LOJİSTİK İLKELERİ

Talebin farklılaşması: Önceki dönemlerle karşılaştırıldığında günümüzde müşteriler daha bilgilidir ve daha fazla kaliteyi daha ucuz ve daha iyi servis koşullarında talep etmektedirler. Ayrıca müşteriler daha hızlı ve bireysel cevap istemektedirler.

Perakende sektöründe yaşanan değişimler: Günümüzde yeni satış noktaları ve hizmet modelleriyle karşılaşmaktayız. Telefondan satış, elektronik ticaret, 24 saat hizmet, eve teslim hizmetinin sunulması, şehir dışı alışveriş merkezlerinin kurulması perakende sektöründe yaşanan değişimlere birer örnektir.

Üretim lojistiği, giriş lojistiği işlemlerinin devamında tesis içerisinde ürünün üretim sürecinde gerçekleştirilen (depolama, sipariş, sipariş hazırlama, stok yönetimi, tesis içi taşıma vb.) işlemlerden oluşur. Üretim lojistiğinde tesis içinde kısa mesafeli malzeme akışı (fabrika ve depo içi hareketler) söz konusu olmaktadır. Malzeme akışında amaç, işlem birimleri arasında malzemeyi uygun araçla en az zararla etkin bir biçimde taşımaktır.

Stok, üretimi istenen düzeyde tutmak, teslim ve satışı istenen özelliklere göre gerçekleştirmek amacıyla malzeme ve ürün mevcudunun elde bulundurulmasıdır. Başka bir deyişle, iç ve dış müşterinin talebini karşılamak amacıyla işletmenin elde tuttuğu malzemedir.

Ambalaj, ürünlerin üreticiden tüketiciye kadar uzanan ulaşımı sırasında güvenli ve hasarsız ulaşımının sağlanabilmesi için kullanılan koruyucu araçların tümüdür. Lojistik yönünden bakıldığında ambalajlama ve paketlemenin; malı koruma ile ilgili işlevleri, depolamayı kolaylaştırma ile ilgili işlevleri, ulaştırma ile ilgili işlevleri bulunmaktadır. Ambalaj, malı koruma işlevi ile ilgili olarak ürünün dış etkenlerden; çarpma, ezilme, nem, ısı, gibi fiziki etmenlerden korunmasını sağlar.

Elleçleme; depoya malzeme boşaltma, depoda mal seçerek ayrıştırma, birleştirme, teslim, paket açma, istifleme, yerleştirme, yerini değiştirme, yenileme, eksik tamamlama, ambalajlama, yükleme vb. işlemleri kapsar. Elleçleme işlemleri ile malları yükleme, boşaltma ve depo içerisinde hareket ettirme işlemleri gerçekleştirilir.

Lojistik maliyetler içinde en büyük payı taşımacılık maliyetleri alırken bunu stok taşıma ve depolama giderleri izlemektedir. Lojistik maliyetleri oluşturan maliyetlerin sınıflandırılması farklı bir biçimde yapılsa da lojistikte maliyet yönetimi işletmelerin küresel rekabet ortamında avantaj sağlaması ve bunu sürdürmesi ile karlılık açısından büyük bir öneme sahiptir.

Sipariş işleme, müşteri siparişlerinin istenilen yerde ve zamanda teslim edilmesiyle ilgili bir dizi faaliyeti içerir. Bu faaliyetler siparişin alınmasıyla başlar; müşteri siparişindeki malzeme bulunur, raflardan alınır, müşterilere veya güzergaha ait ürünler birleştirilir ve ambalajlanmış bir şekilde kamyonlara yüklenmek üzere çıkış alanına aktarılır.

Çapraz sevkiyat, lojistik süreçlerinde tasarruf elde etmek için uygulanabilecek bir tedarik zinciri stratejisidir. Çapraz sevkiyatta, kamyonlarla gelen malzemeler bekletilmeden doğrudan doğruya ya da kısa bir süreliğine (24 saate kadar) bekletilerek sevkiyatı gerçekleştirecek kamyonlara yüklenir. Çapraz sevkiyat tesisleri klasik anlamdaki depolar olarak değil bir anlamda transfer noktaları olarak görev üstlenirler. Bu tesisler giren ürün akışı ile çıkan ürün akışının senkronize edildiği merkezlerdir.

Uluslararası taşımacılıkta önemli bir yer tutan deniz taşımacılığında konteynerlerin kullanımı verimliliği artırmıştır. Konteynerler gemi güvertesinde üst üste istiflenerek alan kullanımı açısından fayda sağlamıştır. Ayrıca limanlarda malların taşınmasında zaman ve maliyet avantajı getirmiştir. Zaman içerisinde taşıma araçlarında, bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler, yükün izlenmesi, barkod, RFID vb. uygulamalar lojistikte verimliliği artıran gelişmeler olarak karşımıza çıkmaktadır.

Bir başka lojistik tanımı da literatürde “Seven Rs”, “Yedi Doğru” olarak yer almaktadır. Bu tanıma göre lojistik; doğru ürünün, doğru şartlarda, doğru miktarda, doğru yerde, doğru zamanda, doğru maliyetle, doğru müşteri için kullanılabilirliğinin sağlanmasıdır.

Lojistik ilk başlarda literatürde askerî kökenli bir ifade olarak yer almıştır. Askerî alanda lojistik, araç gereç ve birliklerin hareket organizasyonunu tanımlamak için kullanılmaktadır. Bu anlamda lojistik askerî operasyonlar kapsamında asker ve ekipmanın taşınması ve ikmal işlemlerinin organizasyonunu içerir.

1950’li yıllar lojistiğin bir parçası olan dağıtım sistemlerinin plansız bir şekilde yürütüldüğü dönemdir.

1980’li yıllar taşımacılık düzenlemelerinin olduğu, bilgi sistemleri ve iletişim teknolojisinde hızlı gelişmelerin görüldüğü  dönemdir.

Yükselen değil düşen ürün fiyatları lojistiğin gelişiminde etkili faktörlerden birisidir.

Üretim Lojistiği: Tesis içerinde kısa mesafeli işlem birimleri arasında malzemeyi uygun araçla en az zararla etkin bir biçimde taşımaktır.

Farklı merkezlerden gelen benzer ürünlerin depo içerisinde birleştirilmesi işleminden sonra, aynı müşteriye ait olan ürünlerin, bir alanda toplanıp kalite kontrol ve ambalajlama işlemlerinden sonra dağıtımının gerçekleştirilmesi için hazır hâle getirilmesi işlemine konsolidasyon denir.

Elleçleme: Depoya malzeme boşaltma, depoda mal seçerek ayrıştırma, birleştirme, teslim, paket açma, istifleme, yerleştirme, yerini değiştirme, yenileme, eksik tamamlama, ambalajlama, yükleme vb. işlemlerini kapsar.

Çapraz sevkiyat, lojistik süreçlerinde tasarruf elde etmek için uygulanabilecek bir tedarik zinciri stratejisidir.

Lojistik pahalıdır. Sıklıkla lojistik maliyetlerin ciroya oranı yüksek değerlere ulaşmaktadır.