LOJİSTİK MALİYETLERİ VE RAPORLAMA I

İşletmelerde lojistik maliyetlerin açıkça ölçülebilir olması;
• Dolaysız (Direkt) maliyetlerin belirlenmesi,
• Mamul miktar ilişkisinin daha iyi anlaşılması,
• Maliyetleri azaltma olanakları,
• Yeni teknoloji yatırımlarının belirlenmesi,
• Maliyetlere daha çok önem verilmesi gibi birçok amaca hizmet etmektedir

Lojistik maliyet bilgilerinin elde edilebilmesi ve izlenebilmesi için üç aşamalı bir sistem yaklaşımı önerilebilir. Bu sistemin aşamaları aşağıdaki gibidir.
• Lojistik faaliyetlere ilişkin süreç değer analizinin yapılması,
• Müşterinin istediği anahtar faaliyetin maliyetinin belirlenmesi,
• Lojistik faaliyetlerin maliyetinin kesin bir şekilde belirlenmesi ve devam eden faaliyet sürecinin maliyet yönetiminin geliştirilmesi.

Lojistik maliyetlerin muhasebesi ve kontrolü için şirket içinde girdi zincirinde bazı ayarlamaların yapılması gerekir. Bunun için entegre lojistik yönetimi uygulanmalı ve aşağıda sıralanan faktörler belirlenerek ölçülmelidir (Tyndal, 1990: 215):
• İşletmenin maliyet dağıtım anahtarlarının veya lojistik faaliyetlerinin yapısal belirleyicilerini ve davranışlarını tanımlamak,
• Maliyet dağıtım anahtarlarının sebep ve sonuçlarını belirleyecek şekilde yeterli detayda ölçmek,
• Maliyet dağıtım anahtarlarının etkileşimini ölçmek,
• Müşterilerce önemli olan hizmet seviyelerini belirleyip ölçmek,
• Lojistik ile hizmet kriterleri arasındaki bağları görmek,
• Bunları tek tek ve birlikte değerlendirmek.

Faaliyetler: Kaynakların kullanımını sağlayan ve tüketimine neden olan, bir hizmetin tamamlanması veya bir mamulün bir durumdan başka bir duruma fiziksel değişimi sonucunu veren görevler kümesidir.

Maliyet Taşıyıcısı: Bir faaliyetin veya faaliyetlerin performansının sonucu olarak üretilen mamul veya hizmetlerdir.

Maliyet Dağıtım Anahtarı: Son maliyet taşıyıcıları ile kaynakların kullanımı, faaliyetlerin performansı arasındaki mantıksal ve ölçülebilir neden ve etkileri gösteren bir değişkendir.

Kullanıcı veri kağıdı; her kullanıcıya ait belli bilgileri içerir ve potansiyel kullanıcılara
sorulacak soruları belirlemede kullanılır

Dolaylı (endirekt) veri kağıdı ise firmaya ait tüm bilgileri içerir

Kaynağı Maliyete Atama Modeli; Son maliyet taşıyıcılarından bağımsız olarak, kaynakları faaliyetlere atayarak birim faaliyet maliyetini belirlemeyi sağlar.

Faaliyeti Çıktıya Atama Modeli; Faaliyetleri son maliyet taşıyıcılarına atayarak birim maliyetleri belirlemeyi sağlar.

Maliyetleri artırmanın olanaklarını değil maliyetleri azaltma olanaklarına hizmet eder.

Lojistik maliyet bilgilerinin elde edilebilmesi ve izlenebilmesi için üç aşamalı bir sistem yaklaşımı önerilebilir. Bu sistemin aşamaları aşağıdaki gibidir (Quillian, 1991: 9):

• Lojistik faaliyetlere ilişkin süreç değer analizinin yapılması,

• Müşterinin istediği anahtar faaliyetin maliyetinin belirlenmesi,

• Lojistik faaliyetlerin maliyetinin kesin bir şekilde belirlenmesi ve devam eden faaliyet sürecinin maliyet yönetiminin geliştirilmesi.

Bütünleşmiş (entegre) lojistik maliyet yaklaşımı sadece kesin maliyet bilgilerine ihtiyaç duymamakta, bütün ana süreçlerde şirketin toplam maliyetini düşürecek maliyet analizlerinin yapılmasını da gerektirmektedir.

Geleneksel modelin ana problemi dolaylı (endirekt) giderlerin ya dolaysız (direkt) işçilik ya da makine saati ile yani hacim bazlı dağıtım verileri ile üretim maliyetinin hesaplanmasıdır.

Faaliyet Tabanlı Maliyetleme (FTM)/ (Activity Based Costing-ABC) mamul veya hizmet üreten bir organizasyonun gerçekleştirmesi gereken faaliyetleri tanımlayan ve organizasyonun faaliyetlerinin maliyetini oluşturan bir sistemdir.

Faaliyetler: Kaynakların kullanımını sağlayan ve tüketimine neden olan, bir hizmetin tamamlanması veya bir mamulün bir durumdan başka bir duruma fiziksel değişimi sonucunu veren görevler kümesidir.

Maliyet Dağıtım Anahtarı: Son maliyet taşıyıcıları ile kaynakların kullanımı, faaliyetlerin performansı arasındaki mantıksal ve ölçülebilir neden ve etkileri gösteren bir değişkendir. Faaliyet tabanlı maliyetleme çok aşamalı bir yükleme yaklaşımı kullanır.

Çalışma kağıtlarında; kullanıcı verileri ve dolaylı (endirekt) veriler olmak üzere iki tür veri bulunmalıdır. Kullanıcı veri kağıdı; her kullanıcıya ait belli bilgileri içerir ve potansiyel kullanıcılara sorulacak soruları belirlemede kullanılır. Dolaylı (endirekt) veri kağıdı ise firmaya ait tüm bilgileri içerir.

Faaliyeti Çıktıya Atama Modeli; Faaliyetleri son maliyet taşıyıcılarına atayarak birim maliyetleri belirlemeyi sağlar.

Geleneksel maliyetlemede dolaysız (direkt) giderler mamulün maliyetine doğrudan, genel üretim giderleri ise dolaylı olarak yüklenmektedir.