LOJİSTİK MALİYETLERİ VE RAPORLAMA I

Lojistikle ilgili tanımlar incelendiğinde, lojistik kavramının bir ürünün bir yerden diğer bir yere taşınmasından öte, bir anlayışı ifade ettiği görülmektedir. Bu anlamda, lojistik en genel anlamıyla, bir ürünün kaynağından tüketicisine ulaştırmak için yapılan tüm faaliyetler olarak tanımlanabilir. Bu faaliyetler tedarik zinciri olarak ifade edilen bir halka içinde gerçekleşmektedir. Geleneksel tedarik zinciri içinde, taşıma faaliyetlerinin yanı sıra elleçleme (elden geçirme), dağıtım, depolama, stok yönetimi, paketleme, gümrük ve sigorta gibi faaliyetler de bulunmakta ve bu faaliyetler bir bütün olarak lojistiği ifade etmektedir (Kaynak, 2005: 52-53). Bu faaliyetlerin etkin bir şekilde yönetimi günümüzde işletmeler açısından son derece önemli hale gelmiştir. Doğru cevap E' dir.

Literatürde lojistik faaliyetlerin farklı şekillerde sınıflandırıldıkları görülmektedir. Bir görüşe göre aşağıda olduğu gibi lojistik faaliyetleri ana faaliyetler ve destekleyici faaliyetler başlıkları altında gruplandırıp açıklamak mümkündür (Kayabaşı, 2007: 60).

Ana Faaliyetler • Talep Tahmini • Stok Yönetimi • Müşteri Hizmetleri • Sipariş İşleme • Taşıma • Depolama

Destekleyici Faaliyetler • Üretim Planlaması • Ambalajlama • Tesis (Yer) Seçimi • Satın Alma • Diğer Faaliyetler

Doğru cevap E' dir.

Tanımlardan da anlaşıldığı gibi lojistik kavramı bir süreç içinde ortaya çıkan faaliyetler bütününü açıklamak için kullanılmaktadır. Lojistik faaliyetlerin gerçekleştirilmesi için iyi bir planlama ve planlanan işlerin faaliyet sahasında etkin şekilde yönetilmesi gereklidir (Özcan, 2008: 9). Literatürde lojistik faaliyetlerin farklı şekillerde sınıflandırıldıkları görülmektedir. Bir görüşe göre aşağıda olduğu gibi lojistik faaliyetleri ana faaliyetler ve destekleyici faaliyetler başlıkları altında gruplandırıp açıklamak mümkündür (Kayabaşı, 2007: 60).

Ana Faaliyetler • Talep Tahmini • Stok Yönetimi • Müşteri Hizmetleri • Sipariş İşleme • Taşıma • Depolama

Destekleyici Faaliyetler • Üretim Planlaması • Ambalajlama • Tesis (Yer) Seçimi • Satın Alma • Diğer Faaliyetler

Doğru cevap D' dir.

Lojistik faaliyetlerin etkin ve verimli yönetilememesi durumunda, işletme aşağıda sayılan ve lojistik maliyetler kapsamında değerlendirilen bazı ek maliyetlere katlanır durumunda kalabilir. (Önüt ve Tuzkaya, 2009: 8):

• Fazla amortisman maliyetleri,

• Bozulma, hasar ve kayıp maliyetleri,

• Geç teslimat maliyetleri,

• Hata ve ceza maliyetleri,

• Bilgi sistemleri / bilgi iletişim maliyetleri,

• Personel maliyetleri,

• En uygun (optimum) olmayan sipariş miktarları maliyetleri,

• Atıl kapasite (depo, taşıma aracı, vb.) maliyetleri. 

Doğru cevap D' dir.

Lojistik faaliyetlerin etkin ve verimli yönetilememesi durumunda, işletme aşağıda sayılan ve lojistik maliyetler kapsamında değerlendirilen bazı ek maliyetlere katlanır durumunda kalabilir. (Önüt ve Tuzkaya, 2009: 8):

• Fazla amortisman maliyetleri,

• Bozulma, hasar ve kayıp maliyetleri,

• Geç teslimat maliyetleri,

• Hata ve ceza maliyetleri,

• Bilgi sistemleri / bilgi iletişim maliyetleri,

• Personel maliyetleri,

• En uygun (optimum) olmayan sipariş miktarları maliyetleri,

• Atıl kapasite (depo, taşıma aracı, vb.) maliyetleri. 

Doğru cevap C' dir.

Temel lojistik maliyet unsurlarını aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür.

• Taşıma maliyeti,

• Depolama maliyeti,

• Elleçleme maliyeti,

• Sipariş işleme ve bilgi yönetimi maliyeti,

• Stok yönetimi maliyeti,

• Diğer lojistik maliyetler.

Doğru cevap A' dır.

Ana başlıklar itibariyle belirtilen lojistik maliyet unsurları incelendiğinde, bu maliyetlerin bir kısmının belirgin (açık) lojistik maliyetler, bir kısmının ise belirgin olmayan (gizli) lojistik maliyetler oldukları görülür. Belirgin lojistik maliyetler tedarik, taşıma, dağıtım, sipariş, iletişim, paketleme, stok ve ambalaj maliyetleridir. Belirgin olmayan lojistik maliyetler ise stok bulundurma, faiz (vade farkı), fırsat maliyetleri ve hasar maliyetleri ile yetersiz lojistik hizmetlerden kaynaklanan ekstra lojistik hizmetlerin maliyetleridir.

Doğru cevap A' dır.

Depolama Alanı Maliyeti: Depolama alanı maliyeti stok yerlerinin yeniden düzenlenmesi, stokların sevk edilmesi, ısıtma ve kira gibi maliyetleri kapsamaktadır. Doğru cevap B' dir.

Stok Aktarma Maliyeti: Bazı durumlarda stoklar, demode olma ihtimaline karşılık, bir mağazadan diğer bir mağazaya aktarılabilir. Örneğin; ana mağazada bulunan bazı malların belli bir süre içinde satılmaması durumunda fabrika satış mağazalarına aktarılması gibi durumlarda yükleme, boşaltma ve taşıma için katlanılan maliyetler stok aktarma maliyetleri olarak ifade edilir. Doğru cevap B' dir.

Ana başlıklar itibariyle belirtilen lojistik maliyet unsurları incelendiğinde, bu maliyetlerin bir kısmının belirgin (açık) lojistik maliyetler, bir kısmının ise belirgin olmayan (gizli) lojistik maliyetler oldukları görülür. Belirgin lojistik maliyetler tedarik, taşıma, dağıtım, sipariş, iletişim, paketleme, stok ve ambalaj maliyetleridir. Belirgin olmayan lojistik maliyetler ise stok bulundurma, faiz (vade farkı), fırsat maliyetleri ve hasar maliyetleri ile yetersiz lojistik hizmetlerden kaynaklanan ekstra lojistik hizmetlerin maliyetleridir. Doğru cevap C' dir.

Lojistik nedir?
Lojistikle ilgili tanımlar incelendiğinde, lojistik kavramının bir ürünün bir yerden diğer bir yere taşınmasından öte, bir anlayışı ifade ettiği görülmektedir. Bu anlamda, lojistik en genel anlamıyla, bir ürünün kaynağından tüketicisine ulaştırmak için yapılan tüm faaliyetler olarak tanımlanabilir. Bu faaliyetler tedarik zinciri olarak ifade edilen bir halka içinde gerçekleşmektedir.

Bir görüşe göre aşağıda olduğu gibi lojistik faaliyetleri ana faaliyetler ve destekleyici faaliyetler başlıkları altında gruplandırıp açıklamak mümkündür (Kayabaşı, 2007: 60).
Ana Faaliyetler
• Talep Tahmini
• Stok Yönetimi
• Müşteri Hizmetleri
• Sipariş İşleme
• Taşıma
• Depolama
Destekleyici Faaliyetler
• Üretim Planlaması
• Ambalajlama
• Tesis (Yer) Seçimi
• Satın Alma
• Diğer Faaliyetler

Lojistik faaliyetlerin her birinin ayrı ayrı olmak üzere işletmeye bir maliyeti vardır ki bu maliyetler bütününe lojistik maliyetler denilmektedir

Belirgin lojistik maliyetler tedarik, taşıma, dağıtım, sipariş, iletişim, paketleme, stok ve ambalaj maliyetleridir.

Toplam lojistik maliyetleri aşağıdaki gibi sınıflandırmak mümkündür (Tanyaş, 2003:136);
• Her taşımacılık türüne göre maliyetler,
• Depolama maliyetleri,
• Taşıma hizmetinin yarattığı katma değeri de içerecek şekilde stok bulundurma maliyetleri,
• Taşıma ve depolama amaçlı paketleme maliyetleri,
• Bilişim ve iletişim maliyetleri,
• Elleçleme/ İstifleme ve diğer ürün aktarım maliyetleri,
• Birleştirme, ayrıştırma, etiketleme ve diğer katma değerli işlem maliyetleri,
• Elde bulundurmama maliyetleri,
• Lojistik yönetim maliyetleri.

MÜŞTERİ HİZMET DÜZEYİ VE LOJİSTİK MALİYET İLİŞKİSİ
Daha önce belirtildiği gibi, müşteri hizmet seviyesi ile lojistik maliyet arasında doğrudan bir ilişki bulunmaktadır. Müşteri hizmet seviyesi arttıkça, lojistik maliyetler de artmaktadır. Çünkü müşteri hizmet seviyesi lojistiğin bir çıktısı olarak ifade edilebilir. Burada önemli olan maksimum müşteri hizmet seviyesine optimum maliyetle ulaşabilmektir.

Lojistik faaliyetlerin iyi yönetilmesi sonucunda sağlanacak yararları aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür (Bingül, 2007: 1);
• Maliyet yönetiminde etkinlik artmaktadır,
• Planlamada etkinlik ve stratejik yaklaşım sağlanmaktadır,
• Zaman yönetimi önem kazanmaktadır,
• Gelişen zamanın değişen koşullarına göre, uygun çözüm yolları ve seçenekler üretilerek tepki verilebilmektedir,
• Teknolojik yatırımlar ve alt yapı hızlı gelişim göstermektedir.

LOJİSTİK MALİYET BİLGİSİNE DUYULAN GEREKSİNİM
Günümüz küresel rekabet ortamında işletmeler veya markalardan ziyade tedarik zincirleri birbirleri ile rekabet etmektedirler. Günümüzde, işletmeler ne kadar güçlü, hızlı, etkili ve verimli çalışan bir tedarik zinciri içinde bulunuyorlarsa o derece varlıklarını sürdürme kabiliyetine sahiptirler. Tedarik zincir yönetiminin başarıya ulaşmasında en önemli unsur lojistik faaliyetlerin en uygun (optimum) maliyetle hızlı, verimli ve etkili bir şekilde yerine getirilmesidir. Lojistik faaliyetlerin tamamı işletmeler tarafından yerine getirilebileceği gibi, bir kısmı işletme tarafından, diğer bir kısmı dış kaynak kullanarak başka işletmelerden sağlanabilir. İşte bu noktada maliyet bilgisine gereksinim duyulur. Acaba hangi lojistik faaliyetler işletme tarafından gerçekleştirilecek, hangi faaliyetler dış kaynak kullanılarak gerçekleştirilecektir? Bunun için lojistik faaliyetlerin analiz edilerek bu faaliyetlere ilişkin maliyetlerin tanımlanıp ayrı ayrı hesaplanması, lojistik faaliyetlere ilişkin maliyet analizlerinin yapılması gerekmektedir.

İşletmede üretime gönderilecek hammadde ve malzeme ile üretim sürecindeki yarı mamul ve bitmiş mamullerin tamamı stok olarak ifade edilmektedir.

Stok Riski Maliyetleri: Bu maliyetler işletmeden işletmeye farklılık göstermekle birlikte malların modasının geçmesi, bozulması veya hasar görmesi veya eskimesi nedeni ile katlanılan maliyetleri ifade eder.