LOJİSTİK İLKELERİ

Ekonomik etkili gümrük rejimleri şunlardır:
• Gümrük antrepo rejimi
• Dâhilde işleme rejimi
• Gümrük kontrolü altında işleme rejimi
• Geçici ithalat rejimi
• Hariçte işleme rejimi.

Ekonomik etkili olmayan gümrük rejimleri ise şunlardır:
• Serbest dolaşıma giriş rejimi
• Transit rejimi
• İhracat rejimi.

İşletmelerin uluslararası pazarlara girmelerinin çeşitli avantajları aşağıda sıralanmaktadır.

• Karşılaştırmalı üstünlüklerden yararlanmak,

• Rekabet edebilmek veya rekabetten kaçınmak,

• Vergi avantajları sağlamak,

• Ürünün pazarda kalma süresini uzatmak,

• Kârı korumak ya da artırmak.

Uluslararası pazarlara giriş stratejisi belirlerken, karar verilmesi gereken iki temel konu vardır: Hangi ülke pazarına girilecektir ve bu pazara hangi yöntem ile girilecektir (Altınbaşak vd., 2008). Girilmesi düşünülen hedef ülke ve pazarın belirlenmesinde, içsel ve dışsal faktörlerin dikkate alınması gerekir. Bu içsel ve dışsal faktörler şöyledir:

İçsel faktörler:

İşletme Amaçları

Kontrol İhtiyacı

İşletmenin Boyutu, İçsel Kaynaklar, Varlıklar ve Yetenekler

Uluslararası Deneyim

Esneklik

Dışsal Faktörler:

Pazarın Büyüklüğü ve Gelişme Potansiyeli

Risk

Kanun ve Yönetmelikler

Rekabetçi Çevre

Yerel Yapı

Dolaylı ihracatta kullanılan aracılar Şekil 6.3’de de görüldüğü gibi; yerel organizasyonlar, ticaret işletmeleri, şirketin pazarlama faaliyetlerini üstlenen işletmeler ve ihracat yönetimi firmalarıdır. Dolaysız ihracatta ise, üretici ya da ihracatçı kendi ihracat organizasyonunu kurar ve uluslararası pazarda bir ithalatçıya ya da başka bir aracıya ürünlerini satar. Bu yöntem ile yurt dışı faaliyetlerde daha fazla kontrol sahibi olunur. Satış ve kâr da daha fazla artar. Şekil 6.3’te görüldüğü gibi; acente ve distribütörler, kataloglar ve tele pazarlama, interaktif TV kanalları ve e-ticaret dolaysız ihracatta kullanılan aracılardır.

Sektördeki lojistik işletmeler, gelişmeleri izleyerek stratejilerini buna göre geliştirmek durumundadır. Uluslararası ticaret alanında yaşanan gelişmelerin, lojistik alanındaki başlıca etkileri aşağıdaki gibi sıralanabilir :

• Üretim ve dağıtım stratejilerinde küreselleşme

• Kombine taşımacılık

• Stratejik iş birlikleri

• Depolama yönetimi

• Üçüncü parti lojistik (3PL)

• E-Ticaret

• Çevre yönetimi.

Yeni uluslararası ekonomik süreçte, işletmeler lojistik hizmetleri geleneksel yöntemler yerine, bütünleşik olarak alabilecekleri altyapılara gereksinim duymaktadır. Bu süreçte, bu gereksinimi karşılayabilecek olan lojistik merkezler öne plana çıkmaktadır. Lojistik merkezler sanayileşme ile ABD’de ortaya çıkmış, Japonya’da trafik sorunu, çevresel maliyetler ve enerji ve iş gücü maliyetlerini azaltmak için bir çözüm olarak önerilmiş ve 1960’lardan sonra Avrupa’da kurulmaya başlanmıştır.

Kısaca özetlenecek olursa, uluslararası pazarlamada dağıtım kanallarının seçiminde dikkate alınacak kriterler izleyen biçimde sıralanabilir: • Üretici ve aracılar arasındaki ilişkiler, • Aracılar ve tüketiciler arasındaki ilişkiler, • Kanal tasarımı, • Kullanılacak aracıların sayısı, • Aracıların görev dağılımları

Kara yolu taşımacılığının temel bileşenleri; araçlar, taşınacak yük, sürücü ve kara yolu olarak sıralanabilir.

Kombine Taşımacılık (Combined Transport): Tek ve aynı taşıma ünitesi ya da aracıyla birden fazla taşımacılık türü kullanılarak yapılır. Bu taşımacılık türü, modlar arası taşımacılığın sınırlandırılmış biçimi olarak da düşünülebilir. Bu taşıma türünde taşımacılığın önemli bölümü, demir ya da deniz yolları ile gerçekleştirilir ve başlangıç ya da bitiş noktası, mümkün olduğu ölçüde az kara yolu kullanımı ile yapılır.

Depolar amaçlarına göre ise beş başlık altında toplanır:

Klasik depo: Üretim ya da satış noktasının içinde ya da yanında bulunan, ürünlerin genelde uzun süre tutulduğu depolardır.

Dağıtım merkezi: Müşterilere daha yakın noktalarda yer alan ve müşterilere karma, hızlı ve az miktarda ürün teslimatına olanak sağlayan depolardır. Bu depolar göndericiden büyük hacimli sevkiyat sağlar.

Toplama merkezi: Tedarikçilere daha yakın noktalarda yer alan ve üretim yerlerine ham madde bazında, çeşit olarak az ama karma ve büyük hacimli sevkiyat sağlayabilen depolardır.

Aktarma merkezi: Genelde farklı taşıma modları ya da aynı taşıma modunda, farklı taşıma araçları arasında ürünlerin aktarıldığı ve ürünlerin çok kısa süreli kaldığı depolardır.

Sipariş işleme merkezi: Genel olarak İnternet üzerinden adetle satış yapılan sistemlerde, siparişlerin alındığı ve hazırlandığı depolardır.

• B tipi antrepo; antrepoya konulan eşyadan Kanun’un 97. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen kullanıcının sorumlu olduğu, antrepo beyannamesini kullanıcının verdiği genel antrepo tipidir.

• F tipi antrepo; gümrük idarelerince işletilen genel antrepo tipidir.

• D tipi antrepo; işleticisi ve kullanıcısının aynı kişi olduğu, Kanun’un 104. maddesinin üçüncü fıkrasının uygulandığı özel antrepo tipidir.

İşletmelerin uluslararası pazarlara girmelerinin çeşitli avantajları aşağıda sıralanmaktadır.

Acente ve distribütörler, kataloglar ve tele pazarlama, interaktif TV kanalları ve e-ticaret dolaysız ihracatta kullanılan aracılardır. İşletme kendi ülkesinde üretimi gerçekleştirerek uluslararası pazarlara girebileceği gibi, yabancı ülkede üretim yaparak da pazara girebilir. İşletmenin tercihini bu yönde kullanması durumunda; ortak girişim ve stratejik birleşme, kontrat ile üretim, lisans verme, doğrudan yatırım ve imtiyazlı lisans anlaşmaları ile uluslararası pazarlara girmesi mümkündür.

Uluslararası lojistik faaliyetlerinin yerine getirilmesinde, yerel ve bölgesel faaliyetlerin gerçekleştirilmesinde karşı karşıya kalınan bazı sorunların yanı sıra aşağıdaki sorunlarla da karşı karşıya gelinmektedir.

Uluslararası ticaretin hacmi arttıkça lojistik faaliyetlere olan ihtiyaç artmaktadır. Bu durum uluslararası lojistik faaliyeti zorlaştıran bir faktör değildir.

Lojistik merkezler yerel ölçekten küresel ölçeğe kadar; teknik, hukuki altyapı ve coğrafi konumu ile bir cazibe merkezi olabilmektedir. Lojistik merkezlerin verebileceği hizmetler şu şekilde sıralanabilir:

Avrupa’da lojistik merkezler sıralamasında ilk sırayı, İtalya’nın kuzeyinde yer alan Interporta Verona almaktadır. Lojistik merkez, uluslararası intermodal trafiğinin % 50’den fazlasını karşılamaktadır. İtalya, Almanya ve İspanya’da yer alan lojistik merkezler, Avrupa’da ilk sıralarda yer almaktadır. Dünya’da en çok lojistik merkezin bulunduğu ülke ise, Almanya’dır.

Türkiye’de, Ulaştırma ve Alt Yapı Bakanlığı öncülüğündeTCDD tarafından 7 lojistik merkez kurulmuştur. Bunlar: Samsun, Uşak, Denizli, İzmit, Eskişehir, Balıkesir ve İstanbul’dadır. Türkiye’de de lojistik köy ya da lojistik merkez yapılanmaları, son yıllarda sıklıkla gündeme gelmektedir. Özel sektör girişimi ile hayata geçirilen Ankara Lojistik Üssü, Türkiye’nin en büyük lojistik merkezi konumundadır.

Eşyanın korunması için herkes tarafından kullanılabilen antrepolardır. Genel antrepolar, gümrük işlem ve uygulamalarında A,B ve F tipi antrepolar olmak üzere üçe ayrılır.

A tipi antrepo; işleticisinin stok kayıtlarını tuttuğu ve antrepoya konulan eşyada herhangi bir noksanlık olması hâlinde, gümrük vergilerini ödemekten sorumlu olduğu genel antrepo tipidir.

Özel Antrepolar: İşletici ve kullanıcısının aynı kişi olduğu antrepolardır. Bu antrepolar yalnızca işletici tarafından kullanılır ve C, D ve E tipi antrepolar olarak üçe ayrılır.

Yapılacak olan gümrük muayenesinin türü,; kırmızı, sarı, mavi ve yeşil hatlara göre belirlenmektedir. Kırmızı hat: Eşyanın fiziki muayenesinin yanı sıra, belge kontrolünün de yapıldığı hattır. Sarı hat: Fiziki muayeneye gerek görülmeksizin, eşyaya ait beyanname ve eklerinin doğruluğunun ve birbiri ile uygunluğunun kontrol edildiği hattır. Mavi hat: Eşyanın veya buna ilişkin yazılı beyan ve ilgili maddelerin veya ticari veri ve belgelerin sonradan kontrol edildiği hattır. Yeşil hat: Eşyanın belge kontrolüne veya fiziki muayeneye tabi tutulmadığı hattır.

Uluslararası pazarlamada ürünün doğru zamanda, doğru yerde, ekonomik olarak ve zarar görmeden bulunabilmesini sağlamak için; ithalatçı, ihracatçı ve taşıyıcı firma arasında aracılık yapan işletmeler, taşıma işleri komisyoncuları (Freight Forwarder)’dır. Bu tanımdan da anlaşılacağı gibi, Freight Forwarder’lar ihracatçıya çeşitli katkılar sağlamaktadır. Bu katkıları izleyen biçimde sıralayabiliriz