LOJİSTİK MALİYETLERİ VE RAPORLAMA I - Deneme Sınavı - 6

Faaliyet tabanlı maliyetlemenin uygulama alanları şunlardır;
• Üretim, satın alma ve dışarıdan sağlanan fayda ve hizmet kararları,
• Yeni üretim tekniklerinin değerlemesi,
• Yeni mamul tasarımı ve mamul geliştirilmesi,
• Sürekli iyileştirmeyi destekleyen bilgilerin üretilmesi,
• Başarı değerlemesi,
• Davranışsal değişim,
• Toplam üretim süresinin kısaltılması,
• Müşteri maliyetlerinin ölçülmesi. 

Stok yönetimi bu uygulama alanlarından biri değildir bu bağlamda doğru cevap C dir.

Bir faaliyetin veya faaliyetlerin performansının sonucu olarak üretilen mamul veya hizmetlere Maliyet Taşıyıcısı adı verilir.

Son maliyet taşıyıcıları ile kaynakların kullanımı, faaliyetlerin performansı arasındaki mantıksal ve ölçülebilir neden ve etkileri gösteren bir değişkene Maliyet Dağıtım Anahtarı adı verilir.

Lojistikte faaliyet tabanlı maliyetleme modelini oluşturmada en önemli faktör verileri toplamaktır.

Faaliyet tabanlı yönetim ;faaliyet miktarını doğrudan ve özellikli bir sürecin gerçekleştirilmesi için gereken kaynakların tüketimini sonradan etkileyen ve değiştiren bir karar verme süreci olarak tanımlanabilir.

Süreç değer analizi, işletmede bir mamul veya hizmeti üretmek için gerekli olan faaliyetlerin sistematik olarak analiz edilmesidir. Bu analiz, mamul veya hizmet üretimiyle ilgili kaynak tüketen tüm faaliyetleri belirler ve bunları değer yaratan ve değer yaratmayan faaliyetler olarak sınıflandırır.

Lojistik yönetim sistemi içinde fiziksel tedarik ve dağıtım alt sistemlerinin maliyetlerini hesaplamak ve uygun maliyet yönetimi bulabilmek için ilk önce maliyet modelinin tanımını yapmak yararlı olacaktır. Maliyet modelini tanımlamak, herhangi bir maliyet modelinin gerçekleştirmesi gereken ana fonksiyonların analizi ile yapılabilir. Uygun bir maliyet modeli bazı özellikleri içermelidir. Bunlar stok değerlemesi ve satılan mamul, satılan hizmet, satılan ticari mal maliyetlerinin finansal amaçlarla ölçülmesini sağlamalıdır. Faaliyetlerin, mamullerin, hizmetlerin ve müşterilerin maliyetlerinin ölçülmesini sağlamalıdır. Maliyet modeli sadece yönetici değil aynı zamanda çalışanlara da genel olarak faaliyet süreçlerinin etkinliği hakkında ekonomik bilgi vermelidir.

Maliyet modeli, işletmelerin faaliyetlerini sürdürmek için harcadıklarını belirlemede kullandıkları bir araç olarak tanımlanmaktadır.

Faaliyet tabanlı maliyetleme, firmaların muhasebe sistemlerinin üretebileceği doğru olmayan maliyet bilgilerinin olumsuz etkilerini fark etmeleri ve işletme organizasyonlarının maliyet yapısında meydana gelen hızlı değişiklikler sonucunda 1980’li yıllarda ortaya çıkmıştır. İşletmelerde endirekt giderlerin artması ve sunulan mal ve hizmetlerin çeşitlenmesi, kanal ve müşteri çeşitliliğin genişlemesi, yeni ve daha karmaşık teknolojilerin ortaya çıkması gibi nedenlerle artan karmaşık durum sonucunda endirekt giderler, direkt giderlerden (direkt ilk madde-malzeme ile direkt işçilik giderleri) daha önemli hale gelmektedir.

Lojistik faaliyetlerde iyi bir maliyet modeli kurmak için çalışma kağıtlarından yararlanılabilir. Bu çalışma kağıtlarında; her bir faaliyet kullanıcısının maliyeti, gerçekleşen endirekt giderler, kullanıcı kârlılık analizi ve kullanılan kapasite belirtilebilir. Çalışma kağıtlarında; kullanıcı verileri ve dolaylı (endirekt) veriler olmak üzere iki tür veri bulunmalıdır. Kullanıcı veri kağıdı; her kullanıcıya ait belli bilgileri içerir ve potansiyel kullanıcılara sorulacak soruları belirlemede kullanılır. Dolaylı (endirekt) veri kağıdı ise firmaya ait tüm bilgileri içerir.

Faaliyet tabanlı maliyetlemenin geleneksel maliyetlemeden farkı; giderlerin mamuller için değil, faaliyetlerin yürütülmesi için yapıldığı varsayımıdır. Mamuller, faaliyetlerden yararlanır. Faaliyet tabanlı maliyetleme ile sadece mamul maliyetleri değil, yönetsel kararlarda kullanılabilecek müşteri maliyetleri gibi diğer maliyetlerde ölçülebilmektedir. FTM, müşteri açısından katma değeri olan faaliyetleri belirler. Bunun yanında işletmeler; katma değeri olmayanlara odaklanıp onları iptal ederek, katma değeri olanlara daha fazla yönlenebilir. FTM yöntemi kullanılarak, yönetim sorumluluğu alanlarına ve müşterilere göre maliyet davranışı analiz edilebilir. FTM, müşterilerin maliyet yapısını nasıl doğrudan etkilediğini gösterebilir ve dolayısıyla müşteri karlılığı analizi yapılabilir.

Mamul veya hizmet üreten bir organizasyonun gerçekleştirmesi gereken faaliyetleri tanımlayan ve organizasyonun faaliyetlerinin maliyetini oluşturan bir sistem faaliyet tabanlı maliyet olarak ifade edilmektedir.

FTM metodolojisinin kavramsal yapısını içerisinde faaliyetler, maliyet taşıyıcısı, kaynaklar ve maliyet dağıtım anahtarı yer almaktadır. Faaliyetler: Kaynakların kullanımını sağlayan ve tüketimine neden olan, bir hizmetin tamamlanması veya bir mamulün bir durumdan başka bir duruma fiziksel değişimi sonucunu veren görevler kümesidir. Maliyet taşıyıcısı, bir faaliyetin veya faaliyetlerin performansının sonucu olarak üretilen mamul veya hizmetlerdir. Kaynaklar, bir mamul veya hizmetin üretilebilmesi için ihtiyaç duyulan maddelerdir. En temel şekliyle emek (işçilik), hammadde (ilk madde ve malzeme) ve sermaye ile ilişkilidirler. Maliyet dağıtım anahtarı, son maliyet taşıyıcıları ile kaynakların kullanımı, faaliyetlerin performansı arasındaki mantıksal ve ölçülebilir neden ve etkileri gösteren bir değişkendir.

Kaynağı maliyete atama modeli, son maliyet taşıyıcılarından bağımsız olarak, kaynakları faaliyetlere atayarak birim faaliyet maliyetini belirlemeyi sağlarken faaliyeti çıktıya atama modeli, faaliyetleri son maliyet taşıyıcılarına atayarak birim maliyetleri belirlemeyi sağlar.

İşlem bazında maliyetleme olarak da adlandırılan faaliyet tabanlı maliyetleme özetle; bazı maliyet türlerinin üretim hacmine bağlı olmaksızın çok daha kolay saptanabileceğinden hareket ederek, üretilen mamul ve hizmet maliyetlerinin sağlıklı saptanabilme düzeyinin yükseltilmesine dayanmaktadır. Bir işletmedeki değişik girdilerden her birinin mamul hale gelinceye kadar tabi tutulduğu işlemlerin her biri faaliyet olarak ifade edilir.

İşletmelerde lojistik maliyetlerin açıkça ölçülebilir olması dolaysız (Direkt) maliyetlerin belirlenmesi amacına hizmet etmektedir.

Lojistik maliyet bilgilerinin elde edilebilmesi ve izlenebilmesi için üç aşamalı bir sistem yaklaşımı önerilebilir. Bu sistemin ilk aşaması lojistik faaliyetlere ilişkin süreç değer analizinin yapılmasıdır.

Lojistik maliyetlerin muhasebesi ve kontrolü için şirket içinde girdi zincirinde bazı ayarlamaların yapılması gerekir. Bunun için entegre lojistik yönetimi uygulanmalı ve işletmenin maliyet dağıtım anahtarlarının veya lojistik faaliyetlerinin yapısal belirleyicilerini ve davranışlarını tanımlanmalıdır.

Lojistik faaliyetlerin maliyetini faaliyet tabanlı maliyetleme ile analiz ederken Endirekt veri kağıdı kullanılması gereken çalışma kağıtlarından biridir.

Süreç analizi bir işletmede bir mamul veya hizmeti üretmek için gerekli olan faaliyetlerin sistematik olarak analiz edilmesi olarak tanımlanır.