LİMAN VE TERMİNAL YÖNETİMİ

Türkiye’deki limanlarda Avrupa, ABD ve Uzakdoğu’daki gibi, denetim, düzenleme ve yatırım görevlerini üstlenen merkezi bir yapı veya liman bazında örgütlenmiş bağımsız bir liman otoritesi mevcut değildir. Türkiye’de bunun yerine Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı limancılıkla ilgili düzenlemeleri yapmakta, bu düzenlemeleri “Liman Başkanlıkları” aracılığı ile uygulamakta ve denetlemektedir. Doğru yanıt B'dir.

Liman otoritelerinin düzenleyici olarak temel görevleri şunlardır:

Doğru yanıt A'dır.

Liman otoritelerinin işletmeci olarak temel görevleri şunlardır:

• Yük ve yolcuların deniz ve kara arasındaki fiziksel transferi
• Teknik-deniz hizmetleri: pilotaj ve kılavuzluk
• Atık alım
• Depolama
• Lojistik hizmetler
• Tesislerin güvenliği, bakım ve onarımı
• Liman operasyonların pazarlanması
• Kara tarafı ve rıhtım sermaye yatırımları

Doğru yanıt D'dir.

Dünyada liman otoriteleri farklı yöntemler ile limanları işletir. 2007 yılında Dünya Bankası tarafından geliştirilen modelde liman yönetim modelleri dört kategoriye ayrılmıştır:

Doğru yanıt B'dir.

Kamu Hizmet Limanları (Public Service Ports): Liman arazisi, altyapı, üstyapı, tesisler ve ekipmanlar kamuya aittir ve yük elleçleme hizmetleri yine kamu tarafından verilir. Doğru yanıt A'dır.

Cumhuriyet tarihine bakıldığında Türkiye’de kamu tarafından satın alınan ve işletilen ilk liman İstanbul Haydarpaşa Limanı’dır. 24 Mayıs 1924 tarihinde çıkarılan bir yasa ile Haydarpaşa Limanı, Anadolu Bağdat Demiryolları Kumpanyasından bedeli 25 yıl süreyle ödenmek üzere satın alınmıştır. Doğru yanıt D'dir.

Türkiye’deki ilk özel sektör yatırımı, 1987 yılında kurulan, 1990 yılında Gemlik/
Bursa’da inşasına başlanan ve 1992 yılında hizmete giren GEMPORT Limanı’dır. Doğru yanıt B'dir.

Liman Operasyon Elemanı (Puantör): Limanda diğer yayaların erişimine kısmen ya da tamamen kapalı olan, yük elleçleme ve teknik işlere ayrılmış terminal bölümlerinde çeşitli görevleri yerine getiren liman personelidir. Doğru yanıt E'dir.

İşaretçi (Serdümen): İSG, çevre koruma ve kalite kural ve yöntemleri çerçevesinde, iş talimatlarına uygun olarak, operasyon yöneticisinin gözetiminde; bir liman postasının hazırlıklarını ve yük elleçleme işlemlerini, sapanlama ve pabuçlama işlerini yapan ve yapılan işlemleri kontrol eden kişidir. Doğru yanıt A'dır.

TÜRKLİM’in hazırladığı ve MYK tarafından kabul edilen limancılık sektöründeki meslekler şunlardır:  
1. Liman Operasyon Müdürü
2. Liman Terminal Şefi
3. Ambar ve Antrepo Şefi
4. Liman Saha İstif Makineleri Operatörü (CRS ve ECS)
5. Mobil Vinç Operatörü (MHC, Sahil ve Gemi Vinçleri)
6. Liman Operasyon Elemanı (Puantör)
7. Liman Pompa ve Tank Saha Operatörü
8. Liman Vinç Operatörü (RTG ve SSG)
9. Araç Yükleme Operatörü
10. İşaretçi
11. Kapı/Kantar Görevlisi
12. Liman Operasyon Planlamacısı
13. Terminal Çekici Operatörü
14. Endüstriyel Taşımacı

Doğru yanıt B'dir.

Liman altyapısının sağlanması arazi sahibinin görevlerinden olduğu için doğru cevap E'dir.

Tablo 7.2'de bu faaliyetin tüm liman yönetim modellerinde hem kamu hem de özel sektör eliyle yapılabildiği görülmektedir. Doğru cevap E'dir.

Teknik-deniz hizmetleri: pilotaj ve kılavuzluk ile yük ve yolcuların deniz ve kara arasındaki fiziksel transferi işletmecinin; liman arazisinin kullanımına yönelik politikaların geliştirilmesi ve liman arazisinin bakımı ve geliştirilmesi arazi sahibin görevlerinden olduğu için doğru cevap A'dır.

Bu uygulama 1987 yılında başlamıştır. Doğru cevap B'dir.

Fabrika limanları özel sektör tarafından işletilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Bu limanlar TDİ limanlarına örnek teşkil etmekte olup özelleştirilme süreçleri devam etmektedir. Doğru cevap B'dir.

Planlama operasyonel bir  iş olduğundan destek hizmetleri alanında değerlendirilmez. Doğru cevap D'dir.

Çalışma postaları, gemide ve diğer sahalarda elleçleme işlemlerini yürüten; iş makinesi operatörü, işaretçi ve puantörden oluşan çalışma gruplarıdır. İşaretçiler, iş makinesi operatörlerine çalışma sırasında rehberlik eder. İşaretçiye bazı limanlarda “Serdümen” de denilmektedir. İşaretçi, operasyon yöneticisinin gözetiminde; bir liman postasının hazırlıklarını ve yük elleçleme işlemlerini, sapanlama ve pabuçlama işlerini yapan ve yapılan işlemleri kontrol eden kişidir. Doğru cevap C'dir.

Sayfa 153'teki şekil 7.1'e göre doğru cevap C'dir.

Dünyadaki diğer ülkelerden farklı olarak ABD’deki liman otoritelerinin temel sorumlulukları ticaretin akışını kolaylaştırmak ve liman alanları/bölgeleri için istihdam yaratmak ve gelir sağlamaktır. Bunun yanı sıra liman güvenliğinin güçlendirilmesi, çevresel ve estetik kalitenin korunması, liman tesislerinin verimliliğinin artırılması da ABD’deki liman otoritelerinin öncelikli sorumlulukları arasındadır. Doğru cevap A'dır.