardır. Bu tür yatırımlar, işletmenin teknolojik gelişmeler ve rekabet sonucunda karşı karşıya kaldığı riski azaltmak amacıyla yapılacağı gibi işletmede iyi bir sosyal ve psikolojik ortamın yaratılmasına katkı sağlamak amacıyla da yapılabilir.

Duran varlık yatırımlarını işletmeler açısından çok önemli stratejik yatırımlar haline getiren faktörler aşağıdaki gibi açıklanabilir;

- Duran Varlık Yatırım Payı: 

- Esneklik: 

- Kâra Etkisi:

- Zamanlama:

- Finansman Sorunu:

- Bütçe Üzerine Etkisi:

Uzun vadeli lojistik yatırımları aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:

• Depo binası, • Depolama alanları (arazi ve arsa),

• Kamyon, tır, uçak, helikopter, gemi, tren, boru hattı gibi her türlü taşıma aracı,

• Forklift, paketleme makinesi, yükleme ve boşaltma asansörü, vinç, yürüyen bant gibi her türlü araç, gereç, makine ve tesis,

• Bilgisayar, barkod araç-gereçleri, araç takip sistemi, vb.

• Bilişim sistemleri, ağ (web) sitesi, intranet (işletme içi iletişim için), extranet (tedarikçi ve müşteri ile iletişim için), elektronik veri değişim sistemleri, GPS (Küresel Konumlandırma Sistemi), otomatik tanımlama, veri tanımlama sistemleri vb.

• Patent, lisans, isim veya kullanım hakları.

İşletme faaliyetlerinde kullanılan veya kiraya verilen işletmeye ait binalar ile bunların ayrılmaz parçaları “252 Binalar” hesabında izlenir. Lojistik işletmelerde depolar, kapalı park yerleri ve genel yönetim binaları bu hesapta izlenir. Binalar, maliyet bedeli ile değerlemeye tabi tutulur. Üzerindeki arsa payı ile birlikte amortisman işlemine tabi tutulabilir.

Maddi Duran Varlıklar, Tekdüzen Hesap Planı’nda aşağıda belirtilen hesap numaraları ve isimleriyle yer almaktadır.

250- Arazi ve Arsalar

251- Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri

252- Binalar

253- Tesis, Makine ve Cihazlar

254- Taşıtlar

255- Demirbaşlar

256 -Diğer Maddi Duran Varlıklar

257- Birikmiş Amortismanlar (-)

258- Yapılmakta Olan Yatırımlar

259-Verilen Avanslar

Maddi olmayan duran varlıklar, THP’nda aşağıda belirtilen hesap numaraları ve isimleri ile yer alır.

260- Haklar

261- Şerefiye

262- Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri

263- Araştırma ve Geliştirme Giderleri

264- Özel Maliyetler

267- Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar

268- Birikmiş Amortismanlar (-)

269-Verilen Avanslar

Finansal kiralama yolu ile elde edilen duran varlıklar VUK’a göre Haklar hesabında izlenmektedir.

Haklar

İşletmenin belli bir bedel ödeyerek elde ettiği imtiyaz, patent, lisans, ticari marka ve unvan gibi yasal tasarrufları ile kamu otoritelerinin işletmeye belli alanlarda tanıdığı kullanma, yararlanma gibi yetkiler dolayısıyla yaptığı harcamalar “260 Haklar” hesabında izlenir. Lojistik işletmesi tanınmış bir taşıma işletmesinin isim hakkını satın alması durumunda, isim hakkı için ödemiş olduğu bedeli kaydedeceği hesap, 260 Haklar hesabıdır. Vergi Usul Kanunu’na göre finansal kiralama yolu ile satın alınan gemi, kamyon, uçak veya makine, teçhizat gibi maddi duran varlıklar da bu hesapta muhasebeleştirilir. Bu hesapta yer alan varlıklar maliyet bedeli ile değerlenir ve amortisman (itfa) işlemi uygulanır.

Tesis Makine ve Cihazlar

İşletmenin mamul veya hizmet üretim sürecinde kullandığı her türlü makine, tesis ve cihazlar ile bunların eklentileri “253 Tesis, Makine ve Cihazlar” hesabında muhasebeleştirilir. Lojistik işletmelerde kullanılan konveyör (yükü havadan veya yerden taşımaya yarayan ve kapalı devre çalışan alet, taşıyıcı), forklift (ağır yükleri çatalları aracılığıyla kaldırmak ve özellikle bir araca ya da rafa yüklemek için kullanılan bir çeşit iş makinesi),vinç, yükleme ve boşaltma asansörleri ile paketleme makinelerinin edinme maliyetleri bu hesapta izlenir. Bu hesapta izlenen varlıklar, maliyet bedeliyle değerlenir ve amortismana tabi tutulur.

Forklift, Taşıtlar değil, Tesis, Makine ve Cihazlar hesabında izlenir.

İkame (Yeni Proje) Yatırımları: Kullanılamaz durumda olan veya eski teçhizatın yerine yeni bir teçhizatın alınması işlemine ikame yatırım denir. Bu yatırımlar, kurulu bir tesiste üretilmeyen veya üretilmesi verimli olmayan ürünün üretilmesi için hazırlanan, yeni bir tesis kurulmasını amaçlayan bir projeyi gerçekleştirmek üzere yapılan yatırımlardır.

İşletmeye ait her türlü arazi ve arsa “250 Arazi ve Arsalar” hesabında muhasebeleştirilir. Üretim ve ticaret işletmelerinde arazi ve arsalar depolama alanı olarak kullanılmak sureti ile lojistik sürecin bir parçasını oluşturur. Aynı şekilde lojistik işletmeler taşıma faaliyetini yürüttükleri varlıkları boş arazi ve arsalarda geçici süre ile depolayabilirler. Boş arazi ve arsalar maliyet değeri ile değerlemeye tabi tutulur. Vergi Usul Kanunu’nun 314.maddesine göre boş arazi ve arsalara amortisman ayrılmayacağı hükme bağlanmıştır. Ancak üzerinde meyvelik, dutluk, fidanlık, zeytinlik, bağ vb. tarım tesisleri ve inşa edilmiş olan her nevi yollar ve harklar bulunan arazi ve arsalar amortisman işlemine tabi tutulur.

İşletme faaliyetlerinde kullanılan veya kiraya verilen işletmeye ait binalar ile bunların ayrılmaz parçaları “252 Binalar” hesabında izlenir. Lojistik işletmelerde depolar, kapalı park yerleri ve genel yönetim binaları bu hesapta izlenir. Binalar, maliyet bedeli ile değerlemeye tabi tutulur. Üzerindeki arsa payı ile birlikte amortisman işlemine tabi tutulabilir.

İşletmenin mamul veya hizmet üretim sürecinde kullandığı her türlü makine, tesis ve cihazlar ile bunların eklentileri “253 Tesis, Makine ve Cihazlar” hesabında muhasebeleştirilir. Lojistik işletmelerde kullanılan konveyör (yükü havadan veya yerden taşımaya yarayan ve kapalı devre çalışan alet, taşıyıcı), forklift (ağır yükleri çatalları aracılığıyla kaldırmak ve özellikle bir araca ya da rafa yüklemek için kullanılan bir çeşit iş makinesi),vinç, yükleme ve boşaltma asansörleri ile paketleme makinelerinin edinme maliyetleri bu hesapta izlenir. Bu hesapta izlenen varlıklar, maliyet bedeliyle değerlenir ve amortismana tabi tutulur.

İşletme faaliyetlerinin yürütülmesi için kullanılan her türlü büro makine ve cihazları ile döşeme, masa, koltuk, dolap ve mobilya gibi varlıklar “255 Demirbaşlar” hesabında izlenir. Bu hesaba kaydedilen varlıklar maliyet bedeli ile değerlemeye tabi tutulur ve bu varlıklara amortisman ayrılır.

İşletmenin belli bir bedel ödeyerek elde ettiği imtiyaz, patent, lisans, ticari marka ve unvan gibi yasal tasarrufları ile kamu otoritelerinin işletmeye belli alanlarda tanıdığı kullanma, yararlanma gibi yetkiler dolayısıyla yaptığı harcamalar “260 Haklar” hesabında izlenir. Lojistik işletmesi tanınmış bir taşıma işletmesinin isim hakkını satın alması durumunda, isim hakkı için ödemiş olduğu bedeli kaydedeceği hesap, 260 Haklar hesabıdır. Vergi Usul Kanunu’na göre finansal kiralama yolu ile satın alınan gemi, kamyon, uçak veya makine, teçhizat gibi maddi duran varlıklar da bu hesapta muhasebeleştirilir. Bu hesapta yer alan varlıklar maliyet bedeli ile değerlenir ve amortisman (itfa) işlemi uygulanır.

Bir işletmenin devir alınması sırasında katlanılan maliyet ile söz konusu işletmenin rayiç bedelle hesaplanan net varlıklarının değeri arasında ortaya çıkan olumlu fark “261 Şerefiye” hesabında izlenir. Bir lojistik işletmesi diğer bir taşıma veya lojistik işletmesini net varlık değerinden daha büyük bir tutarla satın alırsa, net defter değeri ile satın alma değeri arasındaki farkı Şerefiye hesabında izleyecektir. Şerefiye, Vergi Usul Kanunu’na göre kayıtlı değeri ile değerlemeye tabi tutulur ve amortisman işlemine tabidir.

İşletmede yeni ürün ve teknolojiler oluşturulması, mevcut olanların geliştirilmesi ve benzeri amaçlarla yapılan her türlü harcamalar, “263 Araştırma ve Geliştirme Giderleri” hesabında izlenmektedir. Vergi Usul Kanunu’na göre araştırma ve geliştirme giderlerinin aktifleştirilmesi isteğe bırakılmıştır. Lojistik işletmede kullanılan herhangi bir aracın veya makinenin geliştirilmesi ile ilgili olarak mühendislik işletmelerine yapılan ödemeler ve ödeme vaatleri bu hesabın borcunda izlenir. Ar-Ge giderleri maliyet değeri ile değerlemeye tabi tutulur. Amortisman işlemine de tabidir.

Amortismana Tabi Varlıklar:

• Gayrimenkuller,

• Alet, edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmleridir.

• Vergi Usul Kanunu’nun 269. maddesi gereğince gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetler;

* Gayrimenkulleri tamamlayıcı unsurlar,
* Tesisat ve makineler,
* Gemi ve diğer taşıtlar,
* Gayri maddi haklar olarak sıralanmıştır.

Vergi Usul Kanunu’na göre lojistik yatırımlara amortisman ayrılabilmesi için lojistik yatırım unsurlarının aşağıdaki şartlara sahip olması gerekmektedir;

• İşletmenin aktife girmiş olması (envanterine kayıtlı olması),
• Yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunması,
• İşletmede bir yıldan fazla kullanılması,
• Amortisman konusu varlıklar arasında yer alması (değerinin belli bir tutarın üzerinde olması).

Yukarıda belirtilen özeliklere sahip lojistik yatırımlar için amortisman ayrılabilmektedir.