LİMAN VE TERMİNAL YÖNETİMİ

Tüm terminal türlerinde ayrım yapılmaksızın limanlardaki operasyonlar 5 ana gruba ayrılabilir: Gemi operasyonları, rıhtım operasyonları, iç taşıma operasyonları, depolama operasyonları ve kapı operasyonları. Bu operasyonlar içinde sadece gemi operasyonları gemilere yöneliktir. Geri kalan operasyonlar terminalde elleçlenen yüke yönelik sürdürülen operasyonlarıdır. Gemi operasyonları ana hatları ile limana hizmet almak için uğrak yapan gemilere yönelik operasyonlardır.

Yükün türüne bağlı olarak liman sahasında depolama ve istifleme yapıları mevcuttur. Örneğin, sıvı yükler tanklar içinde depolanırken konteynerler sahaya istiflenir. Ayrıca liman içinde transit yükler, ülke içindeki başka bir limana taşıma amaçlı (kabotaj), ihraç yükler, ithal yükler ve tehlikeli yükler farklı sahalarda depolanabilir.

İç Taşıma Operasyonları: Gemiden aprona indirilen yükün depolama sahalarına veya yükün depolama sahasından gemiye yüklenmek üzere aprona aktarılmasına yönelik operasyonlardır.

Supalan: Yükün gemiden boşaltıldıktan sonra doğrudan liman sahası dışına çıkarılmasıdır.

Mavna (Barge): Kıyılarda ya da nehirlerde yük taşıma amaçlı kullanılan, genellikle bir römorkör vasıtasıyla çekilen motorsuz ve mürettebatsız teknelerdir

Konteyner terminallerinde yine yaygın olarak yükün “yer değiştirme operasyonları” da gerçekleştirilmektedir. Türkiye’de bu işlem adlandırılırken İngilizce aslı olan “Shifting” kelimesi tercih edilir. Bu işlemde temel amaç hedefteki konteynere ulaşmak için, üzerindeki konteyneri kaldırıp başka bir yere koymaktır.

Tekerlekli yük terminallerinde operasyonların temelini “insan/çalışan organizasyonu” oluşturur. Araçlar gemiden indirildikten sonra ya da gemiye bindirilmeden önce geniş otopark alanlarına ihtiyaç duyulabilir. Örneğin; ihracata yönelik otomobil elleçleyen bir limanda fabrikadan getirilen araçlar öncelikle liman sahsında istiflenmekte, araç taşıyıcı geminin rıhtıma yanaşması sonrasında şoförler vasıtasıyla gemiye yüklenmektedir. Bu yükleme sırasında istifçiler, yanaştırıcılar, trafikçi ve işaretçiler, gemi güvertelerinde araçları sabitleyen personel, şoför ekibini taşıyan personel, teslim/el değiştirme noktalarında araçların kontrollerini yapan personel, yıkama istasyonunda konuşlanan personel, akü şarj istasyonunda konuşlanan personel ve yakıt ikmali yapan personel görev alabilir.

Ekipman Verimliliği: Bir çalışma saatinde elleçlenen yük miktarı/sayısının her bir vinç için ölçümüdür.

Limanda geçen süre geminin liman sahasına giriş yapması (1) ile başlar. Eğer rıhtımlar dolu ise gemi kendisine gösterilen demirleme alanına demirler ve limandan haber bekler. Rıhtımda uygun bir yer açıldığında pilot gemiye biner (2) ve gemiyi yanaştırır (3). İşte geminin limana gelmesi ve rıhtıma yanaşması arasındaki süre “yanaşma öncesi geçen süre” olarak adlandırılabilir (3-1).

Terminal sahası içinde yer alan, konteynerin doldurulup boşaltıldığı, ayrıca yüke katma değerli hizmetlerin verildiği tesislerdir. Eğer konteyner içi CFS’de dolduruluyor ise bu işleme “iç dolum/liman dolum”, konteyner içi CFS’de boşaltılıyorsa bu işleme de “iç boşaltım/liman boşaltım” adı verilir. Diğer yandan Konteyner liman sahası dışında doldurulacaksa bu işlem “dış dolum/fabrika dolum” olarak adlandırılırken, konteyner içi liman dışında boşaltılacaksa bu işleme de “dış boşaltım/fabrika boşaltım” adı verilir.

Tüm terminal türlerinde ayrım yapılmaksızın limanlardaki operasyonlar 5 ana gruba ayrılabilir: Gemi operasyonları, rıhtım operasyonları, iç taşıma operasyonları, depolama operasyonları ve kapı operasyonları

İç Taşıma Operasyonları: Gemiden aprona indirilen yükün depolama sahalarına
veya yükün depolama sahasından gemiye yüklenmek üzere aprona aktarılmasına yönelik operasyonlardır. Bu operasyonlarda kullanılan en yaygın iç taşıma ekipmanı terminal çekicilerdir.

Kapı + Depolama + Apron: Yükün doğrudan depolama sahasına alınarak yüklenmesidir.

Apron + Ambar/Sundurma/CFS + Kapı: Gemiden boşaltılan yükün çeşitli katma değerli hizmetleri (yük ayrıştırma, ambalajlama, kolileme, çuvallama, iç boşaltım vb.) aldıktan sonra liman dışına çıkartılmasıdır.

Mavna (Barge)
Kıyılarda ya da nehirlerde yük taşıma amaçlı kullanılan, genellikle bir römorkör vasıtasıyla çekilen motorsuz ve mürettebatsız teknelerdir.

Ağırlıklı olarak parça eşyaların elleçlendiği genel yük terminallerinde, liman içi yük akışları ana hatlarıyla gerçekleşir.

Konteyner terminallerinde, konteyner taşımacılığının bir gereği olarak transit yük elleçlemesi oldukça yaygındır.

Gemi Verimliliği: Belli bir zaman diliminde gemiye verilen hizmetle ilgili olan ölçümlerdir.

Ekipman Verimliliği: Bir çalışma saatinde elleçlenen yük miktarı/sayısının her bir vinç için ölçümüdür.