LOBİCİLİK VE HALKLA İLİŞKİLER

Betimleyici etik, sosyal davranışları, toplumda yaygın kabul gören değerler açısından incelemektedir. Bu nedenle de, betimleyici yöntem toplumdaki herkes için aynı derecede bağlayıcı nitelik taşıyan ahlak yasalarından hareket eder.

İ. Kant, felsefede bilgi kuramını ortaya atmıştır. Alman felsefesinin kendinden sonraki dönemlerini etkileyen önemli bir düşünürdür. Hatta Alman felsefesinin kurucu isimleri arasında sayılmaktadır. Kant her zaman ‘bilgi’ üzerinden hareket etmiştir. Bu nedenle, bugüne kadar elde edilen bilginin yapı ve sınırları Kant’ın yapıtlarında en fazla durduğu konuları oluşturmuştur.

Halkla ilişkiler alanında meslek örgütleri etik kodlar geliştirmek için gereken çabayı sarfetmişlerdir. Ancak tarihsel olarak çok eskilere gitmek kolay değildir. Bu alanda etik davra­nışlara ilişkin kodlamanın 20. yüzyılın ikinci yarısından sonra artarak devam ettiği görül­mektedir. Amerika Halkla İlişkiler Derneği (Public Relations Society of America - PRSA) bu çalışmaların öncülüğünü üstlenmiştir. Dernek tarafından yazılan etik kodlar ilk 1950 yılında kamuoyuna sunulmuştur.

Halkla ilişkiler mesleğinin düzenleyici kuralları ise Uluslararası Halkla İlişkiler Der­neği (IPRA) tarafından yapılandırılmıştır. Bu amaçla, 1961 yılında Venedik’te toplanan dernek üyeleri kendileri ile ilgili oldukça bağlayıcı kararlara varabilmişlerdir. Bu detay­lı, etkili ve yönlendirimli kararların içeriği ana hatlarıyla şu şekilde organize edilmiş; profesyonel bütünlüğü sağlayan kurallar, müşteriye yönelik kurallar, halka ve basına yönelik davranış kuralları, meslektaşlara yönelik kurallar.

Uluslararası Halkla İlişkiler Derneği (IPRA) 12 Mayıs 1965 tarihinde Atina’da gerçek­leştirdiği Genel Kurul Toplantısında da Atina Yasası’nı çıkarmıştır. Bu yasa Uluslararası Etik Yasası olarak da tanınmış ve İPRA üyelerinin Birleşmiş Milletler Yasası’nda bulunan ilkeleri kabul etmelerini sağlamıştır.

Uluslararası Halkla İlişkiler Danışman­ları Derneği Komitesi’nce (ICO) kabul edilen Roma Bildirisi’dir. 1991 yılı Ekim ayında Uluslararası Meslek Bildirisi olarak ilan edilmiştir. Bildiri, dernek üyesi şirketleri mesleki standartları yükseltmekle sorumlu tutmaktadır.

Halkla ilişkiliciler çalışmaları sırasında sık sık etiksel karar verme durumlarıyla karşı karşıya gelmektedirler. Bu tür durumlar söz konusu olduğunda hızlı ve uygun kararlar vermeleri gerektiği için alanın yukarıda geliştirilen çeşitli etik kodlarına başvururlar. Bu bağlamda, meslekte etiksel karar verme sürecini açıklamaya dair kimi modeller geliştiril­miştir. Avukatlık modeli, Barney ve Black tarafından geliştirilmiştir. Halkla ilişkiler mesleğinde söylemin rolüne, ikna edici iletişime vurgu yapmak için planlanmıştır.

Halkla ilişkiler disiplininde toplumsal sorumluluğu örneklendirecek bir diğer model de ‘karşılıklı değerlere karşı taraf tutma modeli’dir. Pearson tarafından 1989 yılında geliştirilmiş kuramsal bir modeldir.

Etik karar verme modeli olarak Potter Kutusu Modeli Ralp Potter tarafından geliştirilmiş­tir. Model, 4 aşamadan oluşmaktadır (Seib ve Fitzpatrick, 1995:35):

ABD’de ilk olarak 1938 tarihinde ‘Yabancı Temsilciler Yasası’ yürürlüğe girmiştir. Bu yasal düzenlemeyi ABD’de II. Dünya Savaşı öncesi artış gösteren Nazi propagandasının hızlandırmış olduğu ifade edilmektedir. Yasa özellikle ABD’de yabancı ülkeler adına lobi faaliyetleri yürütmekte olan lobileri kayıt altına almayı sağlamıştır.