LOJİSTİK MALİYETLERİ VE RAPORLAMA I

Muhasebe ve diğer tüm işletme fonksiyonları üzerinde etkisi olan bu gelişmelerin başlıcalarını aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür.
• Uluslararası rekabetin artması,
• Mamul yaşam sürelerinin azalması,
• Teknolojideki gelişmeler,
• Üretim ortamındaki gelişmeler ve maliyet yapılarının değişmesi,
• Değişen pazar koşulları ve tüketici odaklı pazarlama anlayışının yerleşmesi.

Mamul yaşam seyri, daha çok pazarlama alanında mamul stratejilerinin belirlenmesi amacıyla kullanılmaktadır. Mamul yaşam seyri maliyetleme yaklaşımında, her mamulün “sunuş”, “büyüme”, “olgunluk”, “düşüş” aşamalarından oluşan ve süresi ile şeklinin önceden tahmin edilemediği bir ömrünün olduğunu kabul etmektedir.

Mamul yaşam seyri maliyetleme yaklaşımının temel amacı, mamul planlama aşamasında karar alıcılara mamulün tüm aşamalarında (piyasaya sunuluş, büyüme, olgunluk ve düşüş) katlanılacak maliyetleri tespit etme, raporlama ve yönetme olanağı sağlayarak kârın azami (maksimum) kılınmasıdır. Mamul yaşam seyri maliyetleme yaklaşımının dört genel amacı ise şunlardır:
• Planlama ve pazardan çekilme dönemlerinde ortaya çıkan maliyetleri de içeren faaliyet karının, mamulün pazarda aktif olduğu dönemde ya da üretim aşamasında kazanılıp kazanılmadığının tespit edilmesi,
• Planlama döneminde, garanti ve çevresel maliyetler gibi üretimle ilgili olmayan, ancak satış sonrası ortaya çıkan maliyetleri tanımlamak ve bu maliyetlerin asgari düzeye indirilmesi için mamul tasarımındaki değişikliklerin belirlenmesi,
• Karar alıcı ve planlamacılara, alternatif mamul tasarımlarına ilişkin toplam yaşam seyri maliyetleri bilgisini sağlayarak bu alternatifler arasından en iyi seçimleri yapabilmeleri için destek verilmesi,
• Etkin bir planlama yapabilmek ve maliyetleri oluşturan faaliyetleri kontrol edebilmek amacıyla, tüm mamul dönemi faaliyetlerinin analiz edilmesi, maliyetlerin niteliklerini ve zamanlamasını tanımlamaktır.

Hedef maliyet kavramı ilk kez 1960’lı yıllarda Japon otomotiv işletmesi Toyota tarafından geliştirilmiştir. Kavram, bir mamule ait beklenen kâr oranını kazandıracak, kabul edilebilir maliyet düzeyi olarak tanımlanmaktadır. Başka bir tanıma göre ise hedef maliyet, hedeflenen pazar payının oluşturulmasında kullanılacak satış fiyatına göre hesaplanan pazar odaklı maliyeti ifade etmektedir.

Hedef maliyet, hedeflenen pazar payının oluşturulmasında kullanılacak satış fiyatına göre hesaplanan pazar odaklı maliyeti ifade etmektedir Hedef maliyetleme ise müşteri istekleri ve pazar odaklı bir mamul geliştirme stratejisidir. Hedef maliyetleme, yeni bir mamulün planlanması, araştırma ve geliştirme sürecinde maliyetlerin düşürülmesi için ortaya atılan tüm fikirlerin gözden geçirilerek, bir taraftan hız, kalite, güvenirlik gibi müşteri ihtiyaçlarını karşılarken diğer taraftan da bu mamulün yaşam seyri maliyetlerini düşürmeyi amaçlayan bir faaliyettir.

Hedef maliyetleme yaklaşımının kavramsal dayanağını aşağıda belirtilen altı temel ilke oluşturmaktadır. Söz konusu ilkeler maliyet yönetimini geniş bir çerçevede ele almaktadır
• Fiyata göre maliyetleme ilkesi,
• Tüketiciler üzerinde yoğunlaşma ilkesi,
• Mamul tasarımı üzerinde odaklanma ilkesi,
• Geniş kapsamlı katılım ilkesi,
• Yaşam seyri boyunca maliyet düşürme ilkesi,
• Değerler zinciri ile ilgilenme ilkesi.

Kaizen kavramı, toplam kalite yönetiminin önemli unsurlarından biridir. Japoncada değişim anlamına gelen “kai” ve iyi anlamına gelen “zen” kelimelerinin birleşimi olup en iyi için değişim ya da sürekli iyileşme anlamına gelmektedir. Kaizen kavramını, işletmenin en üst düzey yöneticilerden en alt kademe çalışanına kadar işletmedeki herkesi ilgilendiren sürekli iyileştirme faaliyetleri ve süreçleri olarak tanımlamak mümkündür.

Kaizen maliyetleme, hedef bir maliyetin belirlenmesi ve bu maliyetin gerçekleştirilmesi için üretim işlemlerinin sürekli olarak iyileştirilmesi sürecidir. Bu süreçte, toplam işlem süresinin azaltılması, değer katmayan faaliyetlerin elenmesi, mamullerin hatasız üretilmesi, üretim maliyetlerinin sürekli azaltılması, üretimin ve üretim sürecinin basitleştirilmesi hedeflenmektedir. Başka bir ifadeyle, kaizen yaklaşımı ile verimsizlikleri üretim sürecinden uzaklaştırarak toplam üretim maliyeti vebunun sonunda mamul maliyetinin düşmesi amaçlanmaktadır . İşletmeler, kaizen maliyetleme ile sürekli iyileşmeyi gerçekleştirerek, yüksek kalite ve düşük maliyet elde edebilmektedirler.

Tam zamanında üretim sisteminin uygulanması için Dengeleme Sistemi ve Kanban Sistemi önemli rol oynamaktadır. Kanban, Japoncada kart anlamına gelmektedir. Kanban sistemi üretimin tam zamanında gerçekleştirilebilmesi için tüm bölümlere ne zaman, ne kadar üretim yapacaklarını, zamanında bildiren bir bilgi sistemdir. Kanban sistemi basit bir sistem mantığı olan, manuel ve düşük yatırım maliyetine sahip bir sistem olup esas olarak her bölümdeki üretim miktarlarını uyumlu olarak kontrol eden bir bilgi iletişim sistemidir. Kanban sistemi, tam zamanında üretim ortamında malzeme hareketlerinin kontrolü ve bununla beraber üretim etkinliklerini amaçlayan üretim kontrol (çizelgeleme) yaklaşımıdır. Yöntemin ilk uygulayıcısı Toyota firmasıdır. Kanban sistemi, aynı zamanda kanban üretim ve malzeme akışını kontrol etmek için kullanılan; üretim süreçlerine neyi, ne zaman, ne kadar üreteceklerini ve nereye göndereceklerini söyleyen bir üretim yönetimi aracıdır.

Kalite maliyetlerini dört temel başlık altında toplamak mümkündür. Bunlar:
• Önleme maliyetleri,
• Değerleme maliyetleri,
• İç başarısızlık maliyetleri,
• Dış başarısızlık maliyetleridir.