LİMAN VE TERMİNAL YÖNETİMİ

Rıhtım Operasyonları: Rıhtım/iskeleye yanaşmış olan gemiye yükün yüklenmesi/boşaltılmasına yönelik operasyonları içerir. Bu operasyonlar yük ve gemi türüne göre farklılık gösterir. Terminalde kullanılan ekipman türlerine bağlı olarak yükleme/boşaltma operasyonlarında sahil vinçleri (mobil veya raylı), geminin kendi vinçleri, yüzer vinçler, konveyör, emici sistemler (pnömatik), yükleme kolları ve esnek hortumlar kullanılabilir. Bu aşamada gemiye tamir/ bakım ve tedarik hizmetleri de verilebilir.

İç Taşıma Operasyonları: Gemiden ap- rona indirilen yükün depolama sahalarına veya yükün depolama sahasından gemiye yüklenmek üzere aprona aktarılmasına yönelik operasyonlardır. Bu operasyonlarda kullanılan en yaygın iç taşıma ekipmanı terminal çekicilerdir.

Depolama Operasyonları: Gemiden tahliye edilen ya da liman kapısından gemiye yüklenmek üzere giren yükün liman sahasında geçici depolanmasına yönelik tüm operasyonları kapsar. Yükün türüne göre depolama operasyonları farklılık gösterir. Örneğin, kömür betonlanmış bir sahaya yığılırken tahıl genellikle kapalı ambarlara konulur. Benzer şekilde konteyner sahaya istiflenirken, sıvı yükler tanklarda muhafaza edilir.

Kapı Operasyonları: Yükün ya da yolcunun liman sahasına giriş/çıkışlarının kayıt altına alınması, yüke ilişkin bilgilerin toplanması, yük-araç-sürücü ile ilgili evrakla- rın kontrol edilmesi işlemlerini içerir. Kapı operasyonlarının sağlıklı yürütülmesi, li- man içindeki diğer tüm operasyonlar için önem arz eder.

Kapı + Apron (Supalan): Yükün limanda hiçbir işlemden geçmeden doğrudan aprona götürülüp gemiye yüklenmesi işlemdir. Benzer durum boşaltmada da görülebilir. Yükün tehlikeli yük olması ya da liman sahasında depolama yetersizlikleri gibi bazı durumlarda bu bir zorunluluk olabilir. Ancak normal şartlar altında supalan yükleme, liman işletmecisi tarafından tercih edilmez. Bunun birçok nedeni olsa da en önemli nedenlerden birisi liman dışı trafiğin kontrol edilememesinden dolayı yükleme operasyonlarının sürekli beslenememesi (dışardan gelen kamyonların düzensiz bir şekilde vinç sırasına girmesi), dolayısıyla rıhtım operasyonlarının beklenenden uzun sürmesi riskidir. Eğer supalan yükleme yapılacaksa, liman dışından gelecek araç trafiğinde düzgün bir akış olmaması ve gecikmelerin yaşanması riskine karşılık liman içinde yüklemesi yapılan yük için bir geçici depolama alanı oluşturulabilir ve vinç beslemesi buradan yapılabilir. Bu sayede yüklemenin sürekliliği sağlanabilir.

Apron + Depolama + Kapı: Yükün gemiden boşaltıldıktan sonra depolanması, daha sonra liman sahasının dışına çıkarılmasıdır.Deniz yolu transit yükleri ya da deniz yolu aktarma yükleri (Transshipment), bir ülkeden başka bir ülkeye giden, fakat 3. bir ülkenin limanlarında başka bir gemiye aktarılmak durumunda kalan yüklerdir. Bu yükler, limanlarda yüklenen ve boşaltılan diğer yüklerden farklı olarak liman sahası dışına çıkarılmaz.

Liman baseni içinde, rıhtım alanlarında ya da limana yakın sularda gemiden-gemiye (limbo) ya da gemiden-mavnaya (mavnadan-gemiye de olabilir) yük aktarımı da yapılabilir. Mavna kıyılarda ya da nehirlerde yük taşıma amaçlı kullanılan, genellikle bir römorkör vasıtasıyla çekilen motorsuz ve mürettebatsız teknelerdir.

Gemi Verimliliği: Belli bir zaman diliminde gemiye verilen hizmetle ilgili olan ölçümlerdir.

Maliyet Etkinliği: Belirli bir zaman diliminde (hafta, ay, yıl vb.) elleçleme maliyetlerinin belirlenmesidir.

Geminin demirlemesi, rıhtıma yanaşması, rıhtımdan ayrılması, liman baseni ve gemi manevra alanlarındaki operasyonlar gemi operasyonları dahilindedir. Doğru yanıt D'dir.

Kapı Operasyonları: Yükün ya da yolcunun liman sahasına giriş/çıkışlarının kayıt altına alınması, yüke ilişkin bilgilerin toplanması, yük-araç-sürücü ile ilgili evrakların kontrol edilmesi işlemlerini içerir. Doğru yanıt A'dır.

Kapı + Apron (Supalan): Yükün limanda hiçbir işlemden geçmeden doğrudan aprona götürülüp gemiye yüklenmesi işlemidir. Doğru yanıt C'dir.

Kapı + Ambar/Sundurma/CFS + Depolama + Apron: Yük istasyonlarında işlem gören yükün depolanarak gemiye yüklenmesidir. Doğru yanıt E'dir.

Konteyner taşımacılık sistemi içinde yükleme yapılırken konteynerin olası birçok akışı olabilir. Liman içindeki akışı aşağıdaki gibidir:

(Liman içindeki) Boş konteyner istif sahası + CFS + Dolu konteyner istif sahası + Apron

Doğru yanıt D'dir.

Gemiden boşaltılacak konteyner ithal, transit ya da kabotaj rejimlerinden birine sahip olabilir. Konteyner taşımacılık sistemi içinde boşaltma yapıldıktan sonra konteynerin olası birçok akışı olabilir. Bu akışların en fazla kullanılanları aşağıdaki gibidir:
• Dolu konteyner boşaltma akışları:
• Apron + Kapı (Supalan) + Fabrika
• Apron + Dolu konteyner istif sahası + Kapı + Fabrika
• Apron + Dolu konteyner istif sahası + CFS + Boş konteyner istif sahası
• Apron + Dolu konteyner istif sahası + CFS + Boş konteyner istif sahası + Kapı + Boş konteyner istif deposu

Doğru yanıt A'dır.

Yolcu terminallerindeki operasyonlar gemiye yolcunun binme operasyonları (Embarkation) ve inme operasyonları (Disembarkation) olarak iki ana gruba ayrılabilir. Doğru yanıt B'dir.

Ekipman Verimliliği: Bir çalışma saatinde elleçlenen yük miktarı/sayısının her bir vinç için ölçümüdür. Doğru yanıt E'dir.

Gemi Verimliliği: Belli bir zaman diliminde gemiye verilen hizmetle ilgili olan ölçümlerdir. Doğru yanıt C'dir.

Mavna (Barge): Kıyılarda ya da nehirlerde yük taşıma amaçlı kullanılan, genellikle bir römorkör vasıtasıyla çekilen motorsuz ve mürettebatsız teknelerdir. Doğru yanıt A'dır.

Geminin demirlemesi, rıhtıma yanaşması, rıhtımdan ayrılması, liman baseni ve gemi manevra alanlarındaki operasyonlar gemi operasyonları dahilindedir.