LOBİCİLİK VE HALKLA İLİŞKİLER

Mehmet Akad baskı gruplarını “ideolojik nitelikte”, “sınıflara dayalı” ve “politik nitelikte” olarak sınıflandırmaktadır.

Mehmet Akat'ın sınıflandırmasına göre işçi sendikaları sınıflara dayalı baskı grupları arasında yer almaktadır.

Almond ve Powell'a göre işlevleri siyaset dışı olan ordu, üniversite, devlet kuruluşları gibi örgütlenmeler kuruluş amaçları siyasi olmayan gruplar ya da kurumsal baskı grupları olarak adlandırılır.

"Özel kesime ilişkin baskı grupları" Duverger ve Schwarzenberg'e göre "çalışma alanlarına göre baskı grupları" arasında yer almaktadır.

Buffelan baskı gruplarını “fırsatçı”, “uzman” ve “başka bir kimlik arkasına gizlenmiş” olarak üçe ayırmaktadır.

Grubun iç dayanışmasının yüksek olması grubun birliği, bütünlüğü kapsamında yer almaktadır.

Jeanneau baskı gruplarını “ekonomik amaçlı” ve “amacı ekonomik olmayan” şeklinde ikili bir sınıflandırmaya gitmiştir.

Almond ve Powell'a göre anomik baskı grupları: Önceden herhangi bir tasarlama, hazırlık ve çaba olmadan, herhangi bir olay ya da uygulamaya tepki biçiminde meydana çıkan, şiddete başvurmayan ve kendiliğinden ortadan yok olan gruplaşmalardır.

Anayasa Mahkemesi, Danıştay, Yargıtay vb. kurumlar çalışma alanlarına göre baskı grupları arasında yer almaktadır.

Lobiciliğin en yaygın biçimde uygulandığı ülke Amerika Birleşik Devletleri’dir.

Baskı grupları da, siyasal partiler gibi siyasal güç olarak kabul edilmekte, fakat siyasal partilerin tersine iktidarı ele geçirmeyi amaçlamamaktadır. Siyasal partilerin hedefleri tek başlarına ya da diğer partilerle birleşerek iktidara geçmektir, baskı grupları ise iktidar savaşının dışında kalmayı yeğler.  Çıkar grupları ve baskı grupları arasındaki farklardan bir diğeri de baskı gruplarının siyasi baskı yapmak için devamlılıklarını sağlayacak şekilde örgütlenmeleri çıkar gruplarının hedefleri ise, siyasi de olsa geçici bir örgütlenme (ad hoc) içinde olmalarıdır. Belirtilenler özetlendiğinde her baskı grubu aynı zamanda bir çıkar grubu olmakla birlikte, bütün çıkar grupları, baskı grubu değildir.  Baskı grupları, toplumun yönetimi konusunda siyasi iktidarı bizzat elde etmek yerine, siyasi iktidar, siyasi partiler ve kamuoyu üzerinde dolaylı veya dolaysız, gizli ya da açık baskı kurabilen, resmî veya gayriresmî örgütlenmiş siyasi kuvvettir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Baskı grupları ile karıştırılan bir diğer kavram, çıkar ya da menfaat gruplarıdır. Bir araya gelmiş, topluluk oluşturmuş grubun üyeleri, eğer ortak bir amaç çevresinde birleşerek, kolektif eylem içine girerse, grup artık çıkar ya da menfaat grubu olarak adlandırılmaktadır. Burada kullanılan çıkar terimi ile maddi yararlar olduğu gibi manevi değerler de belirtilmektedir. Benzer ya da ortak amaçların gerçekleşmesi için zaman zaman siyasi mekanizmanın aldığı kararların uygulanmasını desteklemek ya da tam tersi bir tutum sergilemek gerekmektedir. Böylece herhangi bir siyasal amaca dayanmadan bir araya gelen kişilerin oluşturdukları çıkar grupları toplumsal yaşayışın herhangi bir evresinde, belli koşulların da ortaya çıkmasıyla baskı grubu niteliği kazanmaktadır. Çıkar grupları ve baskı grupları arasındaki farklardan bir diğeri de baskı gruplarının siyasi baskı yapmak için devamlılıklarını sağlayacak şekilde örgütlenmeleri çıkar gruplarının hedefleri ise, siyasi de olsa geçici bir örgütlenme (ad hoc) içinde olmalarıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

İşçi birlikleri bir baskı grubu olarak ilk kez İngiltere’de 1834 yılında ‘Trade Union’ adıyla kurulmuştur. Hükümet tüm işçilerin toplandığı bu birlikten çekinmiş ve istenilenler doğrultusunda bazı kuralları koymak zorunda kalmıştır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Tarih içinde, Türkiye’de de zaman zaman güç göstererek amaçlarına ulaşmaya çalışan topluluklar görülmüştür. Özellikle çok partili sisteme geçilmesinin ardından baskı gruplarının etkinliği artmış ve belirgin özellikler kazanmıştır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Kitabınızın 135. sayfasında yer alan şekil 6.1 incelendiğinde Kitle baskı gruplarının Duverger ve Schwarzenberg’in baskı grupları Sınıflandırması arasında yer aldığı görülmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Baskı grupları görevleri, kısaca şu şekilde özetlenebilir: Baskı grupları kendilerinin faaliyet alanları içinde kalan bölgelerdeki kişileri siyasetle ilgili konularda bilinçlendirir, ayrıca kendi üyelerini de eğitir. Toplumdaki çeşitli meslek sahiplerinin siyasetle ilgili hedeflerini özetleyerek sistematize eder, böylece siyasi konularda daha bilinçli olunan bir tartışma ortamı meydana gelir. Yönetimin çeşitli kademelerindeki bürokratlara, memurlara ve genel olarak kamuoyuna enformasyon, kanıt ve istatistiki veri sağlar. Karşıt çıkar sahibi grupların baskılarını etkisiz hâle getirir ve benzer çıkarlara, düşüncelere sahip organizasyonlar arasında güç birliği oluşturabilmek için koalisyon kurabilir. Siyasi sistemde önemli etki yaratacak faaliyetler gerçekleştirir, alternatif fikirler ortaya atar ve yönetimdekilerin belki de akıllarına gelmeyecek özgün görüşler sunar. Böylece yönetimin hem keyfi karar verme ihtimali azaltılır hem de baskı gruplarının sarf ettiği gayret sistem tarafından dikkate alınır. Siyasal kurumlar önünde üyelerin istek, tercih, beklenti ve çıkarları temsil edilir. Üyelerin çıkar, istek, beklenti ve tercihleri ilgili kamu kurumu ve kamuoyuyla paylaşılır, onların da fikir ve istekleri öğrenme amacıyla, çift yönlü yani karşılıklı akış içinde olan bir iletişim ağı kurulur. Siyasal iktidarın gruba karşı takınabileceği olumsuz tutumun grubun lehine çevrilmesi için çabalanılır. Son olarak farklı konum ve kademedeki devlet görevlilerinin işlerini yürütüş şekli denetim altında tutularak, halihazırda yaşanan ya da yaşanılması olası aksaklıklar giderilmeye çalışılır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Baskı gruplarının görevlerine ve bunların önemine değinildikten sonra, baskı gruplarının kendilerinden beklenen görevleri gerçekleştirebilmek için gereken gücü nereden temin ettikleri konusu üzerinde durulmaktadır. Baskı gruplarının güç kaynakları: Grubun büyüklüğü, Grubun birliği, bütünlüğü, Grubun coğrafi dağılımı (yerel ya da ulusal olması), Grubun sosyal statüsü, Gruptaki liderlik olgusu, Grubun benimsediği program, Grubun faaliyetlerinin yürütüleceği siyasi ortamın durumu olarak sınıflandırılabilir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Baskı gruplarının gücünü belirleyen ilk faktör grubun büyüklüğüdür. Burada “büyüklük” ile ifade edilen baskı gruplarının ekonomik yapısı, üye sayısının çokluğu, genel olarak kamuoyunun ya da geniş bir kitlenin çıkarlarını yansıtan gruplar olmalarıdır. Grubun tarihsel olarak eski olması “büyük” olmasına yetmemektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Baskı grubunun gücünü belirleyen yedi faktörden belki de en önemli ve ulaşılması zor olanı, statüdür. grubun saygınlığı bir yandan onu oluşturan üye kadrolarının ve grubun toplumdaki konumu, diğer yandan grubun daha önce gerçekleştirdiği eylemler sonucu oluşturduğu imaj ışığında oluşmaktadır. Saygınlığı daha fazla olan grupların ve üyelerinin karar koyuculara erişme, onlarla düzenli etkileşimde bulunma, isteklerine ulaşma vb. konularda başarı şansları daha yüksektir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Lobicilik, baskı gruplarının başvurduğu diğer tüm baskı yöntemlerini de içeren, çok geniş kapsamlı bir faaliyet alanıdır. Lobicilik; lobi, lobi faaliyetleri ve lobici gibi unsurlardan oluşan bir bütündür. Doğru cevap C seçeneğidir.