LOJİSTİK MALİYETLERİ VE RAPORLAMA I - Deneme Sınavı - 9

satın alma temel lojistik maliyet unsurlarından birisi değildir ve doğru cevap c şıkkıdır.

koordinasyon maliyeti belirgin lojistik maliyetlerinden birisi değildir ve doğru cevap b olur.

vade farkı maliyeti stok bulundurma maliyetlerinden birisidir ve doğru yanıt a şıkkıdır.

komisyoncu ücretleri doğrusal artan değişken lojistik maliyetlere örnektir ve doğru cevap c şıkkı olur.

depo binasının sigortası ve amortismanı mutlak sabit lojistik maliyetlere örnektir ve doğru cevap a şıkkıdır.

depolama alanı maliyeti stok yerlerinin yeniden düzenlenmesi, stokların sevk edilmesi, ısıtma ve kira gibi maliyetleri kapsar ve doğru cevap d seçeneğidir.

stok riski maliyeti malların modasının geçmesi, bozulması veya hasar görmesi yada eskimesi nedeniyle katlanılan maliyet olup doğru cevap e şıkkıdır.

İşletmeler tarafından değişik nedenlerle para ve benzeri araçlarla yapılan ödemeler, harcama olarak nitelendirilebileceği gibi bir varlığın edinilmesi, bir fayda ya da hizmet sağlanması ya da bir edim (yapılmış, gerçekleşmiş iş) karşılığı olmadan ortaya çıkan bir yükümlülük nedeniyle yapılan ödeme ve borçlanmalar olarak da tanımlanabilir. Bu tanımlardan birinde ödeme kavramı öne çıkarılmışken, diğerinde ödemenin yanı sıra borçlanma kavramı da devreye girmektedir. Dolayısıyla borçlanmanın da içinde bulunduğu kavram daha geniş kapsamlı bir tanım olup, yapılan ve gerçekleşen işlemlere bakıldığında, işletmelerin harcamalarını yaparken çeşitli araçlarla doğrudan ödeme yapmalarının yanı sıra borçlanabildikleri de görülmektedir.

Zarar kavramı gelir yaklaşımı esasında gelir ile gider arasındaki olumsuz fark olarak, bilanço esası yaklaşımında ise dönem sonundaki öz sermayenin dönem başındaki öz sermaye ile karşılaştırılması suretiyle dönem sonunda meydana gelen azalış olarak tanımlanmaktadır. Bu ifadeden hareketle zarar, işletme faaliyetleri sırasında yapılan ve gerekli olmayan ya da gereğinden fazla olarak yapılan tüketimlerdir.

Maliyet olgusunu tüm yönleriyle kapsayan kesin bir tanımın yapılması çok güçtür. Çünkü ulaşılmak istenen her sonuç için ayrı bir maliyet söz konusu olabilmektedir. Bununla beraber, maliyet kavramını çok geniş boyutlar içinde ele alan genel bir tanım yapılabilir. En geniş anlamı ile maliyet, “belli bir amaca ulaşmak için katlanılan fedakarlıkların ya da vazgeçilen yararların para ile ölçülen toplamları” şeklinde tanımlanabilir. Tanımda yer alan belirli bir amaç; işletme açısından düşünüldüğünde mal ve hizmet edinimini ifade etmektedir. Bu doğrultuda maliyet belirli bir mal ve hizmet edinimi için katlanılan fedakarlıkların (fedakarlık bir varlığın mülkiyet veya kullanım hakkının devredilmesi, bir borçtan vazgeçilmesi veya bir alacak hakkının devri şeklinde olabilir) parasal karşılığı olarak tanımlanabilir. Maliyet kavramını üretilen mamul ve hizmetler için yapılan fedakarlıkların (varlık, hizmet ve diğer fayda tüketimlerinin) parasal ifadesi olarak da tanımlamak olanaklıdır.

Toplam Maliyet: Bir dönem içinde üretilen tüm mamul ve hizmetler (lojistik gibi) için katlanılan dolaysız (direkt) ve dolaylı (endirekt) maliyetlerin bütünü toplam maliyet olarak ifade edilmektedir. Toplam maliyet üretim süreci için hesaplanıyorsa, mamullerle birlikte yarı mamuller de bu rakamın içine dahil edilmektedir. Toplam maliyetlerin sadece tamamlanan mamuller için hesaplanması durumunda; yarı mamullerin tamamlanma derecelerinin bir başka ifadeyle, mamul cinsinden eş değerlerinin bulunması gerekmektedir.

Birim Maliyet: Üretilen veya üretilecek her bir mamul veya hizmet (lojistik gibi) birimi için katlanılan veya katlanılacak fedakarlıkların para ile ifade edilen tutarlarının birim maliyeti olarak ifade edilir. Ulaşılmak istenen her bir amaç için farklı birim maliyet hesaplanabilir. Bunun nedeni; ulaşılmak istenen her amaç için farklı maliyet hesaplama yaklaşımının kullanılması gereğidir. İşletmenin tek tip mamul üretmesi ve tam kapasite çalışması durumunda birim maliyet; toplam maliyetin üretim miktarına bölünmesi ile bulunur. Burada üretim miktarı tamamlanmış mamul cinsinden ifade edilmektedir.

Ortalama Maliyet: Bir mamul veya hizmet (lojistik gibi) grubunun toplam maliyetinin elde edilen mamul ya da hizmet sayısına bölünmesi ile elde edilen maliyete ortalama maliyet denir. Ortalama maliyet ile birim maliyet, aynı türde ve aynı grupta üretilmiş mamullerde aynı anlama gelir. Ancak çeşitli gruplar halinde farklı zamanlarda üretilmiş mamul veya hizmetlerde hizmetin tümü içinde birim başına ortalama maliyet, grupların her birinde yer alan birim maliyetlerden farklı olabilir.

Marjinal Maliyet: Üretimdeki bir birim artışın bir birim maliyette neden olduğu artış marjinal maliyet olarak ifade edilmektedir. Kısa dönem maliyet analizlerinde üretimdeki artışlar kapasite ile sınırlı olacağından, marjinal maliyet genelde üretilen son birim değişken maliyete eşit olur.

Yarı Sabit Giderler: Kapasite içinde belirli faaliyet aralıklarında sabit kalan, ancak bu aralıklar dışına çıkıldığında sıçramalar gösteren giderlerdir. Bu giderlere örnek olarak taşıtların lastik giderleri gösterilebilir.

Sabit Giderler: Belli bir üretim aralığında, faaliyet hacmine bağlı olarak değişmeyen, faaliyet hacmindeki değişmelerden etkilenmeyen (amortisman, kira, üst yöneticilerin ücretleri vb.) giderler olarak tanımlanan sabit giderler, teknoloji ve yoğun otomasyonun kullanıldığı işletmelerde önemli bir yere sahiptir. Çünkü, sabit gider olarak kabul edilen makine ve teçhizatlara ilişkin amortisman giderleri, mamul üretim maliyetleri içinde önemli bir yer tutar.

“Vazgeçme maliyeti” ya da “alternatif maliyet” olarak da adlandırılan fırsat maliyeti “belli bir amaca ulaşmak için vazgeçilen net kazanç tutarı” olarak tanımlanmaktadır. Örneğin elinde 100 TL olan bir kişinin, yıllık faiz oranının % 10 olduğu bir ortamda, bu 100 TL’yi bir yıl kasada tutmasının fırsat maliyeti 10 TL olacaktır. İkiden çok karar seçeneği içinden birinin seçilmesi durumunda fırsat maliyeti; reddedilen seçenekler içindeki getirisi en yüksek olan seçenek, tercih edilen seçeneğin fırsat maliyeti olacaktır. Lojistik açıdan bir örnek verilecek olursa; herhangi bir işletmenin elindeki atıl bir deponun kiraya verilmeyip boş tutulmasının fırsat maliyeti, o deponun kiralanması durumunda elde edilebilecek kira bedelidir.

Tekdüzen Hesap Planı’nda;

Üretim Gider Yerleri:

Dönem Gider Yerleri:

Doğru yanıt; hizmet gider yerleri, yardımcı üretim gider yerleri ve üretim yerleri yönetim giderlerini kapsayan II-III-IV olup B seçeneğidir.

Üretim işletmelerinin üretim sürecinde karşılaşmış olduğu, sabit veya değişken gider ayrımı gözetilmeksizin içinde bulunulan dönemde katlanılan tüm üretim giderlerini, o dönemde üretilen mamullerin maliyetine yüklenmesini esas alan yöntem, "tam maliyet yönetimi"dir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Üretim işletmelerinin üretim sürecinde, katlanmış olduğu değişken üretim giderlerinin tamamını, sabit üretim giderlerinin ise sadece kullanılan kapasiteye karşılık gelen kısmının, o dönemde üretilen mamul ya da hizmetlerin maliyetine yükleyen yöntem, normal maliyet yöntemidir. Doğru yanıt E seçeneğidir.