LİMAN VE TERMİNAL YÖNETİMİ

Konteyner: Yükün verimli bir şekilde taşıması, istiflenmesi, elleçlenmesi ve içindeki yükün çıkarılmadan farklı taşıma modlarına aktarılması için çelikten üretilmiş, yeniden kullanılabilme özelliğine sahip taşıma kaplarıdır. 

Kuru dökme yükler: Genellikle ham madde olarak, büyük miktarlarda, doğrudan gemi ambarında, paketlenmeden ve yığın olarak taşınan yüklerdir. Kuru dökme yükler birçok kaynakta majör ve minör dökme yükler olarak iki gruba ayrılır. 

Uzak Doğu-Avrupa hattı: Hint Okyanusu, Kızıldeniz ve Akdeniz’den geçen Uzak Doğu-Avrupa arasındaki hattır. 

Tekerlekli yük gemileri: Tekerlekli yükler, yük sınıflandırmasında genel yüklerin altında, özel yükler grubunda yer alsa da yaygın kullanımından dolayı gemi tipi açısından ayrı bir grup olarak değerlendirilir. Birçok alt sınıflandırması yapılabilir. Fakat genel olarak tekerlekli yük gemileri Ro-Ro ve araç taşıyıcı gemiler olarak iki gruba ayrılabilir. 

Gemilerin taşıyabildikleri ağırlığı ton cinsinden veren ölçüm birimidir. Türkçede detveyt ya da ölü ağırlık tonajı olarak kullanılsa da sektörde İngilizce aslıyla kullanımı yaygındır.

Gemiler taşıdıkları yük türlerine ilaveten, ayrıca DWT kapasitesi ve uzunluklarına göre de sınıflandırılırlar: Aframax, Capesize, Handymax, Handysize, Malaccamax, Panamax, New Panamax, Suezmax, VLCC, ULCC gibi.

Birden fazla yük türünü taşımak için tasarlanmış gemilerdir. Örneğin Con-Ro gemileri hem konteyner hem de tekerlekli yük taşırken Ro-Pax gemileri hem tekerlekli yük hem de yolcu taşımak için tasarlanmıştır. 

 

Gemi taşıma tonajına göre dünyada en fazla gemiye sahip olan ülke 300 milyon DWT’nin üzerinde kapasite ile Yunanistan’dır. Yunanistan’ı Japonya ve Çin izlemektedir. En fazla konteyner gemisine sahip ülke ise Almanya’dır.

Tekerlekli yük terminalleri: Konteyner ve sıvı yük terminalleri gibi ihtisaslaşmış bir yapısı vardır. Gemiden indirilen ya da gemiye yüklenecek olan tır, otomobil, iş makinesi, ticari araçlar gibi vasıtalar liman sahasında bir süre bekletilmekte (geçici depolama), bu nedenle bu terminallerde saha genişliği (araçların çok fazla yer kaplamasından dolayı) oldukça önem kazanmaktadır. Araçlar bir sürücü ile çalıştırılarak gemiye bindirildiği (ya da indirildiği) için rıhtımda vinç donanımına ihtiyaç duyulmaz. Bu terminallerde genellikle gemilerin kapaklarını indirdiği “kapak atma rampaları” bulunur.

Gemi taşıma tonajına göre dünyada en fazla gemiye sahip olan ülke 300 milyon DWT’nin üzerinde kapasite ile Yunanistan’dır. Yunanistan’ı Japonya ve Çin izlemektedir. En fazla konteyner gemisine sahip ülke ise Almanya’dır.

Ana hatlar doğu-batı yönlüdür (ya da tersi). Dünyada doğu-batı yönünde fakat ana hatların dışında olan hatlar da vardır (Yeni Zelanda-Avustralya hatları gibi). Bunun dışında kuzey-güney hatları (Karadeniz-Akdeniz hatları gibi) ve iç bölge hatları (Karadeniz içi ya da Çin denizi gibi) da bulunmaktadır. 

1000’li yıllara geldiğimizde Venedik, Akdeniz ticaretinin merkezi konumuna gelmiş, büyük coğrafi keşifler sonrasında 1600’lerde Hollandalılar, 1700’lerde İngilizler deniz ticaretinin kontrolünü ellerine geçirmiştir.

Fenikeliler, MÖ 10.yy’dan itibaren sedir ağacından yapılan ve 4 kişilik mürettebata sahip olan gemilerle Akdeniz ticaretinin kontrolünü ele geçirmişlerdi.

2017 yılı itibarıyla dünyada lojistiğe konu olan yük 13.6 milyar tonken, bunun 11.6 milyar tonu deniz yolu ile taşınmıştır.

Sıvı kimyasallar ise özellikle sanayide kullanılan kimyasal maddelerden oluşur (Metil alkol, benzen, sodyum hidroksit, ksilen, stiren monomer, amonyak, etanol, sülfürik asit gibi). Sıvılaştırılmış Petrol Gazı (LPG) ve Sıvılaştırılmış Doğal Gaz (LNG) yine sıvı yükler grubu içinde yer almakta, özellikle doğal gaz, temiz enerji sağladığı için küresel piyasalarda talebi ve dolayısıyla taşımacılıktaki payı her geçen gün artmaktadır.

Ağır makineler, kâğıt, atık kâğıt, paketlenmiş çelik, muz, kereste gibi yükler özel yüklere örnek olarak gösterilebilir.

Con-Ro gemileri hem konteyner hem de tekerlekli yük taşırken Ro-Pax gemileri hem tekerlekli yük hem de yolcu taşımak için tasarlanmıştır.

Kuru dökme yük terminalleri: Majör ve minör dökme yüklerin elleçlendiği terminallerdir. Elleçleme işleminde genellikle rıhtım vinci ya da konveyörler kullanılır.

Gemi taşıma tonajına göre dünyada en fazla gemiye sahip olan ülke 300 milyon DWT’nin üzerinde kapasite ile Yunanistan’dır. Yunanistan’ı Japonya ve Çin izlemektedir. En fazla konteyner gemisine sahip ülke ise Almanya’dır.

Ro-Pax gemileri hem tekerlekli yük hem de yolcu taşımak için tasarlanmıştır.

Gemi taşıma tonajına göre dünyada en fazla gemiye sahip olan ülke 300 milyon DWT’nin üzerinde kapasite ile Yunanistan’dır.