LOJİSTİK MALİYETLERİ VE RAPORLAMA I - Deneme Sınavı - 10

İkame (Yeni Proje) Yatırımları: Kullanılamaz durumda olan veya eski teçhizatın yerine yeni bir teçhizatın alınması işlemine ikame yatırım denir. Bu yatırımlar, kurulu bir tesiste üretilmeyen veya üretilmesi verimli olmayan ürünün üretilmesi için hazırlanan, yeni bir tesis kurulmasını amaçlayan bir projeyi gerçekleştirmek üzere yapılan yatırımlardır.

İşletmeye ait her türlü arazi ve arsa “250 Arazi ve Arsalar” hesabında muhasebeleştirilir. Üretim ve ticaret işletmelerinde arazi ve arsalar depolama alanı olarak kullanılmak sureti ile lojistik sürecin bir parçasını oluşturur. Aynı şekilde lojistik işletmeler taşıma faaliyetini yürüttükleri varlıkları boş arazi ve arsalarda geçici süre ile depolayabilirler. Boş arazi ve arsalar maliyet değeri ile değerlemeye tabi tutulur. Vergi Usul Kanunu’nun 314.maddesine göre boş arazi ve arsalara amortisman ayrılmayacağı hükme bağlanmıştır. Ancak üzerinde meyvelik, dutluk, fidanlık, zeytinlik, bağ vb. tarım tesisleri ve inşa edilmiş olan her nevi yollar ve harklar bulunan arazi ve arsalar amortisman işlemine tabi tutulur.

İşletme faaliyetlerinde kullanılan veya kiraya verilen işletmeye ait binalar ile bunların ayrılmaz parçaları “252 Binalar” hesabında izlenir. Lojistik işletmelerde depolar, kapalı park yerleri ve genel yönetim binaları bu hesapta izlenir. Binalar, maliyet bedeli ile değerlemeye tabi tutulur. Üzerindeki arsa payı ile birlikte amortisman işlemine tabi tutulabilir.

İşletmenin mamul veya hizmet üretim sürecinde kullandığı her türlü makine, tesis ve cihazlar ile bunların eklentileri “253 Tesis, Makine ve Cihazlar” hesabında muhasebeleştirilir. Lojistik işletmelerde kullanılan konveyör (yükü havadan veya yerden taşımaya yarayan ve kapalı devre çalışan alet, taşıyıcı), forklift (ağır yükleri çatalları aracılığıyla kaldırmak ve özellikle bir araca ya da rafa yüklemek için kullanılan bir çeşit iş makinesi),vinç, yükleme ve boşaltma asansörleri ile paketleme makinelerinin edinme maliyetleri bu hesapta izlenir. Bu hesapta izlenen varlıklar, maliyet bedeliyle değerlenir ve amortismana tabi tutulur.

İşletme faaliyetlerinin yürütülmesi için kullanılan her türlü büro makine ve cihazları ile döşeme, masa, koltuk, dolap ve mobilya gibi varlıklar “255 Demirbaşlar” hesabında izlenir. Bu hesaba kaydedilen varlıklar maliyet bedeli ile değerlemeye tabi tutulur ve bu varlıklara amortisman ayrılır.

İşletmenin belli bir bedel ödeyerek elde ettiği imtiyaz, patent, lisans, ticari marka ve unvan gibi yasal tasarrufları ile kamu otoritelerinin işletmeye belli alanlarda tanıdığı kullanma, yararlanma gibi yetkiler dolayısıyla yaptığı harcamalar “260 Haklar” hesabında izlenir. Lojistik işletmesi tanınmış bir taşıma işletmesinin isim hakkını satın alması durumunda, isim hakkı için ödemiş olduğu bedeli kaydedeceği hesap, 260 Haklar hesabıdır. Vergi Usul Kanunu’na göre finansal kiralama yolu ile satın alınan gemi, kamyon, uçak veya makine, teçhizat gibi maddi duran varlıklar da bu hesapta muhasebeleştirilir. Bu hesapta yer alan varlıklar maliyet bedeli ile değerlenir ve amortisman (itfa) işlemi uygulanır.

Bir işletmenin devir alınması sırasında katlanılan maliyet ile söz konusu işletmenin rayiç bedelle hesaplanan net varlıklarının değeri arasında ortaya çıkan olumlu fark “261 Şerefiye” hesabında izlenir. Bir lojistik işletmesi diğer bir taşıma veya lojistik işletmesini net varlık değerinden daha büyük bir tutarla satın alırsa, net defter değeri ile satın alma değeri arasındaki farkı Şerefiye hesabında izleyecektir. Şerefiye, Vergi Usul Kanunu’na göre kayıtlı değeri ile değerlemeye tabi tutulur ve amortisman işlemine tabidir.

İşletmede yeni ürün ve teknolojiler oluşturulması, mevcut olanların geliştirilmesi ve benzeri amaçlarla yapılan her türlü harcamalar, “263 Araştırma ve Geliştirme Giderleri” hesabında izlenmektedir. Vergi Usul Kanunu’na göre araştırma ve geliştirme giderlerinin aktifleştirilmesi isteğe bırakılmıştır. Lojistik işletmede kullanılan herhangi bir aracın veya makinenin geliştirilmesi ile ilgili olarak mühendislik işletmelerine yapılan ödemeler ve ödeme vaatleri bu hesabın borcunda izlenir. Ar-Ge giderleri maliyet değeri ile değerlemeye tabi tutulur. Amortisman işlemine de tabidir.

Amortismana Tabi Varlıklar:

• Gayrimenkuller,

• Alet, edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmleridir.

• Vergi Usul Kanunu’nun 269. maddesi gereğince gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetler;

* Gayrimenkulleri tamamlayıcı unsurlar,
* Tesisat ve makineler,
* Gemi ve diğer taşıtlar,
* Gayri maddi haklar olarak sıralanmıştır.

Vergi Usul Kanunu’na göre lojistik yatırımlara amortisman ayrılabilmesi için lojistik yatırım unsurlarının aşağıdaki şartlara sahip olması gerekmektedir;

• İşletmenin aktife girmiş olması (envanterine kayıtlı olması),
• Yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunması,
• İşletmede bir yıldan fazla kullanılması,
• Amortisman konusu varlıklar arasında yer alması (değerinin belli bir tutarın üzerinde olması).

Yukarıda belirtilen özeliklere sahip lojistik yatırımlar için amortisman ayrılabilmektedir.

Doğrusal artan değişken lojistik maliyetler (komisyoncu ücretleri gibi),
• Kademeli/Artan oranlı-ani artarak yükselen lojistik maliyetler (işletme içi taşıma sisteminin
enerji maliyetleri gibi),
• Azalan lojistik maliyetler (lojistik hizmeti sunucuların aşırı kullanım maliyetleri gibi),
• Faaliyetler arttıkça azalan lojistik maliyetler (canlı hayvanlar için hava navlunu/ hava yolu ile
taşımada dağıtım deposu ısıtma maliyetleri gibi).

Taşıma maliyetlerini taşınan ürünün ağırlığı, hacmi, tehlikeli ürün olup olmaması, taşıma mesafesi gibi değişkenler belirlemektedir. Sipariş işleme süreci depolama maliyetini etki eden faktördür.

tersine lojistik maliyet herhangi bir nedenleniade olan malların yönetimine ilişkin katlanılan maliyet olup doğru cevap b seçeneğidir.

810.03. Stok Bulundurma Maliyeti

810.03.001 Sermaye Maliyeti
810.03.002 Stok Hizmet Maliyeti
810.03.003 Depolama Alanı Maliyeti
810.03.004 Stok Riski Maliyetleri
810.03.005 Stok Aktarma Maliyeti

Tekdüzen Hesap Planı’nda 7 nolu hesap sınıfı maliyet hesaplarına ayrılmıştır. Türkiye’de uygulanmakta olan muhasebe sistemine göre maliyetler 7/A seçeneği ile 7/B seçeneği olmak üzere iki farklı yaklaşım esasına göre kayıtlanabilmektedir. 7/A seçeneğine göre maliyetler fonksiyon esasına (ortaya çıktıkları yere göre) kayıtlanırken, 7/B seçeneğine göre maliyetler çeşit esasına göre kayıtlanmaktadır.

71, 72 ve 73 grubunda bulunan hesaplar sadece üretim (imalat) işletmelerinde kullanılmaktadır. 74 grubunda yer alan hesaplar turizm ve lojistik gibi hizmet üretimi yapan işletmeler tarafından kullanılmaktadır. 75, 76, 77 ve 78 grubunda bulunan hesaplar ise dönem giderleri olarak ifade edilmekte, üretim ve hizmet işletmeleri ile ticaret işletmeleri tarafından kullanılmaktadır.

Finansal bilgilerin saptanması: Muhasebe bilgi sistemi içindeki en önemli konulardan biri işletme ile ilgili finansal nitelikteki faaliyet ve olayların saptanmasıdır. Bu olaylar, fiş, fatura vb. belgelere dayalı olmalıdır.

Finansal olay veya faaliyetlerin kayıtlanması: Muhasebe bilgi sisteminin en temel fonksiyonlarından biri işletme ile ilgili olarak saptanan finansal nitelikteki olay ve faaliyetleri tarih sırasına göre belirli esaslar çerçevesinde yevmiye defterine kaydetmektir. Yevmiye defterine kaydedilen olay ve faaliyetler niteliklerine göre sınıflandırılarak büyük defterlere kaydedilirler. Hemen belirtmek gerekir ki muhasebe sürecinde kayıtlar ve sınıflandırmalar bu bölümün esas konusunu teşkil eden “hesaplar” aracılığıyla yapılmaktadır.

Finansal olay ve faaliyetlerin işlenmesi: Muhasebe sürecinde hesaplar aracılığıyla yevmiye defterine kayıtlanan ve büyük defterlerde sınıflandırılan olay ve faaliyetler ham veri niteliğindedir. Bu verilerin ihtiyaca uygun bilgi haline dönüştürülmesi için belli bir işlem sürecinden geçirilmesi gerekir. Hemen belirtmek gerekir ki finansal bilgi kullanıcılarının ihtiyaç duyduğu bilgilerin nitelikleri birbirinden farklıdır. Örneğin devletin muhasebe bilgi sisteminde talep ettiği bilgiler ile işletme sahip veya yöneticilerinin ihtiyaç duyduğu bilgiler birbirinden farklıdır. Bu nedenle muhasebe bilgi sistemi kayıtlanan ve sınıflandırılan veri ve bilgileri belli bir işlem sürecinden geçirerek ihtiyaca uygun bilgiler haline getirir.

Finansal olay ve faaliyetlerin raporlanması: Muhasebe bilgi sistemi, işletme ile ilgili olarak saptayıp kayıtladığı ve niteliklerine göre sınıflandırdığı finansal nitelikteki olay ve faaliyetleri belli bir düzeyde muhasebe bilgisine sahip finansal bilgi kullanıcılarının anlayabileceği şekilde sunması işlemine raporlama olarak tanımlanmaktadır. Raporlama bilanço (finansal durum tablosu), gelir tablosu, nakit akış tablosu, öz kaynak değişim tablosu gibi finansal tablolar aracılığıyla yapılmaktadır. Muhasebe bilgi sisteminden elde edilen raporlar bunlarla sınırlı olmayıp işletme içine yönelik olarak hazırlanan üretim maliyet tablosu, işçilik veya ham madde malzeme maliyet tablosu, lojistik veya tedarik zincir maliyet tablosu da düzenlenebilir. Kurulan muhasebe bilgi sisteminin niteliğine göre işletme ile ilgili çok farklı amaçlara yönelik finansal rapor hazırlanması mümkündür. Finansal raporların hazırlanmasında önemli olan nokta hazırlanan finansal raporların finansal bilgi kullanıcılarının ihtiyacına uygun olarak hazırlanması ve sunulmasıdır.