LOBİCİLİK VE HALKLA İLİŞKİLER - Deneme Sınavı - 8

Tarih içinde, Türkiye’de de zaman zaman güç göstererek amaçlarına ulaşmaya çalışan topluluklar görülmüştür. Özellikle çok partili sisteme geçilmesinin ardından baskı gruplarının etkinliği artmış ve belirgin özellikler kazanmıştır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Kitabınızın 135. sayfasında yer alan şekil 6.1 incelendiğinde Kitle baskı gruplarının Duverger ve Schwarzenberg’in baskı grupları Sınıflandırması arasında yer aldığı görülmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Baskı grupları görevleri, kısaca şu şekilde özetlenebilir: Baskı grupları kendilerinin faaliyet alanları içinde kalan bölgelerdeki kişileri siyasetle ilgili konularda bilinçlendirir, ayrıca kendi üyelerini de eğitir. Toplumdaki çeşitli meslek sahiplerinin siyasetle ilgili hedeflerini özetleyerek sistematize eder, böylece siyasi konularda daha bilinçli olunan bir tartışma ortamı meydana gelir. Yönetimin çeşitli kademelerindeki bürokratlara, memurlara ve genel olarak kamuoyuna enformasyon, kanıt ve istatistiki veri sağlar. Karşıt çıkar sahibi grupların baskılarını etkisiz hâle getirir ve benzer çıkarlara, düşüncelere sahip organizasyonlar arasında güç birliği oluşturabilmek için koalisyon kurabilir. Siyasi sistemde önemli etki yaratacak faaliyetler gerçekleştirir, alternatif fikirler ortaya atar ve yönetimdekilerin belki de akıllarına gelmeyecek özgün görüşler sunar. Böylece yönetimin hem keyfi karar verme ihtimali azaltılır hem de baskı gruplarının sarf ettiği gayret sistem tarafından dikkate alınır. Siyasal kurumlar önünde üyelerin istek, tercih, beklenti ve çıkarları temsil edilir. Üyelerin çıkar, istek, beklenti ve tercihleri ilgili kamu kurumu ve kamuoyuyla paylaşılır, onların da fikir ve istekleri öğrenme amacıyla, çift yönlü yani karşılıklı akış içinde olan bir iletişim ağı kurulur. Siyasal iktidarın gruba karşı takınabileceği olumsuz tutumun grubun lehine çevrilmesi için çabalanılır. Son olarak farklı konum ve kademedeki devlet görevlilerinin işlerini yürütüş şekli denetim altında tutularak, halihazırda yaşanan ya da yaşanılması olası aksaklıklar giderilmeye çalışılır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Baskı gruplarının görevlerine ve bunların önemine değinildikten sonra, baskı gruplarının kendilerinden beklenen görevleri gerçekleştirebilmek için gereken gücü nereden temin ettikleri konusu üzerinde durulmaktadır. Baskı gruplarının güç kaynakları: Grubun büyüklüğü, Grubun birliği, bütünlüğü, Grubun coğrafi dağılımı (yerel ya da ulusal olması), Grubun sosyal statüsü, Gruptaki liderlik olgusu, Grubun benimsediği program, Grubun faaliyetlerinin yürütüleceği siyasi ortamın durumu olarak sınıflandırılabilir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Baskı gruplarının gücünü belirleyen ilk faktör grubun büyüklüğüdür. Burada “büyüklük” ile ifade edilen baskı gruplarının ekonomik yapısı, üye sayısının çokluğu, genel olarak kamuoyunun ya da geniş bir kitlenin çıkarlarını yansıtan gruplar olmalarıdır. Grubun tarihsel olarak eski olması “büyük” olmasına yetmemektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Baskı grubunun gücünü belirleyen yedi faktörden belki de en önemli ve ulaşılması zor olanı, statüdür. grubun saygınlığı bir yandan onu oluşturan üye kadrolarının ve grubun toplumdaki konumu, diğer yandan grubun daha önce gerçekleştirdiği eylemler sonucu oluşturduğu imaj ışığında oluşmaktadır. Saygınlığı daha fazla olan grupların ve üyelerinin karar koyuculara erişme, onlarla düzenli etkileşimde bulunma, isteklerine ulaşma vb. konularda başarı şansları daha yüksektir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Lobicilik, baskı gruplarının başvurduğu diğer tüm baskı yöntemlerini de içeren, çok geniş kapsamlı bir faaliyet alanıdır. Lobicilik; lobi, lobi faaliyetleri ve lobici gibi unsurlardan oluşan bir bütündür. Doğru cevap C seçeneğidir.

ABD’nin en etkin siyasal yapısı; güçler ayrımı (separation of powers), kontrol ve denge (check and balances) ve federalizm gibi üç önemli ilkeye dayanmaktadır. Bu ilkelerden birincisi olan güçler ayrımına göre; Kongre yasaları yapmakta (yasama), Başkan bu yasaları uygulamakta (yürütme), Federal Anayasa Mahkemesi de (yargı) uygulamanın yasalara uygunluğunu denetlemektedir. İkinci ilke kontrol ve denge kuralı etkisini Kongre’nin iki meclisli (Temsilciler Meclisi ve Senato) yapısında göstermektedir. Son ilke federalizm gereğince ise yönetim federal hükümet ve eyalet hükümetlerinden oluşmaktadır

Amerika Birleşik Devletleri Anayasasında, yasama ve yürütme birbirlerinden kesin çizgilerle ayrılmış, yürütmenin yasama karşısında üstünlüğü karşılıklı kontrol ve denge esasına göre ayarlanmıştır. Yargı organı ise yürütme ve yasama arasında bağımsız bir denge ve kontrol oluşturmaktadır. Federal Anayasa Organlarını; yürütmede Başkan, yasamada Kongre ve yargıda Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesi ile hepsinden etkilenen federe devletler temsil etmektedir

Eyaletlerde yasama organı, Nebraska eyaleti dışında, Senato ve Temsilciler Meclisi’nden oluşmaktadır.Eyaletlerde yürütme görevi halk tarafından seçilmiş, valiye (governor) yüklenmiştir. Vali kendisiyle beraber yine halk tarafından seçilmiş üyelerle yürütme faaliyetlerini sürdürür.Yargı organı, her eyalet anayasasında güçler ayrımı ilkesi gereğince düzenlenmiştir. Eyalet düzeyinde yasaların anayasaya uygunluğu yargı organları tarafından sağlanmaktadır.

Yasamanın elinde tuttuğu güçler;  Dış ve ulusal ticaretin düzenlenmesine yönelik çalışmaların yürütülmesi,Para bastırma ve değerini korumaya yönelik düzenleyici sistemin oluşturulması,Kalpazanların cezalandırılmasına yönelik yasal düzenlemelerin hazırlanması,Ulusal düzeyde etkin iletişim ağlarının oluşturulması, Patent ve telif haklarının düzenlenmesi,federal mahkemelerin kurulması, Denizlerde korsanlığı ve benzeri diğer suçları önleyici yasaların çıkartılması, Savaş ilan etme yetkisidir.

Yasamayı etkileyen bir başka organ komitelerdir. Komiteler, bir önerinin yasalaşabilmesi konusunda, çeşitli alanlarda uzmanlaşmaları nedeniyle önemli rol oynamaktadır. Komiteler ayrıca oluşturdukları alt-komiteler yardımıyla tasarılar hazırlamakta ve Kongreye sunmaktadır. Kongre’de yer alan komiteler oluşum amaçlarına göre; Daimi (Standing), Geçici-Özel (Select and Special), Birleşik (United) ve Konferans (Conference) Komiteleri olarak adlandırılmaktadır.
Dört tür komite arasında en önemli olan Daimi Komitelerdir.

Yürütme gücünü elinde bulunduran Başkanın çok sayıda görevi vardır. Bu yetki ve sorumlulukların gerçekleştirilebilmesi için Başkan güçlü bir örgüte ihtiyaç duyar. Örgüt; kabine,yürütme bürosu, bağımsız yürütme ajanları, bağımsız düzenleyici ajanlıklar ve hükümet korporasyonlarından oluşmaktadır. Başkanın aldığı kararların isabetliliği ve etkinliği bu örgütün yardımıyla sağlanabilmektedir

Sigaranın yarattığı maddi ve manevi olumsuz etkilerini önleyebilme amacıyla 1995 yılında DSÖ’nün “Sigarasız Bir Dünya İçin Elele” (United for a Tobacco-Free World) sloganı paralelinde Türkiye’de Sigara ve Sağlık Ulusal Komitesi (SSUK) kurulmuştur. SSUK’nın kurulduğu yıllarda ilk ve temel hedefi Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Yasa Tasarısının TBMM Genel Kurulunda görüşülmesinin sağlanması olmuştur.4207 sayılı Kanun, SSUK’nın yürüttüğü lobicilik çabalarıyla yasalaşmış ve 26 Ekim 1996 tarihli ve 22829 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

1973 yılında çevre ve doğal hayatı koruma amaçlı kurulmuş sivil toplum gruplarının
ortak baskısıyla Kongre, “Yok Olmaya Yüz Tutmuş Türleri Koruma Yasası”nı (Endangered Species Act) kabul etmiştir. Bu yasaya göre, eyalet yönetimleri yok olma tehlikesi içinde bulunan canlıların yaşadıkları ortamları hiçbir şekilde bozamayacaklardır. Ancak yasa,Tennessee Vadisi’ndeki yok olmaya yüz tutmuş bir balık türü olan Snail-Darter’ı korumayı amaçlayan çevre grupları ile eyalet yönetimi arasında sürtüşmeye neden olmuştur

15 Ocak 1969’da Başkan Nixon’un eşi resmen başlama tarihinden beş gün önce sağlık, eğitim ve refahla ilgili konuların sekreterliğine Robert H. Finch atanmıştır. Robert H. Finch kendisine verilen yetki sınırları içinde, sağlık ve bilimle ilgili konulardaki asistanlık görevini önermek için Dr. H. Knowles’u aramıştır. Bu görev ulusun en üst düzeydeki sağlık memurluğudur ve Dr. Knowles işi hemen kabul etmiştir.

Başkanın yasama, idari, millî savunma ve dış işlerle ilgili çok sayıda yetkisi bulunmaktadır. Bu yekiler şöyle sıralanabilir:Başkanın yasamayla ilgili konularda doğrudan yetkisi yoktur. Başkan yasaların yürütücüsüdür. Hiyerarşik bir yapı içinde atamaları gerçekleştir,ancak bazı atamaları gerçekleştirirken Senato’nun onayını almak zorunluluğundadır.Millî savunma konusunda Başkan, Başkomutan konumundadır. Tüm askerî harekâtların yürütülmesinde, yeni silahların üretilmesinde ve kullanımında karar verici durumundadır.Dış işleriyle ilgili konular da Başkanın idaresine bağlıdır. Elçilerin atanması, antlaşmaların imzalanması Senato’nun da onayıyla Başkan tarafından gerçekleştirilir.

Amerika Birleşik Devletleri Anayasası 1787 yılında hazırlanmış ve 1789 yılında yürürlü- ğe girmiş, dünyanın en eski yazılı anayasasıdır. 1967 yılına kadar 25 kez değişikliğe uğrayan anayasada, yasama ve yürütme birbirlerinden kesin çizgilerle ayrılmış, yürütmenin yasama karşısında üstünlüğü karşılıklı kontrol ve denge esasına göre ayarlanmıştır. Yargı organı ise, yürütme ve yasama arasında bağımsız bir denge ve kontrol oluşturmaktadır. Federal Anaya- sa Organlarını; yürütmede Başkan, yasamada Kongre ve yargıda Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesi ile hepsinden etkilenen federe devletler temsil etmektedir.

Amerika Birleşik Devletleri; federal yapıya, federal Anayasayla bağlı, kendi içinde tam bağımsızlığa sahip olmayan federe devletlerin oluşturduğu bir bütündür. 50 federe devle- tin her biri federal anayasanın belirttiği genel ilkelere aykırı olmamak şartıyla hazırlanmış birer anayasaya sahiptir. Eyaletlerde yasama organı, Nebraska eyaleti dışında, Senato ve Temsilciler Meclisi’nden oluşmaktadır.

Eyaletlerde yürütme görevi halk tarafından seçilmiş, valiye (governor) yüklenmiştir. Vali kendisiyle beraber yine halk tarafından seçilmiş üyelerle yürütme faaliyetlerini sürdürür.

Yasamanın temel direği olan Kongre’nin elinde tuttuğu güç, Anayasa’nın 18 maddesiy- le belirlenmiştir. Bu maddeler şöyledir:

1. Madde: Ülkenin genel refahı için güvenliğin sağlanmasına yönelik vergilendirme- nin ve parayı harcama yetkisinin kullanılması,

2. Madde: Ülke adına borç para alma hakkı,

3. Madde: Yabancı uyrukluların ülke içinde entegrasyonunu sağlamaya yönelik yasa- ların hazırlanması,

4. Madde: Dış ve ulusal ticaretin düzenlenmesine yönelik çalışmaların yürütülmesi,

5. Madde: Para bastırma ve değerini korumaya yönelik düzenleyici sistemin oluşturulması, 6. Madde: Kalpazanların cezalandırılmasına yönelik yasal düzenlemelerin hazırlanması,

7. Madde: Ulusal düzeyde etkin iletişim ağlarının oluşturulması,
8. Madde: Patent ve telif haklarının düzenlenmesi,
9. Madde: Federal mahkemelerin kurulması,
10. Madde: Denizlerde korsanlığı ve benzeri diğer suçları önleyici yasaların çıkartılması, 11. Madde: Savaş ilan etme yetkisi,
12-13-14. Madde: Deniz ve Kara Kuvvetlerinin çalışmalarını geliştirici, destekleyici,

düzenleyici çalışmaların yürütülmesi,
15. Madde: Başkaldırıları, isyanları bastırmak için gerektiği zaman milis kuvvetlerinin

yardıma çağrılması,
16. Madde: Milis kuvvetleriyle ilgili yasal düzenlemelerin gerçekleştirilmesi,
17. Madde: Kale, tersane gibi devlet malları üzerindeki yasal hakların düzenlenmesi,

18. Madde: Yasama gücüne yönelik anayasal haklarla tanınan bir hak olan yasaların

yapılmasıdır.