LOJİSTİK MALİYETLERİ VE RAPORLAMA I - Deneme Sınavı - 11

Lojistik nedir?
Lojistikle ilgili tanımlar incelendiğinde, lojistik kavramının bir ürünün bir yerden diğer bir yere taşınmasından öte, bir anlayışı ifade ettiği görülmektedir. Bu anlamda, lojistik en genel anlamıyla, bir ürünün kaynağından tüketicisine ulaştırmak için yapılan tüm faaliyetler olarak tanımlanabilir. Bu faaliyetler tedarik zinciri olarak ifade edilen bir halka içinde gerçekleşmektedir.

Bir görüşe göre aşağıda olduğu gibi lojistik faaliyetleri ana faaliyetler ve destekleyici faaliyetler başlıkları altında gruplandırıp açıklamak mümkündür (Kayabaşı, 2007: 60).
Ana Faaliyetler
• Talep Tahmini
• Stok Yönetimi
• Müşteri Hizmetleri
• Sipariş İşleme
• Taşıma
• Depolama
Destekleyici Faaliyetler
• Üretim Planlaması
• Ambalajlama
• Tesis (Yer) Seçimi
• Satın Alma
• Diğer Faaliyetler

Lojistik faaliyetlerin her birinin ayrı ayrı olmak üzere işletmeye bir maliyeti vardır ki bu maliyetler bütününe lojistik maliyetler denilmektedir

Belirgin lojistik maliyetler tedarik, taşıma, dağıtım, sipariş, iletişim, paketleme, stok ve ambalaj maliyetleridir.

Toplam lojistik maliyetleri aşağıdaki gibi sınıflandırmak mümkündür (Tanyaş, 2003:136);
• Her taşımacılık türüne göre maliyetler,
• Depolama maliyetleri,
• Taşıma hizmetinin yarattığı katma değeri de içerecek şekilde stok bulundurma maliyetleri,
• Taşıma ve depolama amaçlı paketleme maliyetleri,
• Bilişim ve iletişim maliyetleri,
• Elleçleme/ İstifleme ve diğer ürün aktarım maliyetleri,
• Birleştirme, ayrıştırma, etiketleme ve diğer katma değerli işlem maliyetleri,
• Elde bulundurmama maliyetleri,
• Lojistik yönetim maliyetleri.

MÜŞTERİ HİZMET DÜZEYİ VE LOJİSTİK MALİYET İLİŞKİSİ
Daha önce belirtildiği gibi, müşteri hizmet seviyesi ile lojistik maliyet arasında doğrudan bir ilişki bulunmaktadır. Müşteri hizmet seviyesi arttıkça, lojistik maliyetler de artmaktadır. Çünkü müşteri hizmet seviyesi lojistiğin bir çıktısı olarak ifade edilebilir. Burada önemli olan maksimum müşteri hizmet seviyesine optimum maliyetle ulaşabilmektir.

Lojistik faaliyetlerin iyi yönetilmesi sonucunda sağlanacak yararları aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür (Bingül, 2007: 1);
• Maliyet yönetiminde etkinlik artmaktadır,
• Planlamada etkinlik ve stratejik yaklaşım sağlanmaktadır,
• Zaman yönetimi önem kazanmaktadır,
• Gelişen zamanın değişen koşullarına göre, uygun çözüm yolları ve seçenekler üretilerek tepki verilebilmektedir,
• Teknolojik yatırımlar ve alt yapı hızlı gelişim göstermektedir.

LOJİSTİK MALİYET BİLGİSİNE DUYULAN GEREKSİNİM
Günümüz küresel rekabet ortamında işletmeler veya markalardan ziyade tedarik zincirleri birbirleri ile rekabet etmektedirler. Günümüzde, işletmeler ne kadar güçlü, hızlı, etkili ve verimli çalışan bir tedarik zinciri içinde bulunuyorlarsa o derece varlıklarını sürdürme kabiliyetine sahiptirler. Tedarik zincir yönetiminin başarıya ulaşmasında en önemli unsur lojistik faaliyetlerin en uygun (optimum) maliyetle hızlı, verimli ve etkili bir şekilde yerine getirilmesidir. Lojistik faaliyetlerin tamamı işletmeler tarafından yerine getirilebileceği gibi, bir kısmı işletme tarafından, diğer bir kısmı dış kaynak kullanarak başka işletmelerden sağlanabilir. İşte bu noktada maliyet bilgisine gereksinim duyulur. Acaba hangi lojistik faaliyetler işletme tarafından gerçekleştirilecek, hangi faaliyetler dış kaynak kullanılarak gerçekleştirilecektir? Bunun için lojistik faaliyetlerin analiz edilerek bu faaliyetlere ilişkin maliyetlerin tanımlanıp ayrı ayrı hesaplanması, lojistik faaliyetlere ilişkin maliyet analizlerinin yapılması gerekmektedir.

İşletmede üretime gönderilecek hammadde ve malzeme ile üretim sürecindeki yarı mamul ve bitmiş mamullerin tamamı stok olarak ifade edilmektedir.

Stok Riski Maliyetleri: Bu maliyetler işletmeden işletmeye farklılık göstermekle birlikte malların modasının geçmesi, bozulması veya hasar görmesi veya eskimesi nedeni ile katlanılan maliyetleri ifade eder.

Lojistik, “bir ürünün, hizmetin veya bilginin yapıldığı, yetiştiği veya üretildiği yerden kullanıldığı veya tüketildiği son noktaya kadar olan hareketine bağlı olarak ortaya çıkan birçok faaliyeti ifade etmektedir”

Lojistik faaliyetleri ana faaliyetler ve destekleyici faaliyetler başlıkları altında gruplandırıp açıklamak mümkündür. Ana faaliyetler; talep tahnini, stok yönetimi, müşteri hizmetleri, sipariş işleme, taşıma, depolamadır. Destekleyici faaliyetler; üretim planlaöası, ambalajlama, tesis seçimi, satın alma şeklindedir.

Lojistik faaliyetlerin etkin ve verimli yönetilememesi durumunda, işletme aşağıda sayılan ve lojistik maliyetler kapsamında değerlendirilen bazı ek maliyetlere katlanır durumunda kalabilir.  Bunlar; Fazla amortisman maliyetleri, Bozulma, hasar ve kayıp maliyetleri, Geç teslimat maliyetleri, Hata ve ceza maliyetleri, Bilgi sistemleri / bilgi iletişim maliyetleri, Personel maliyetleri, En uygun (optimum) olmayan sipariş miktarları maliyetleri, Atıl kapasite (depo, taşıma aracı, vb.) maliyetleri.

Toplam lojistik maliyetler içinde en yüksek maliyet taşıma faaliyetlerine ilişkin maliyetlerdir. Bu durum, taşıma faaliyetlerini lojistik faaliyetler içinde önemli kılmaktadır. Çünkü taşıma faaliyetleri, hem toplam lojistik maliyetleri doğrudan etkilemekte, hem de hız, kalite ve maliyetten oluşan lojistik üçgeninde yer alan hız faktörünü doğrudan etkilemektedir.

Belirgin lojistik maliyetler tedarik, taşıma, dağıtım, sipariş, iletişim, paketleme, stok ve ambalaj maliyetleridir. Belirgin olmayan lojistik maliyetler ise stok bulundurma, faiz (vade farkı), fırsat maliyetleri ve hasar maliyetleri ile yetersiz lojistik hizmetlerden kaynaklanan ekstra lojistik hizmetlerin maliyetleridir.

Belirgin lojistik maliyetler tedarik, taşıma, dağıtım, sipariş, iletişim, paketleme, stok ve ambalaj maliyetleridir. Belirgin olmayan lojistik maliyetler ise stok bulundurma, faiz (vade farkı), fırsat maliyetleri ve hasar maliyetleri ile yetersiz lojistik hizmetlerden kaynaklanan ekstra lojistik hizmetlerin maliyetleridir.

İşletmelerin lojistik maliyetlerinin ayrıntılı bir şekilde bilinmesi direkt (doğrudan-dolaysız) maliyetlerin belirlenmesi, mamul miktar ilişkisinin daha iyi anlaşılması, maliyetleri azaltma olanakları ve yeni teknoloji yatırım kararlarının verilmesinde işletmeye önemli ölçüde yarar sağlar.

Destekleyici Faaliyetler
• Üretim Planlaması
• Ambalajlama
• Tesis (Yer) Seçimi
• Satın Alma
• Diğer Faaliyetler

Ana Faaliyetler
• Talep Tahmini
• Stok Yönetimi
• Müşteri Hizmetleri
• Sipariş İşleme
• Taşıma
• Depolama

Belirgin lojistik maliyetler tedarik, taşıma, dağıtım, sipariş, iletişim, paketleme, stok ve ambalaj maliyetleridir. Belirgin olmayan lojistik maliyetler ise stok bulundurma, faiz (vade farkı), fırsat maliyetleri ve hasar maliyetleri ile yetersiz lojistik hizmetlerden kaynaklanan ekstra lojistik hizmetlerin maliyetleridir.