LİMAN VE TERMİNAL YÖNETİMİ

Türkiye’deki liman yönetim modelleri, limanın sahipliğine ve işletmecisine göre şekillenir.

Türkiye’de faaliyet gösteren liman işletmeleri ağırlıklı olarak özel sektör tarafından işletilir.

Arazi sahibinin görevleri;

• Liman arazisinin etkin yönetimi
• Liman arazisinin bakımı ve geliştirilmesi
• Liman faaliyetleri ve altyapısının sağlanması
• Liman arazisinin kullanımına yönelik politikaların geliştirilmesi ve stratejilerin belirlenmesi
• Limanın temel altyapı unsurlarının korunması
• Liman konumunun pazarlanması
• Liman kara girişinin bakımı
• Liman deniz girişinin bakımı
• Liman emniyeti

Kamu Hizmet Limanları (Public Service Ports): Liman arazisi, altyapı, üstyapı, tesisler ve ekipmanlar kamuya aittir ve yük elleçleme hizmetleri yine kamu tarafından verilir.

Liman işletmeciliği açısından kronolojik sırayla bakıldığında Türkiye sınırları içinde ilk olarak 1924 yılında İlk kamu limanının işletilmeye başlanması verilmektedir.

1992 yılında ilk özel limanın faaliyete geçmiştir.

Liman Operasyon Müdürü: Rıhtım planlaması, saha planlaması, ekip ve ekipman planlaması yapan, operasyonları gerçekleştiren, operasyonel maliyetlendirme, satın alma ve taşeronlarla ilgili işlemleri yürüten, iş ve süreç geliştirme çalışmalarına destek veren, operasyon personelini, İSG, çevre ve kalite standartları ile mevzuat ve iş talimatlarına uygun olarak üst düzey inisiyatif alarak yöneten nitelikli kişidir.

Özel sektör tarafından işletilen limanlar;

Operasyon departmanı gemi ve yüke verilen tüm hizmetlerin organizasyonu ve sunumu ile ilgilenir. Bu departman aynı zamanda en fazla iş gücünün yer aldığı departmandır. Liman ekipman operatörleri, depo görevlileri, CFS personeli, planlamacılar, kantar görevlileri, gemi operasyon uzmanları bu departman içinde kendine yer bulur.

Münhasır limanlar: Ana faaliyeti liman işletmeciliği olan ve bu amaçla özel sektör tarafından kurulan ve işletilen limanlardır (Marport, Kumport, Nemport, Mardaş, Solventaş, TCE EGE, Assan, Yılport vb.)

Avrupa’da yer alan limanlarda ağırlıklı olarak “Liman Otoritesi” modeli uygulanırken Türkiye’de böyle bir uygulama yoktur.

2007 yılında Dünya Bankası tarafından geliştirilen modelde liman yönetim modelleri dört kategoriye ayrılmıştır. Kamu Hizmet Limanları, Araç Limanlar, Kiralanan Limanlar, Özel Hizmet Limanları

Liman işletmeciliği açısından kronolojik sırayla bakıldığında Türkiye sınırları içinde ilk olarak 1924 yılından itibaren kamunun limanı olmuştur.

TCDD tarafından işletilen limanlardır. Bugün sadece Haydarpaşa ve İzmir Alsancak limanı TCDD yönetimindedir.

“İşletme Hakkının Devri” yöntemi ile belirli bir süreliğine (30, 36 ya da 39 yıl) özel sektöre devredilen limanlardır (Mersin Uluslararası Limanı (MIP), Samsunport, Çelebi Bandırma, Limak İskenderun, Park Denizcilik Hopa, Kuşadası Egeports vb.)

Münhasır limanlar: Ana faaliyeti liman işletmeciliği olan ve bu amaçla özel sektör tarafından kurulan ve işletilen limanlardır (Marport, Kumport, Nemport, Mardaş, Solventaş, TCE EGE, Assan, Yılport vb.).

Rıhtım planlaması, saha planlaması, ekip ve ekipman planlaması yapan, operasyonları gerçekleştiren, operasyonel maliyetlendirme, satın alma ve taşeronlarla ilgili işlemleri yürüten, iş ve süreç geliştirme çalışmalarına destek veren, operasyon personelini, İSG, çevre ve kalite standartları ile mevzuat ve iş talimatlarına uygun olarak üst düzey inisiyatif alarak yöneten nitelikli kişidir.

Liman Terminal Şefi: Operasyon müdürünün onay ve gözetimiyle limanın iskele ve terminal alanında rıhtım ve saha planlaması ile ekip ve ekipman organizasyonu yapan, taşeronlarla ilişkileri yürüten ve operasyonlarla ilgili maliyetlendirme ve satın alma çalışmalarına katkı veren, iskele-terminal personelini, İSG, çevre ve kalite standartları ile mevzuatlara ve iş talimatlarına uygun olarak yöneten ve operasyonları inisiyatif alarak gerçekleştiren nitelikli kişidir.

Derince Limanı: 2015 yılında 543 milyon dolar bedel ve 39 yıl süre ile “işletme hakkının devri” yöntemiyle özelleştirilmiştir.

Bandırma Limanı: 2010 yılında 175.5 milyon dolar bedel ve 36 yıl süre ile “işletme hakkının devri” yöntemiyle Çelebi Ortak Girişim Grubuna devredilmiştir.