LİMAN VE TERMİNAL YÖNETİMİ

Ülkeler arasında en fazla konteyner taşımacılığı yapılan ülke açık arayla yine Çin’dir. 2017 yılında Çin’de 213.7 milyon TEU konteyner işlem görürken onu 51 milyon TEU ile ABD izlemiştir. Türkiye 9.9 milyon TEU ile dünyada 21. sırada yer alır.

Yük türü açısından Türkiye’de faaliyet gösteren limanlarda en fazla elleçlenen yük, sıvı dökme yüklerdir. 2017 yılında sıvı dökme yükler 153 milyon ton olarak elleçlenirken, bu yükü 129 milyon ton ile kuru dökme yükler izlemiştir.

Liman Başkanlıkları bazında Türkiye sınırları içinde en fazla yük elleçleme rakamlarına ulaşılan liman başkanlığı Kocaeli Liman Başkanlığıdır. Kocaeli’yi Botaş (Ceyhan) ve Aliağa Liman Başkanlıkları izlemektedir. Kocaeli Liman Başkanlığı sınırları içinde yer alan limanlara 2017 yılında 10.548 gemi uğrak yaparken bu gemiler ile 73 milyon tonun üzerinde yük işlemi yapılmıştır.

En fazla konteyner elleçlenen liman başkanlıkları sıralamasında ise zirvede Ambarlı bulunmaktadır. 2017 yılında Ambarlı liman başkanlığına bağlı Marport, Kumport ve Mardaş konteyner terminallerinde toplam 3.1 milyon TEU yük elleçlemesi yapılırken, ikinci sırada yer alan Mersin Liman Başkanlığı sınırlarında faaliyet gösteren Mersin Uluslararası Limanı (MIP) tek başına 1.6 milyon TEU konteyner elleçlemiştir.

Mega gemilerin limanlara etkisi üç başlık altında toplanabilir:

• Alt yapılara olan etkiler: Rıhtımların daha uzun, daha güçlü/dirençli ve daha derin inşa edilmesi,

• Liman ekipmanlarına olan etkiler: Daha büyük ve güçlü vinçlere ihtiyaç duyulması, rıhtımda hizmet gören geminin işlemlerini hızlı bitirmesi için bir gemiye atanan vinç sayısında artış olması, bu vinçleri besleyen iç taşıma ve istif ekipmanlarının artış göstermesi,

• Liman geri saha bağlantılarına olan etkiler: Gemi besleme (feeder) servislerinin yük artışına paralel olarak sayılarının artması, yeni tren hatları gibi alt yapı ve ekipmanlara ihtiyaç duyulması ve artan kamyon trafiğine bağlı olarak limana erişim yollarındaki trafik yoğunluklarının artması.

Yakın gelecekte deniz taşımacılığını ve dolayısıyla limancılık sektörünü etkileyecek 9 temel değişken bulunmaktadır:

Endüstri 4.0 teknolojileri

Dijital kırılganlık ve siber güvenlik tehdidi

Politik dengesizlikler ve korumacılık politikaları

Yıkıcı yenilikler

İklim değişikliği

Üretimin yeniden lokale dönmesi (Lokalizasyon)

İş modellerindeki değişim

Yoğun kentleşme

Nüfusun yaşlanması

İlk 10 konteyner limanı içinde 7 Çin limanı yer alırken ilk 10 liman, dünya konteyner elleçlemesinin yaklaşık %33’ünü elleçlemiştir. Bu limanların hepsi 15 milyon TEU’nun üzerinde elleçleme hacmine sahiptir.

Büyüyen gemi boylarının olumsuz etkileri en fazla konteyner taşımacılığında görülür. Bilinen ilk konteyner gemisi 1956’da bir petrol tankerinden dönüştürülen 58 konteyner kapasiteli Ideal X adlı gemidir. Her bir konteyneri kolayca yerleştirmek ve sabitlemek için hücresel bir yapıda inşa edilen ilk konteyner gemisi ise 1964 yılında inşa edilen yaklaşık 1,000 TEU kapasiteli Kooringa adlı gemidir. 1956 yılından 2017 yılına kadar geçen süre içinde konteyner gemi boyları 370 kat büyümüş ve 21,413 TEU kapasiteye ulaşmıştır.

Yıkıcı yenilikler: Konteynerin birçok sektörde yıkıcı etki yaratması gibi gelecekte de birçok yıkıcı yeniliklerin olması beklenmektedir (Hyperloop, insansız gemiler, dronlar vb.). Yeni teknolojiler, mevcut ulaştırma araçları ve alt yapıları için bir tehdit unsurudur.

Deniz ve liman işletmelerine gelecekte değer kazandıracak önlemler 6 başlık altında toparlanabilir: 

1.Ölçek ekonomisini daha da arttırmak,

2. Hizmet esnekliğine sahip olmak,

3. Tedarik zincirinin güvenilirlik ve öngörülebilirliğini arttırmak,

4. Konsolidasyon ve entegrasyon stratejilerini geliştirmek,

5. Otomasyon ile verimlilik düzeyini arttırmak

6. Çevreye daha duyarlı iş çözümleri üretmek.

Deniz yolu açık ara dünyada en fazla kullanılan taşıma şeklidir ve 2017 yılı itibarıyla dünyada deniz yolu ile taşınan yük miktarı 11.6 milyar tona ulaşmıştır. Bu miktar içerisinde kuru dökme yükler 5.1 milyar ton ile deniz yolu ile en fazla taşınan yük türüdür.

Dünyada en fazla yük elleçleyen limanlar listesinin zirvesinde Çin’de yer alan Ningbo-Zhoushan limanı bulunur. Bu liman 2017 yılında 1 milyar ton yük elleçleyerek dünyada deniz yolu ile taşınan toplam yükün tek başına %8.6’sını elleçlemiştir.

Yük türü açısından Türkiye’de faaliyet gösteren limanlarda en fazla elleçlenen yük, sıvı dökme yüklerdir. 2017 yılında sıvı dökme yükler 153 milyon ton olarak elleçlenirken, bu yükü 129 milyon ton ile kuru dökme yükler izlemiştir.

Liman Başkanlıkları bazında Türkiye sınırları içinde en fazla yük elleçleme rakamlarına ulaşılan liman başkanlığı Kocaeli Liman Başkanlığıdır.

En fazla konteyner elleçlenen liman başkanlıkları sıralamasında ise zirvede Ambarlı bulunmaktadır.

Liman ekipmanlarına olan etkiler: Daha büyük ve güçlü vinçlere ihtiyaç duyulması, rıhtımda hizmet gören geminin işlemlerini hızlı bitirmesi için bir gemiye atanan vinç sayısında artış olması, bu vinçleri besleyen iç taşıma ve istif ekipmanlarının artış göstermesi.

Endüstri 4.0 teknolojileri: Üretimde esneklik ve verimliliğin sağlanması ile müşteri taleplerine hızlı yanıt verebilen akıllı robotlar, nesnelerin interneti (Internet of Things-IoT), büyük veri analizi gibi 8 temel teknolojiyi ifade eder. Bu teknolojilerin sadece üretim değil hizmet sektörünü de derinden etkileyeceği düşünülmektedir.

Nüfusun gençleşmesi değil yaşlanması olacak. Nüfusun yaşlanması: Özellikle gelişmiş ülkelerde yaş ortalamalarının yükselmesi hizmet sektörünün önem kazanmasına ve ürünleri satın almak yerine kullanma alışkanlığının artmasına (Tüketim 2.0-Consumption 2.0) neden olmakta, bu da küresel mal ticaretini olumsuz etkileyebilecek bir unsur olarak dikkate alınmaktadır.

Yıkıcı yenilikler: Konteynerin birçok sektörde yıkıcı etki yaratması gibi gelecekte de birçok yıkıcı yeniliklerin olması beklenmektedir (Hyperloop, insansız gemiler, dronlar vb.). Yeni teknolojiler, mevcut ulaştırma araçları ve alt yapıları için bir tehdit unsurudur.

Kasım 2018 itibarıyla dünya deniz ticaretinde faaliyet gösteren dünya gemi filosu içinde en uzun gemiler konteyner gemileridir.